به گزارش خبرنگار ایمنا، "پنومونی" یا ذات‌الریه، بیماری عفونت ریه است که می‌تواند طیف وسیعی از یک بیماری اولیه ساده تا عفونت پیشرفته را شامل شود. بر اساس اعلام WHO پنومونی در سال ۲۰۱۵ عامل مرگ حدود ۹۲۰ هزار کودک زیر پنج سال بوده است. طبق گفته پزشکان متخصص تشخیص زودهنگام در بیماری‌های عفونی ریوی می‌تواند منجر به جلوگیری از آسیب شدید ریوی و نجات جان بیمار شود. سازمان بهداشت جهانی از سال ۲۰۰۹، روز ۱۲ نوامبر را روز جهانی پنومونی یا عفونت ریه نامگذاری کرد که امسال با توجه به شیوع کرونا نیاز بیشتری به شناخت این بیماری است به همین جهت برای افزایش آگاهی در مورد این بیماری با مهرداد صلاحی، متخصص بیماری‌های عفونی و عضو انجمن متخصصان داخلی عفونی، ریوی و ویروس شناسی گفت‌وگویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
ذات‌الریه یا پنومونی چیست؟
بر اساس آمارهای جهانی عفونت‌های ریوی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ریوی در جهان است که همه ساله باعث مرگ میلیون‌ها نفر در سراسر دنیا می‌شود، بیماری ذات‌الریه ویروسی، عفونی و واگیردار است و بهتر است از نزدیکی به بیمار تا زمان بهبودی خودداری شود، سینه پهلو یا ذات‌الریه وضعیت التهابی ریه است که عمدتاً کیسه‌های میکروسکوپی هوا موسوم به "آلوئول‌ها" را تحت تأثیر قرار می‌دهد، این بیماری معمولاً در اثر عفونت ناشی از ویروس یا باکتری و گاهی نیز در اثر سایر میکروارگانیسم‌ها، عوارض برخی داروها و شرایط دیگر مانند بیماری خودایمنی رخ می‌دهد.
احتمال ابتلا به ذات‌الریه در چه افرادی بیشتر است؟
امکان ابتلا به بیماری ذات‌الریه برای همه افراد وجود دارد، اما افراد سیگاری و الکلی در رأس موارد ابتلا به این بیماری هستند و در این بیماری، کیسه‌های هوایی متورم شده و درون آن از مایعات پر می‌شود، پس اکسیژن رسانی کمتر و به دنبال آن تبادلات گازی کاهش می‌یابد.
این بیماری چگونه تشخیص داده می‌شود؟
علائم شایع برای تشخیص بیماری ذات‌الریه تب بالا، بزرگ شدن غده‌های چرکی، احساس درد در قفسه سینه، کم شدن فاصله تنفس و خلط چرکین است اما گاهی فرد همه علائم بیماری را ندارد و پزشک با شنیدن صدای ریه‌ها، نوع تنفس و اختلالات آن و انجام آزمایشاتی مانند کِشت خلط و تست‌های اشعه ایکس درمی یابد که آیا در ریه‌های بیمار هوا انباشته شده یا عفونت و در صورت وجود عفونت بیمار مبتلا به بیماری ذات‌الریه است.
آیا سن افراد در ابتلا به این بیماری نقش دارد؟
بیماری ذات‌الریه در هر سنی ممکن است رخ دهد، در صورت درمان نشدن بموقع خطرات جبران‌ناپذیر و حتی مرگ را به دنبال خواهد داشت، در اکثر مواقع با درمان دارویی بموقع بیمار سلامتی خود را به دست می‌آورد.
بیماری ذات‌الریه می‌تواند یک بیماری وراثتی باشد؟
اکثر بیماری‌های عفونی در محیط آلوده به ویروس به دیگری منتقل می‌شوند و جنبه وراثتی ندارند، بیماری ذات‌الریه ژنتیکی نیست، اما در برخی مواقع فرد نقص در سیستم ایمنی را از والدین خود به ارث می‌برد و او را مستعد ابتلا به بیماری‌های عفونی می‌کند.
چند نوع پنومونی یا ذات‌الریه وجود دارد؟
باکتری‌های خاص مانند " استرپتوکوک پنومونیه" می‌تواند پس از یک حمله سرماخوردگی موجب ابتلا به پنومونی شود که استراحت در رختخواب، همراه با درمان مناسب از جمله درمان عفونت‌های باکتریایی مورد نیاز است و در موارد دیگر باکتری‌های اکتسابی از افراد جامعه نیز می‌تواند سبب ذات‌الریه شود، اگر چه ذات‌الریه ناشی از مایکوپلاسما شدید نیست، اما ممکن است در صورت مبتلا شدن عواقب و نتایج بدی را برای افراد مبتلا به وجود آورد.
