به گزارش ایمنا، در فروردین‌ماه سال ۹۷ بود که محمدرضا پور ابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، اعلام کرد در سال ۹۶ حدود ۳۰ میلیارد دلار ارز از کشور خارج شده است. خبر خروج سرمایه ۳۰ میلیارد دلاری از کشور، آن‌چنان سهمگین بود که برخی دولتی‌ها سعی کردند این خبر را ناشی از سوگیری آماری معرفی کنند؛ اما کمی بعد، صندوق بین‌المللی پول در گزارش دوره‌ای خود از اقتصاد ایران، میزان خروج سرمایه از ایران را حدود ۲۷ میلیارد دلار برآورد کرد که این موضوع با توجه به التهابات ارزی سال ۹۷ طبیعی جلوه داده شد.
واقعیت این است که در این سال‌ها به دلایل گوناگون، فضای مناسبی برای سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی سالم و غیر رانتی وجود نداشته است. زیرا بازی برخی سیاسیون، بی‌ثباتی‌های اقتصادی و در کل شرایط ناخوشایند اقتصادی مانعی برای ماندگاری سرمایه‌گذاران در کشور بوده است. رئیس بانک مرکزی نیز در یک پست اینستاگرامی به کاهش نرخ رشد سرمایه‌گذاری و تشکیل سرمایه ناخالص اقتصادی اشاره کرده است.
حال نکته قابل تأمل مرتبط با چرایی فرار سرمایه‌ها از کشور به ویژه استان اصفهان است. به طوری که در میان استان‌های کشور، اصفهان به عنوان یکی از سرمایه گریزترین مناطق مطرح می‌شود.
شدت فرار سرمایه از اصفهان
فرار سرمایه از کشور اتفاقی تازه نیست بلکه هر زمان ارزش پول ملی با کاهش مواجه شده این پدیده بیشتر رخ داده است؛ زیرا عده‌ای به دلیل ترس از شرایط و مشکلات سیاسی پول‌های خود را در قالب ارز از کشور خارج می‌کنند؛ بخشی از خروج سرمایه از طریق صرافی‌ها و بخش دیگر مربوط به فعالیت‌های اقتصادی است که ارز حاصل از آن وارد کشور نشده است.
در چند ماه اخیر که نگرانی‌های اقتصادی مردم بیشتر شده است و بسیاری از ایرانیان سرمایه‌های خود را از طریق صرافی‌ها به خارج از کشور منتقل کرده؛ همچنین نسبت به خرید ملک در کشورهای همسایه و حتی کشورهای اروپایی بیش از گذشته اقدام کرده‌اند که این فرایند خروج سرمایه در اصفهان با وجود قابلیت‌های فراوان، با شدت بیشتری در حال انجام است.
تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران اصفهانی برای از دست ندادن فرصت‌های سرمایه‌گذاری، شهر اصفهان را ترک کرده و در سایر شهرهای ایران و کشورهای دیگر سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
در این راستا بسیاری از صاحب‌نظران اقتصاد اصفهان همواره تأکید داشته‌اند که باید راهکارهای اساسی برای ممانعت از فرار سرمایه اندیشیده شود؛ همچنین استراتژی‌های مؤثر برای جذب سرمایه گذران داخلی و خارجی تعریف شود و به مرحله اجرا برسد.
با توجه به اینکه آمار بیکاری و مهاجرپذیری در اصفهان نسبت به دیگر نقاط کشور بسیار بالا است این مسئله الزام جلوگیری از فرار سرمایه‌ها در اصفهان را دوچندان می‌کند؛ زیرا اضافه شدن بار فرار سرمایه مزید بر علت دیگر مشکلات اقتصادی این شهر و استان شده است.
