به گزارش خبرنگار ایمنا، جنبش‌های دانشجویی در زمان حاضر به یکی از فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی پرطرفدار تبدیل شده و از طرف مردم، سیاستمداران و دانشگاه‌ها مورد استقبال قرار گرفته‌اند. فعالیت سیاسی در دانشگاه اهمیت بسیار زیادی دارد و همین امر موجب شده مدیران و سیاست‌گذاران جمهوری اسلامی به عنوان سرمایه‌گذاران در جریان‌های اجتماعی کشور برای تحقق کارکرد مدنظر خود، به ارتباط بین دانشجو و سیاست علاقه مند باشند.
۱۶ آذر یکی از روزهای مهم و اساسی در حیات دانشگاهی ایران است که می‌تواند نقطه عطفی برای رشد و بلوغ سیاسی و اجتماعی دانشجو، دانشگاه و به تبع آن بلوغ جامعه باشد. اما این موضوع زمانی صحت می‌یابد که دانشجو و دانشگاه در یک فضای باز و آزاد سیاسی، گفتمانی را با دولت و جامعه به پیش برده و هر دو طرف از آن منتفع شوند. در چنین حالتی است که فضای مفاهمه ارتقا یافته، هزینه‌های زیادی از دوش دولت و جامعه برداشته شده و کلیت نظام اجتماعی در یک فضای منطقی و عقلانی راه خود را می‌یابند.
اگر دولت بخواهد به شیوه‌ای کاملاً دستوری از بالا به پایین و با ابلاغ دستورالعمل‌هایی قاطع در صدد تحقق خواسته‌های خود برآید و راهی برای بیان نقد و شنیدن خواسته‌های جامعه دانشگاهی نگذارد با زوالی قابل تأمل روبرو شده و فضای علمی و اجتماعی دانشگاه را به فضایی مخالف و صرفاً حاشیه‌ای بدل می‌کند؛ فضایی که نه تنها علمی نیست، بلکه مستعد هرگونه شورش و مخالفت سیاسی در درون خود خواهد بود. این نوع مخالفت از جانب دانشگاه «حوزه عمومی» را منزوی و مشروعیت دولت را از حیز انتفاع در اذهان جامعه دانشگاهی، ساقط می‌کند و در ادامه با رخوت در این جنبش و نداشتن مشارکت در فعالیت انتخاباتی رو به رو خواهد کرد.
رهبر معظم انقلاب در بیانات خود می‌فرمایند که دانشجو و دانشگاه باید سیاسی باشد ولی سیاسی‌کاری در دانشگاه را همواره مذموم شمرده‌اند. ایشان در آذرماه ۱۳۷۸ در این باره فرمودند: "عده‌ای مخالف سیاسی بودن دانشجو و هرگونه فعالیت سیاسی وی هستند. در محیط دانشگاه، بعضی‌ها حوصله حرکت ندارند؛ می‌گویند بگذار کارها را بکنیم، درسمان را بخوانیم، زودتر این ورق‌پاره را بگیریم و مثلاً دنبال کاری برویم. اینها مشمول بیداری، خیزش و حرکتی که عنوان دانشجویی دارد نیست. "
اسفندماه سال ۱۳۹۴ معاون فرهنگی وزارت علوم جزئیات بخشنامه اصول فعالیت انتخاباتی در دانشگاه‌ها را تشریح و اعلام کرد که هیئت نظارت بر فعالیت تشکل‌های سیاسی بر برنامه‌هایی که اجرا می‌شود نظارت داشته و ضابطه‌مند برگزار شدن آنها را مدیریت می‌کنند.
البته در تمامی این مدت مسؤولان دانشگاه‌ها و وزارت علوم تلاش داشتند تا بگویند دانشگاه به عنوان یکی از نهادهای همیشه تأثیرگذار در جریان انتخابات نباید خالی از شور و فعالیت دانشجویی باشد. امروز شش ماه مانده به زمان انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰، حال و هوای دانشگاه چگونه است؟ جنبش دانشجویی که در دوران طلایی خود در زمان دوم خرداد به قدری در قلب جامعه نفوذ داشت که در برخی از مواقع حتی برای خود لیست انتخاباتی منتشر می‌کرد، امروز در چند ماه مانده به مهمترین انتخابات کشور، در چه وضعیتی قرار دارد؟ اینها سوالاتی است که فعالان دانشجویی که شور و اشتیاق فعالیت دانشجویی در سال ۹۶ را تجربه کرده اند، قرار است به آن پاسخ دهند.