ویروس‌های مسئول ایجاد آنفلوانزا در صورت درمان نشدن مناسب و یا در شرایطی مانند HIV که ایمنی بدن فرد به خطر بیفتد، می‌تواند پنومونی شدید ایجاد کند، ویروس آنفلوانزا علت ذات‌الریه شناخته شده است و سبب حملات حاد تنفسی می‌شود، اما معمولاً سینه پهلوهای ویروسی به شدت باکتریایی نیستند. همچنین پنومونی قارچی معمولاً در افرادی که غذای آلوده یا مواد زائد مانند مدفوع پرنده یا گوشت آلوده به قارچ را مصرف می‌کنند، گزارش شده است. شواهد نشان می‌دهد که افراد با سیستم ایمنی آسیب‌پذیر و ضعیف نسبت به افراد با ایمنی بدن سالم بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های شدید عفونی قرار دارند.
چه عواملی زمینه و احتمال ابتلا به بیماری ذات‌الریه را شدت می‌بخشد؟
سن افراد، بیماری‌های مزمن و ضعف در سیستم ایمنی می‌تواند زمینه ایجاد بیماری باشد، کودکان و افراد مسن بیشتر از دیگران در معرض ابتلای ذات‌الریه قرار دارند. بیماری‌های مزمن مانند اختلالات کلیوی، بیماری‌های مربوط به ریه و دیابت، احتمال بالای ابتلا به ذات‌الریه به ویژه از گونه‌های مقاوم در برابر دارو را برای افراد دارد همچنین در سیستم ایمنی بدن ضعیف؛ بیماران مبتلا به ایدز، SLE یا دیگر بیماری‌های با نقص ایمنی بیشتر در معرض خطر ابتلا به ذات‌الریه هستند و این افراد با داشتن سیستم ایمنی ضعیف بیش از دیگران به بیماری ذات‌الریه مبتلا می‌شوند.
چه تفاوت‌هایی بین پنومونی ناشی از باکتری و ناشی از ویروس وجود دارد؟
علائم پنومونی ناشی از باکتری معمولاً سریع بروز می‌کند. این علائم شامل سرفه خلط‌دار به رنگ سبز یا آغشته به خون هستند، تب بالا، تعریق بیش از حد، تنفس سریع و احساس تنگی نفس، سرعت تنفس بالا، تکان خوردن، دندان قروچه و لرز، درد قفسه سینه که اغلب با سرفه یا تنفس بدتر می‌شود، ضربان قلب سریع، احساس خستگی یا ضعف زیاد، تهوع و استفراغ، اسهال و در موارد شدید تغییر وضعیت ذهنی شخص است. در علائم پنومونی ناشی از ویروس، بی‌حالی، تب با درجه بالا و تنگی نفس و در کنار آن سرفه خشک و درد عضلانی نیز گزارش شده است، علائم ناشی از ویروس‌ها به آرامی ظاهر می‌شود و اغلب شدید نیست.
علائم بروز بیماری ذات‌الریه در بیماران چیست؟
سرفه‌های مکرر و خس خس سینه معمولاً در شرح حال بیماری‌های آسم و آلرژیک کودکان ذکر می‌شود که بر اثر تنگ شدن مجاری تنفس اتفاق می‌افتد و تنها خصوصیتی که بیماری ذات‌الریه را از بیماری‌های دیگر متمایز می‌کند عفونت است، افراد مبتلا اغلب سرفه همراه با خلط، تب همراه با لرز شدید، تنگی نفس، درد قفسه سینه گزنده یا شدید در حین نفس کشیدن و افزایش تعداد تنفس را تجربه می‌کنند، البته ممکن است در افراد مسن گیجی مشهودترین علامت ابتلا به ذات‌الریه باشد، علائم و نشانه‌های متداول در کودکان زیر پنج سال شامل تب، سرفه و تنفس سریع یا اشکال در تنفس است، علاوه بر این سردرد، از دست دادن اشتها، ضعف، بی‌حالی، درد بیش از حد قفسه سینه و افزایش تولید عرق توسط بیماران پنومونی گزارش شده است.