رغبت برای گریز سرمایه‌ها
اما دلیل رغبت فراوان مردم به خروج سرمایه‌هایشان از استان چیست؟ عده‌ای بر این باورند که دلیل اصلی بیکاری در استان اصفهان، سرمایه گریزی است؛ واقعیت آن است تبلیغات گسترده و سود بالای سپرده‌گذاری در پروژه‌های تجاری و ساختمانی در سایر استان‌ها یا مؤسسات مالی که روزبه‌روز تعدادشان در استان اضافه می‌شود، انگیزه سرمایه‌گذاری در پروژه‌های داخلی را از متمولان شهر گرفته است؛ برخی هم دلیل این معضل را به بی‌ثباتی در تصمیم‌گیری‌ها و سخت‌گیری در اجرای قوانین ارتباط می‌دهند؛ همچنین عده‌ای دیگر نیز سخت‌گیری‌های مالیاتی را از مهم‌ترین دلایل برای فرار سرمایه‌ها از اصفهان می‌دانند، تا جایی که گفته می‌شود هنوز پنجره واحد سرمایه‌گذاری در اصفهان ایجاد نشده است؛ این در حالی است که جذب سرمایه‌ها در اصفهان علاوه بر ایجاد اقتصادی پویا و پایدار، منجر به اشتغال‌زایی و کاهش آمار بیکاری می‌شود.
در این باره مصطفی رناسی فعال اقتصادی در اصفهان در گفت‌وگو با ایمنا اظهار می‌کند: مهاجرت‌ها به ۲ بخش استان به استان و خروج از کشور تقسیم می‌شود؛ عده‌ای با سرمایه فرار می‌کنند و عده‌ای دیگر به دلیل بیکاری و نبود امیدی به آینده تصمیم به مهاجرت می‌گیرند؛ بخش سوم هم جوانانی هستند که به دلیل ادامه تحصیل و یا پیدا کردن شغل مناسب مهاجرت می‌کنند.
وی می‌افزاید: اما اینکه چرا اصفهان نسبت به دیگر استان‌ها سرمایه گریزتر است به سخت‌گیری‌های اداری و فضای کسب‌وکار این استان بازمی‌گردد؛ تا جایی که عده‌ای از فعالان اقتصادی ترجیح می‌دهند سرمایه خودر را به استانی دیگر وارد کنند.
این فعال اقتصادی توضیح می‌دهد: متأسفانه در سال‌های گذشته، شرایطی چون روند توسعه‌ای بدون زیرساخت‌های مناسب، اصفهان را با مشکلات مختلفی مانند کمبود آب و آلودگی روبرو کرده که منجر به مهاجرت و یا فرار سرمایه از این استان شده است؛ در حالی که وجود دانشگاه‌ها، صنایع مختلف و موقعیت جغرافیایی از عوامل بسیار مهم برای جذب سرمایه‌گذار در اصفهان است ولی مشکلات مذکور باعث نادیده گرفتن این قابلیت‌ها و مصمم شدن برای مهاجرت می‌شود.
رناسی ادامه می‌دهد: موضوع مهم‌تری که زمینه را برای فرار سرمایه‌گذاری از این استان فراهم کرده است مربوط به سخت‌گیری‌های ادارات اصفهان در اجرای قوانین در مقایسه با دیگر استان‌ها است.
وی اضافه می‌کند: یکی از دلایل مهم سرمایه گریزی از اصفهان، مرتبط با مالیات و تأمین اجتماعی است؛ بسیاری از شرکت‌ها به دلیل سخت‌گیری‌های بیش از اندازه در اصفهان، دفاتر قانونی خود را به تهران منتقل کرده‌اند.
این فعال اقتصادی اضافه می‌کند: مشکل قانونی برای جذب سرمایه‌گذاری وجود ندارد اما ایراد در چگونگی اجرای قوانین و کیفیت اجرای آن است؛ علاوه بر آنکه مسائلی مانند امنیت، احترام و چگونگی برخورد با سرمایه‌گذاران خارجی هم در جذب سرمایه‌گذار بسیار مؤثر است.
رناسی خاطرنشان می‌کند: با وجود این شرایط، جذب سرمایه‌های مردم و سرمایه‌گذاران در بخش تولید و اشتغال باید فضای کسب‌وکار، بروکراسی اداری، برخورد بانک‌ها و سازمان تأمین اجتماعی و مراحل سخت ثبت شرکت‌ها بهبود پیدا کند تا به‌تدریج شرایط مناسب برای جذب سرمایه‌گذار و ممانعت از فرار سرمایه‌ها فراهم آید.
