به گزارش خبرنگار ایمنا، علی حاتمی در سال ۱۳۲۳ در تهران متولد شد. او دانش آموخته دانشکده هنرهای دراماتیک بود و فعالیت هنری خود را با نوشتن نمایشنامه و کارگردانی تئاتر آغاز نمود. نمایشنامه حسن کچل، موفق‌ترین تجربه تئاتری او بود که زمینه ورودش به سینما را فراهم کرد.
توفیق دور از انتظار نمایشنامه حسن کچل و ترغیب چند تن از دست‌اندرکاران سینمای ایران، حاتمی را بر آن داشت تا شانس خود را در عرصه سینما هم بیازماید. علی عباسی، تهیه کننده سینما که نمایش صحنه‌ای حسن کچل را پسندیده بود، علاقه خود را برای برگردان سینمایی این اثر ابراز کرد. اما ترجیح می‌داد کارگردانی آن را به یکی از فیلمسازان مطرح آن زمان بسپارد که تجربه بیشتری در سینما داشتند. اما حاتمی پافشاری کرد که نسخه سینمایی نمایشنامه‌اش را خودش بسازد. در نهایت علی عباسی متقاعد شد و حسن کچل، نخستین فیلم علی حاتمی و نخستین فیلم ریتمیک و موزیکال ایرانی، با استقبال غافلگیر کننده‌ای رو به رو شد و زمینه ساز ورود و تثبیت موقعیت یکی از بااستعدادترین فیلمسازان نسل پیشرو سینمای ایران شد. بعد از موفقیت حسن کچل، علی حاتمی برای همیشه از تئاتر فاصله گرفت و پس از ساخت دومین و سومین فیلم خود، جایگاه شایسته و درخور توجهی در رده بندی کارگردانان سینمای ایران پیدا کرد.
بررسی سینمای علی حاتمی
برخی منتقدان سینمایی، علی حاتمی را پر شورترین فیلمساز دلبسته به آداب و سنن ایرانی می‌دانند و معتقدند که تاکنون هیچ فیلمسازی همچون او، تصویرگر گوشه‌های آشنا و دلپذیر زندگی مردمان تهران قدیم نبوده است. سینماگران بسیاری قصد نزدیک شدن به حال و هوای زندگی و آداب و رسوم تهرانی‌های اصیل را داشته‌اند، اما واقعیت این است هیچ کدام، تیزبینی و ظرافت اندیشی حاتمی را نداشتند. این کارگردان در انتقال فضا و شرایط اجتماعی تهران قدیم و ارتباطات عاطفی طبقات مختلف اجتماعی در قرن اخیر، بسیار موفق عمل کرده است.
نگارش فیلمنامه و دیالوگ نویسی حاتمی در سینمای ایران کم‌نظیر است، برای همین هم به او لقب سعدی سینمای ایران را داده‌اند. ویژگی‌های بی‌همتا سینمای او را می‌توان پایه‌گذار یک سبک مشخص در تاریخ سینمای ایران دانست. سینمای حاتمی، برخوردار از ویژگی‌های تکرار شونده و آشنایی بود که در یک بررسی دقیق و همه جانبه در کارنامه هنری او، می‌توان به وجود این رگه‌های آشنا دست یافت. این کارگردان در آثارش، رویکردی هوشمندانه و ظریف به مضامین فولکوریک داشت که مهم‌ترین آنها در حسن کچل و باباشمل دیده می‌شود.
حاتمی پس از موفقیت چشمگیر حسن کچل، دومین فیلم خود، طوقی را ساخت. او در شرایطی دست به ساخت طوقی زد که تب همه گیردقیصر، فضای تازه‌ای در صنعت سینمای ایران ایجاد کرده بود و اغلب آثار عرضه شده در سال‌های ابتدایی دهه پنجاه، رویکرد همه جانبه‌ای به جریان موسوم به قیصریسم داشتند. اگرچه طوقی شباهت‌های آشکاری به عناصر وابسته به این جریان، حتی در انتخاب دو بازیگر اصلی فیلم داشت، اما همچنان نشانه‌های درخور توجهی از یک گونه سنت گرایی و جامعه شناسی انسان محوری را بازتاب می‌داد. درونمایه تمام آثار این کارگردان، براساس اعتقادات و باورهای قومی شکل می‌گرفت، بر همین اساس شخصیت‌های آثار او اغلب شبیه‌ترین افراد وابسته به خصلت‌ها و باورهای قوم ایرانی هستند و او را ایرانی‌ترین فیلمساز ایرانی می‌دانند.
