به گزارش خبرنگار ایمنا، سینمای ایران در دهه ۱۳۹۰ فراز و فرودهای مختلفی را تجربه کرد. از توقیف‌های اجباری تا جوایز بین‌المللی مختلف ماحصل آنچه است که بر سینمای ایران نازل شد. در این دهه فیلمسازان جوانی ظهور کردند و توانستند حسابی بدرخشند، آنها بین مخاطبان عام محبوب شدند و دل منتقدان را نیز ربودند. همچنین در این دهه سینمای ایران با "فروشنده" توانست دومین اسکار خود را به دست آورد.
با این اسکار همچنان تأثیر سینمای اصغر فرهادی بر سینماگران جوان احساس شد، اما در این بین بودند جوانانی که در قامت مؤلف به صحنه آمدند. اگرچه راه طولانی مجوز و توقیف‌های مختلف راه را برای ساخت فیلم سد کرده بود، اما این سد جلوی درخشش و خلق آثار مهم در این دهه سینمای ایران را نگرفت. اکنون و در آستانه روز ملی سینمای ایران تصمیم داریم تا ۵۰ فیلم مهم ساخته شده در دهه ۱۳۹۰ هجری شمسی را بررسی کنیم.
در تهیه این لیست به عناصر مختلفی از جمله میزان اهمیت و تأثیرگذاری فیلم بر مخاطبان و بدنه سینما، ایجاد سبک نوین و نوآوری، موفقیت بین‌المللی و داخلی و غیره توجه شده است. در روزهای آینده بخشی از این ۵۰ فیلم پیشنهادی این دهه از سینمای ایران منتشر شده است؛ در بخش آخر، ده فیلم برتر پیشنهادی ایمنا را معرفی می‌کنیم.
۱۰ - لانتوری
کارگردان: رضا درمیشیان
نویسنده: رضا درمیشیان
بازیگران: نوید محمدزاده، مریم پالیزبان، باران کوثری، بهرام افشاری و...
سال تولید: ۱۳۹۴
یکی دیگر از آثار جنجالی درمیشیان در دهه نود، لانتوری بود. این فیلم که به معضل اسیدپاشی، یکی از مهم‌ترین معضلات چند سال گذشته ایران اشاره می‌کرد، با استقبال خوبی در سینماها روبه‌رو شد.
در لانتوری، گروهی از خلافکاران به رهبری پاشا (نوید محمدزاده)، به دزدیدن و جیب‌بری مشغولند که پاشا به ناگاه عاشق دختری خبرنگار می‌شود. پس از اینکه پاشا با مخالفت دختر روبرو می‌شود به صورت او اسید می‌پاشد. حالا مریم (مریم پالیزبان) که همیشه حامی چشم پوشی از قصاص بود، قصاص پاشا را می‌خواهد.
فیلم لانتوری از فیلم‌های مطرح شده سینمای ایران در سطح جهانی بود؛ این فیلم علاوه بر حضور در جشنواره فیلم فجر در دوره سی و دوم، در چندین جشنواره معتبر دنیا از جمله برلین، زوریخ، شانگهای و تفلیس نمایش داده شد و استقبال نسبی مطلوبی نیز کسب کرد. لانتوری جوایز بسیار زیادی را نیز کسب کرد که بهترین کارگردانی جشن دنیای تصویر، بهترین فیلم جشنواره ورشو و بهترین صدابرداری جشنواره فیلم فجر از جمله آن هاست. فروش لانتوری در گیشه نزدیک به ۶ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان بود.
۹_ شنای پروانه
کارگردان: محمد کارت
نویسنده: محمد کارت، حسین دوماری، پدرام پورامیری
بازیگران: جواد عزتی، طناز طباطبایی، امیر آقایی، علی شادمان و...
سال تولید: ۱۳۹۸
روایتی صریح و بی‌پرده از جنوب شهر، گنگسترهای مافیایی که هر کدام سهمی در گرفتار شدن مهم‌ترین عضو خود دارند. محمد کارت در اولین تجربه خود نشان داد که کارگردان صاحب سبکی است احتمالاً در آینده هم‌رده کارگردانان جوان دیگری نظیر روستایی و مهدویان قرار خواهد گرفت.
شنای پروانه دقیقاً خود جنوب شهر تهران است و عیناً بازخوانی از اقتضائات و تقسیم بندی‌های گروه‌های بزه‌کاری است که رشد و نمود پیدا می‌کنند. مهم‌ترین نقطه قوت فیلم شاید فیلمنامه و داستان آن باشد که قرابت‌هایی به داستان واقعی زندگی وحید مرادی نیز دارد. از سوی دیگر کارگردانی خوب به یاری داستان آمده و در کنار بازی‌های به اندازه و عالی فیلمی درخشان رقم زده است.
قهرمان شنای پروانه جنسی کمی متفاوت‌تر از دیگر فیلم‌های اینچنینی دارد. این قهرمان در عین سادگی "زیر و رو کشی" را نیز به خوبی می‌داند و وارد بازی سخت می‌شود. بازی برای برادرش که در نهایت به نتایج جالبی درباره رابطه این دو برادر ختم می‌شود.
شنای پروانه اولین بار در سی و هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و بهترین فیلم از نگاه تماشاگران، بهترین بازیگر نقش مکمل زن (طناز طباطبایی) و بهترین بازیگر نقش مکمل مرد (امیر آقایی) را کسب کرد.