اگر از انتخابات روی برگردانیم دیگران برای سرنوشت ما تصمیم می‌گیرند
محبوبه سادات مبلغ، دبیر انجمن اسلامی دانشگاه صنعتی اصفهان دراین‌باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: ۱۶ آذر ۱۳۳۲ و اتفاقات پس از آن باعث شروع یک خاستگاه برای جنبش‌های دانشجویی در ایران بود که بزرگ‌ترین دستاورد آن، انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ است. پس از انقلاب نیز اکثر مطالبه‌گری‌های اجتماعی و سیاسی جامعه و مردم توسط جنبش دانشجویی مطرح می‌شد و نقش بسزایی در پیشبرد آنها داشت، اما در دهه ۹۰ این فعالیت‌ها همگی رو به افول بوده و دانشجو در آن شرکت نداشته و می‌توانیم بگوییم این سکون و رخوت رد فعالیت دانشجویی از زمان انقلاب تا امروز بی سابقه بوده است و اکثر جامعه شناسان و فعالان دانشجویی دنبال کشف علت این رخوت و تحرک نداشتن بدنه جنبش دانشجویی هستند.
به عقیده وی، این بی تحرکی سه دلیل عمده دارد؛ نخستین علت آن سطحی‌نگری خواسته یا ناخواسته در دانشگاه است. برخی از دانشگاه‌ها تشکل رسمی برای فعالیت ندارند و در برخی از دانشگاه‌ها نیز اساتید برای دانشجو از دانشگاه فضای مدرسه را می‌سازند و عقیده دارند وظیفه دانشجو تنها درس خواندن است و دلیل آن را بی نتیجه ماندن مطالبات گذشته دانشجویان می‌دانند.
به گفته این فعال دانشجویی، دومین علت رخوت جنبش دانشجویی، راحت طلبی جوانان دهه ۷۰ و ۸۰ و جدا دانستن خود از دغدغه‌مندی جامعه و مردم است که دلیل آن را باید در نحوه آموزش خانواده و مدرسه دید. سومین و آخرین علت آن هم این است که دانشجوی امروزی خود را با همتایانش در دهه ۵۰ و ۶۰ مقایسه می‌کند و این موضوع مکرراً از طرف آنها مطرح می‌شود که جوانان آن دوره قدرت آزادی بیان و حتی قدرت اجرایی داشته اند، اما به جوان امروزی اعتمادی نمی‌شود و همین باعث ایجاد ناامیدی و روی برگرداندن از فعالیت دانشجویی می‌شود.
به گفته مبلغ، در حال حاضر بسیاری از دانشجویان موضوع شرکت نکردن در انتخابات را مطرح می‌کنند که دیدگاه اشتباهی است. ایران خاک و وطن ماست و ما با رأی خود سرنوشت آن را تعیین می‌کنیم و اگر از انتخابات روی برگردانیم دیگران برای سرنوشت ما تصمیم می‌گیرند. اشتباه دیگر این است که در انتخابات پیشین یک سری از تشکل‌ها و فعالان دانشجویی دیدگاه شخصی خود را به دانشجویان دیگر القا می‌کردند. ما باید دانشجو را برای شرکت در انتخابات تشویق و متقاعد کنیم که رأی وی در تعیین سرنوشت کشور تأثیرگذار است. اگر بتوانیم دانشجو را متقاعد کنیم که رای‌اش در تعیین سرنوشت کشور مؤثر است، می‌تواند خانواده خود را نیز به شرکت در انتخابات تشویق کند.
وی خاطرنشان می‌کند: دانشگاه صنعتی نیز از این مباحث مستثنی نیست و بسیاری از دانشجویان تصمیم به رأی دادن ندارند که می‌توانیم با برنامه‌ریزی و مناظره‌ها و مشاوره‌های مختلف آنها را به شرکت در انتخابات ترغیب کنیم.
بی‌انگیزگی دانشجویان بر انتخابات پیش رو نیز تأثیر می‌گذارد
امیر مسعود بقایی، دبیر انجمن اسلامی راه امید دانشگاه اصفهان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در نیمه دوم دهه هفتاد می‌توانستیم اوج فعالیت‌های دانشجویی و سیاسی در دانشگاه‌ها را مشاهده کنیم و به عبارتی با دوران طلایی فعالیت‌های دانشجویی رو به رو بودیم، اما با روی کار آمدن دولت احمدی نژاد، جلوی این فعالیت‌ها گرفته شد و تقریباً تمام تشکل‌ها دانشجویی اصلاح طلب بسته شدند و جنبش دانشجویی به دلیل فشارهای حداکثری منفعل شد و فعالان دانشجویی یا دست به مهاجرت زدند یا با احکام سنگین قضائی روبه‌رو شدند.