او در سال ۱۳۵۰ و همزمان با تثبیت موقعیت خود به عنوان یکی از کارگردانان مطرح سینمای ایران، بازگشتی مجدد به سینمای موزیکال داشت و بابا شمل را براساس یکی از داستان‌های فولکوریک ساخت.
قلندر و خواستگار که در سال ۵۱ ساخته شدند، همچنان ویژگی‌های سایر آثار حاتمی را داشتند، نگرشی ظریف و شاعرانه به زندگی و باورهای مردم تهران. این کارگردان در آثارش، مسائل طیف وسیعی از جامعه را در نظر داشت و شخصیت‌های فیلم‌هایش از شاهان و وزیران تا حاشیه نشین‌ترین افراد جامعه را در بر می‌گرفت.
مجموعه‌های تلویزیونی حاتمی، درست به اندازه آثار سینمایی او قابل توجه و تأمل هستند. سلطان صاحبقران و هزاردستان هنوز هم جزو موفق ترین مجموعه‌های تلویزیونی هستند. ستارخان، رویکردی تازه به یک حادثه تاریخی داشت و ماجراهای مشروطیت را از زاویه دید شخصی حاتمی به تصویر می‌کشید.
سوته‌دلان را عموماً مهم‌ترین فیلم علی حاتمی در دوره اول فعالیت سینمایی او می‌دانند. این فیلم که از سوی منتقدان و تماشاگران به یک اندازه مورد توجه قرار گرفت، از جهت هماهنگی میان فرم و محتوا، کامل‌ترین فیلم در کارنامه این کارگردان است. حاجی واشنگتن، نخستین فیلم حاتمی در سال‌های پس از انقلاب است که همچنان ویژگی‌های دیگر آثار او را دارد.
مجموعه آثار این کارگردان در سال‌های بعد از انقلاب، از نظر ساختار روایی شکل منسجم و قابل قبول تری نسبت به فیلم‌های دوره اول فعالیت او دارد. کمال‌الملک، دلشدگان و مادر، نشانگر افزایش مهارت او در بهره‌گیری از دست افزارهای سینمایی است.
جعفر خان از فرنگ برگشته است و با آنکه نام علی حاتمی را یدک می‌کشد اما هیچ یک از نشانه‌های سینمای او را ندارد و بیشتر به نظر می‌رسد پروژه نیمه تمام رها شده‌ای باشد که به سرانجام رساندن آن را افراد مختلفی بر عهده داشته‌اند. به گونه‌ای که به هم ریختگی مشهود در آن را نمی‌توان حاصل کار کارگردان سوته دلان، مادر و دلشدگان دانست.
تختی، یادگار ناتمام علی حاتمی
ایده ساخت فیلم جهان پهلوان تختی، از سالیان قبل در ذهن حاتمی شکل گرفته بود، اما کمبود امکانات و دشواری شرایط ساخت، باعث شد تا اجرای این پروژه در سال ۱۳۷۵ کلید بخورد. او از سال‌های ابتدایی دهه هفتاد، مطالعه و تحقیق درباره زندگی پهلوان تختی را آغاز کرده بود و با پشت سر گذاشتن دشواری‌های بسیار، فیلمنامه‌ای نوشت که به سیاق سایر کارهای او قرار بود تا در طول ساخت، کامل شود.
دوران کودکی این پهلوان به طور کامل فیلمبرداری شد اما بعد از آن بیماری پنهان این هنرمند ارزشمند (سرطان) شدت یافت و در حالی چشم از جهان فروبست که ساخت فیلم تختی برای همیشه ناتمام ماند. اگرچه بهروز افخمی این فیلم را با تغییر داستان به اتمام رساند، اما هیچ گاه آنچه مورد نظر حاتمی بود اتفاق نیفتاد.
از دیگر اقدامات ارزنده علی حاتمی برای سینمای ایران، پایه گذاری نخستین شهرک سینمایی در ایران بود که سریال هزار دستان در لوکیشن آن جلوی دوربین رفت.
نظر شما