راه‌های پیشگیری از این بیماری چیست؟
زمانی که کودکی به دنیا آمد، تزریق واکسن کونژوگه پنوموکوک (PCV) یک واکسیناسیون رایج است و بزرگسالان می‌توانند واکسن پلی ساکارید (PPSV) و یا PCV را بسته به کارهای مختلف دریافت کنند، سایر واکسن‌ها را می‌توان برای جلوگیری از بیماری‌هایی که ممکن است به ذات‌الریه منجر شود مانند سرخک، آبله مرغان و آنفلوآنزا استفاده کرد.
همچنین شستن دست‌ها اغلب می‌تواند میزان آلوده شدن به باکتری یا ویروس را کاهش دهد، یکی دیگر از راهکارهای پیشگیری از عفونت ریه دور بودن از افراد آلوده است، اگر شما در معرض خطر ابتلا هستید و واکسن دریافت نکرده‌اید، باید از تماس با افراد مبتلا خودداری کنید، بهترین راه برای جلوگیری از ذات‌الریه استعمال نکردن دخانیات است، افراد سیگاری بیشتر در معرض خطر ابتلا به پنومونی قرار دارند.
روش‌های درمان بیماری ذات‌الریه چیست؟
روش درمان این بیماری بستگی به علت‌های زمینه‌ای بیماری دارد، به طوری که سینه پهلو باکتریایی با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود و اگر سینه پهلو شدید باشد، معمولاً فرد مبتلا برای طی کردن روند درمان در بیمارستان بستری می‌شود و برای پنومونی یا ذات‌الریه که توسط باکتری ایجاد می‌شود پزشک به شما آنتی بیوتیک می‌دهد، آنتی بیوتیک‌ها تقریباً همیشه پنومونی ناشی از باکتری را درمان می‌کند، پنومونی به شما احساس بیماری می‌دهد، اما پس از مصرف آنتی بیوتیک‌ها شما باید شروع به احساس بهتر بودن کنید، اگر شما پس از تقریباً سه روز مصرف آنتی بیوتیک، احساس بهبود نداشتید باید با پزشک خود تماس بگیرید.
پنومونی ناشی از ویروس معمولاً با آنتی بیوتیک درمان نمی‌شود و گاهی آنتی بیوتیک‌ها برای جلوگیری از بروز عوارض استفاده می‌شود، این پنومونی با درمان در منزل، استراحت و مراقبت معمولاً بهبود می‌یابد. داروها شامل ترکیبی از داروهای مختلف است که بسته به نوع پنومونی برای بیمار تجویز می‌شود، البته در برخی موارد مانند ذات‌الریه شدید و مقاوم به درمان، بستری شدن در بیمارستان ممکن است لازم باشد.
درمان کامل این بیماری به چه عواملی بستگی دارد؟
اگر علائم بیماری ذات‌الریه شدید شد، باید فرد در بیمارستان بستری شده و داروهای مربوطه از طریق رگ‌های وریدی به بدن تزریق شود و در موارد خفیف بیمار در منزل بستری می‌شود و استراحت، مصرف زیاد مایعات و آب میوه طبیعی و مصرف داروها در درمان بیماری مؤثر بوده و باعث از بین رفتن عفونت در ریه‌ها می‌شود.
آیا کرونا ویروس می‌تواند باعث ایجاد بیماری ذات‌الریه شود؟
علامت اصلی عفونت در بیماری کووید ۱۹ در اکثر بیماران ناشی از درگیری ریه یا همان ذات‌الریه و یا پنومونی بوده که ممکن است با تنگی نفس، سرفه خشک و تب بالا همراه باشد، سه بیماری مشابه و شایع که علائمی بسیار شبیه به کرونا دارند شامل آنفلوانزا، سینوزیت و برونشیت هستند که ممکن است با کرونا ویروس جدید اشتباه گرفته شود و تشخیص این بیماری بر عهده پزشک متخصص و انجام راه‌های تشخیصی در این بیماری‌ها است.
در بیماران مبتلا به کرونا در موارد شدید، عفونت می‌تواند به ویژه در افراد مسن، مبتلایان به بیماری‌های قلبی و خودایمنی، باعث ذات‌الریه و حتی مرگ شود. همچنین ممکن است آنفلوانزا در کودکان، سالمندان و کسانی که مشکلات قلبی عروقی یا تنفسی دارند، با عفونت ریه (پنومونی یا ذات‌الریه) همراه شود، البته چنین حالتی در افراد سالم کمتر دیده می‌شود.
نظر شما