تدابیری که از فرار سرمایه ممانعت می‌شود
موضوع قابل بحثی که در رابطه با خروج سرمایه‌های مردمی از کشور و استان وجود دارد نوع خروج و محل مورد استقبال برای سرمایه‌گذاری است که در این سال‌ها به کرات شاهد سرمایه‌گذاری‌های مردمی در املاک خارج از کشور بوده‌ایم تا جایی که ایرانیان در سال ۲۰۱۹ و ابتدای ۲۰۲۰ در ابتدای صف خریداران ملک در ترکیه ایستاده‌اند؛ همچنین طی یکی دو سال اخیر خرید و فروش ملک در گرجستان بازار پر سودی را برای ایرانیان رقم زده است.
برای ممانعت از فرار سرمایه چه باید کرد؟ با توجه به بررسی‌های انجام گرفته و گفته‌های کارشناسان مشخص شد که نبود امنیت کافی، رفتار دلسردکننده و تنگ‌نظرانه با سرمایه‌گذاران و نبود حمایت واقعی از آن‌ها، تردید، رقابت نابرابر بین دولت و بخش خصوصی از مهم‌ترین عوامل برای فرار سرمایه‌ها از استان اصفهان بشمار می‌آیند.
همچنین موانع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، نظام بانکی و بهره بالا، کاستی‌های بیمه و تأمین اجتماعی، ابهام، بی‌ثباتی و رعایت نشدن قوانین سرمایه‌گذاری و برخورد سلیقه‌ای برخی از مسئولان استان اصفهان جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی را با مشکل مواجه کرده است تا جایی که عده‌ای سرمایه‌های خود را به خارج از کشور و خرید ملک سوق داده‌اند.
به گفته احمد شاکران کارشناس اقتصادی، اصفهان در بین شهرهای ایران به همراه کلان‌شهرهایی چون تهران، مشهد و تبریز از جمله شهرهای ثروتمند بشمار می‌رود؛ همچنین مردم آن از ویژگی‌های خاص اقتصادی برخوردار هستند که در زمینه سرمایه‌گذاری و پذیرش نوآوری‌های اقتصادی همیشه جزو گروه پیشگامان محسوب می‌شده‌اند.
وی در گفتگو با ایمنا اظهار می‌کند: روشن است با بالا بودن هوش اقتصادی، ریسک بالا و یافتن فرصت‌های بهتر جهت کسب درآمد تمایلاتی زیاد نسبت به مهاجرت داشته باشند.
این کارشناس تصریح می‌کند: به نظر می‌رسد در شرایط فعلی مهم‌ترین راه‌حل برای ممانعت از سرمایه گریزی، بهبود فضای کسب‌وکار و فراهم کردن فضایی امن برای سرمایه‌گذار است؛ زیرا زمانی که فرد احساس ناامنی اقتصادی می‌کند برای ورود سرمایه‌های خود با ابهام مواجه و از شروع فعالیت اقتصادی منصرف می‌شود؛ حتی ترجیح می‌دهد به کشوری دیگر مهاجرت کند که مهاجرت‌های چند سال اخیر، به وضوح چنین امری را نشان می‌دهد.
شاکران بیان می‌کند: اگرچه عده‌ای بنا به دلایل اجتماعی کشورهای دیگر را برای زندگی انتخاب می‌کنند اما در واقعیت به شرایط اقتصادی و امنیت مالی مردم باز می‌گردد؛ بهبود فضای کسب‌وکار می‌تواند به غیر از آنکه مانعی برای مهاجرت افراد باشد به تسهیل روند سرمایه‌گذاری منجر شود و با ایجاد فضایی امن برای فعالان حوزه اقتصاد، شرایط مناسبی را برای رونق تولید فراهم آورد.
این کارشناس اقتصادی معتقد است: تشکیل کمیته صیانت از سرمایه‌گذاری، حمایت بیشتر از سرمایه‌گذاران، تغییر دیدگاه‌ها، روش‌ها و تصمیم‌گیری جمعی به جای فرد، از دیگر عوامل مؤثر برای جذب سرمایه مطرح است؛ در صورت فراهم نشدن چنین شرایطی فرار تدریجی مردم و سرمایه‌هایشان به خارج از کشور با شدت بیشتری انجام خواهد گرفت.
گزارش از: نفیسه زمانی نژاد، خبرنگار اقتصادی ایمنا
نظر شما