به گفته وی، در سال ۹۲ و شروع ریاست جمهوری حسن روحانی این حس به دانشجویان القا شد که فضای دانشگاه برای فعالیت‌های سیاسی امن تر شده است اما رفته رفته به امنیتی‌ترین فضای دانشگاه رسیدیم و اقبال مردم و سیاستمداران نسبت به دانشگاه و دانشجویان به حداقل رسید و تقریباً از دانشگاه روی برگرداندند؛ در صورتی که دانشگاه همچنان می‌تواند موتور محرک جامعه باشد.
به گفته بقایی، سیاست‌های اشتباهی که مسئولان در پیش گرفتند و تلاش‌هایی که صورت گرفت تا فضای سیاسی دانشگاه را به حداقل برساند و به جای آن فضای امنیتی را حاکم کند، یکی از دلایل رخوت فعالیت دانشجویی است. یکی دیگر از دلایل این رخوت، پاسخگو نبودن مسئولان نسبت به مطالبه گری‌ها و بی توجهی به دانشگاه است؛ البته اختلافات تشکل‌ها با یکدیگر نیز در این بی توجهی‌ها بی تأثیر نبود.
این فعال دانشجویی خاطرنشان می‌کند: بی انگیزگی دانشجویان و همینطور فضای بسته سیاسی می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که بر انتخابات پیش رو نیز تأثیرگذار خواهد بود. فضایی در دانشگاه شکل گرفته که دانشجویان به دلیل انتخابشان از سمت دانشجویان دیگر بازخواست می‌شوند و همین باعث ایجاد حس ترس در دیگران شده که باید سعی کنیم این فضا رو از بین ببریم. اگر مسئولان کشور در سیاست‌های خود در قبال دانشگاه تجدید نظر نکنند، فعالیت‌های انتخاباتی دانشجویان با کاهش چشمگیری رو به رو خواهد شد.
روی کلیدواژه دولت جوان و حزب اللهی تمرکز خواهیم کرد
محسن خزایی، مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه اصفهان هم معتقد است: شهید آوینی می‌گوید که ما در یک مکانیسم فرهنگی قرار می‌گیریم که مفاهیم را به سمت فرموله شدن می‌بریم و برای کلمات قالبی درست می‌کنیم و هرکدام را در آن جا می‌دهیم. برای جنبش دانشجویی نیز همین اتفاق افتاده است؛ در یک مکانیسم فرهنگی این جنبش را تعریف کردیم، حریت را از آن گرفتیم و به سمت قالب‌های فرهنگی و کارهای فرموله‌ای که در همه دوران‌ها باید انجام شود بردیم. به این معنی که یک کانون فرهنگی مسئول است در روز دانشجو جشنی را برگزار کند، یک جنبش دیگر مسئول است یک برنامه سیاسی با یک شخص خاص را برگزار کند. این فرموله شدن باعث از بین رفتن جذابیت از فعالیت‌های جنبش دانشجویی شد.
به گفته وی، علت بعدی که رخوت در جنبش دانشجویی را ایجاد کرد این بود که ما در این جنبش بیشتر به سمت دعواهای طیف‌های سیاسی رفتیم و نتوانستیم به سمت کشف نیازهای دانشجو و جامعه و احصا و رفع آنها برویم و بلندگوی خواست مردم باشیم. بعضاً بیشتر یا با خودشان و یا با تفکر مقابلشان درگیر شدند و نتوانستند برای مطالبات مردم و هواداران پاسخ مناسبی داشته باشند در نتیجه در بازگرداندن شور و نشاط به برنامه‌های خود ناکام ماندند.
این فعال دانشجویی معتقد است که باید با عمق بخشی به فعالیت‌های بسیج دانشجویی، به سمت اجرای برنامه‌های بلند مدت گام برداریم؛ همان چیزی که مقام معظم رهبری نیز به آن اشاره کردند. برنامه ما برای انتخابات پیش رو در دو بعد خواهد بود. در گام اول باید با یک مشارکت حداکثری در انتخابات رو به رو شویم و تجلی دموکراسی را در ایران به دنیا نشان دهیم؛ زیرا نماد مردم سالاری دینی در جمهوری اسلامی همین است؛ البته معمولاً هم انتخابات‌های پرشوری را برگزار کرده‌ایم و برای دوباره پرشور کردن انتخابات در جنبش دانشجویی تلاش خواهیم کرد.
خزایی خاطرنشان می‌کند: برای تبلیغات انتخاباتی نیز بیشتر روی کلیدواژه دولت جوان و حزب اللهی تمرکز خواهیم کرد و با این دیدگاه که دولت باید تازه نفس، جوان، با انگیزه و با برنامه باشد برنامه‌های متفاوتی را برای انتخابات پیش رو برگزار خواهیم کرد و بررسی‌ها و روشنگری و مختلفی را خواهیم داشت.
نظر شما