اکران این فیلم نیز کم حاشیه نبود و در اوج روزهای شیوع ویروس کرونا و هم‌زمان با بازگشایی سینماها در تیرماه بر روی پرده رفت، اما سازندگان آن در میانه‌های اکران انصراف دادند و اکران گسترده را به زمان دیگری موکول کردند. شنای پروانه در مدت کوتاه اکران خود دو میلیارد و ۲۰۰ میلیون فروش کرد.
۸- سرخ‌پوست
کارگردان: نیما جاویدی
نویسنده: نیما جاویدی
بازیگران: نوید محمدزاده، ستاره پسیانی، مانی حقیقی، پریناز ایزدیار، حبیب رضایی و...
سال تولید: ۱۳۹۷
سرخ‌پوست را می‌توان اتفاق جدیدی در سینمای ایران دانست؛ این فیلم حالتی جدا از فیلم‌های اخیر داشت و به جای پرداختن به موضوعات اجتماعی یا واقعی، داستانی بسیار جذاب را دنبال می‌کرد. عملکرد نوید محمدزاده در این فیلم را می‌توان تحسین کرد، زیرا در نقشی با خاصیت‌های جدید، توانایی‌های خود را ثابت کرد.
این فیلم از داستانی خوب بهره می‌برد و نظر منتقدان سینما را به خود جلب کرد؛ داستان سرخ‌پوست در مورد زندانی در سال ۱۳۴۶ است که به دلایلی باید منتقل شود. در فرآیند انتقال یکی از زندانیان گم می‌شود و رئیس زندان که در حال ترفیع درجه است، برای از دست ندادن جایگاه خود باید وی را پیدا کند.
سرخ‌پوست یکی از مهم‌ترین فیلم‌های سال ۹۷ در جشنواره‌های داخلی بود؛ این فیلم در هفت شاخه جشنواره فیلم فجر کاندید شده و جایزه ویژه هیئت داوران را به دست آورد. همینطور در جشن سینمای ایران، جایزه بهترین فیلم، بهترین بازیگر مرد، بهترین فیلم برداری و بهترین جلوه‌های ویژه را به دست آورده و بهترین فیلم جشن حافظ نیز لقب گرفت. موفقیت این فیلم در گیشه نیز ادامه داشته و این اثر، نزدیک به ۱۵ میلیارد تومان فروخت.
۷_ بدون تاریخ، بدون امضا
کارگردان: وحید جلیلوند
نویسنده: علی زرنگار و وحید جلیلوند
بازیگران: نوید محمدزاده، امیر آقایی، هدیه تهرانی و...
سال تولید: ۱۳۹۵
بدون تاریخ، بدون امضا؛ از اسم اثر مشخص است که با اثری متفاوت روبرو هستیم. فیلمی سیاه و تلخ که فرمی و شکل متفاوتی در روایت داستان خود دارد. این فیلم رد پایی از وحید جلیلوند در سینمای ایران بود و او را به عنوان یک کارگردان مؤلف مطرح کرد. بدون تاریخ، بدون امضا قصه انسانیت، عذاب وجدان، فقر، جرم و مرگ بود. در این اثر تکنیک در خدمت فیلمنامه درآمد و قصه به بهترین شکل روایت شد.
این فیلم تأثیرگذار با بازی ستاره نوظهور سینمای ایران یعنی نوید محمدزاده در کنار بازی به اندازه و کافی امیر آقایی درخشان‌تر نیز شد. بسیاری از منتقدان بدون تاریخ، بدون امضا را بهترین نقش آفرینی نوید محمدزاده می‌دانند، نقشی آفرینی که در آن به عنوان یک پدر با انبوهی از مشکلات ظاهر شد.
بدون تاریخ، بدون امضا جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد در جشنواره ونیز و فجر را برای نوید محمدزاده زاده به ارمغان آورد. همچنین فروش آن در گیشه ایران کمی کمتر از ۵ میلیارد تومان بود.
۶- درخت گردو
کارگردان: محمدحسین مهدویان
نویسنده: ابراهیم امینی و حسین حسنی
بازیگران: پیمان معادی، مهران مدیری، مینا ساداتی، مینو شریفی و...
سال تولید: ۱۳۹۸
درخت گردو بی شک یکی از بهترین ساخته‌های مهدویان و از تاثیرگذارترین فیلم‌های سینمای ایران است. این فیلم که از بمباران شیمیایی سردشت روایت می‌کند، داستانی واقعی و دردناک از این اتفاق را شرح می‌دهد.
درخت گردو هنوز به طور رسمی به اکران نرسیده است و تنها مورد پخش این فیلم، در جشنواره فیلم فجر ۹۸ بوده است. این فیلم در همین جشنواره با استقبال خوبی روبه رو شد. درخت گردو در جشنواره فجر برای بهترین کارگردانی و بهترین بازیگر نقش اول (پیمان معادی)، سیمرغ بلورین دریافت کرد.
۵ - مغزهای کوچک زنگ زده
کارگردان: هومن سیدی
نویسنده: هومن سیدی
بازیگران: نوید محمدزاده، نازنین بیاتی، فرهاد اصلانی، فرید سجادی و...
سال تولید: ۱۳۹۶
مغزهای کوچک زنگ زده، آخرین اثر کارگردانی شده توسط هومن سیدی است. این فیلم که در مورد زندگی در قسمت‌های فقیرنشین و تبعات ناشی از آن، مثل قتل‌های ناموسی یا سو استفاده برای تولید مواد مخدر است، یکی از فیلم‌های خوب و تأثیرگذار دهه نود بوده است.
این فیلم در مورد یک آشپزخانه بزرگ شیشه به مدیریت فردی به نام شاهین (فرهاد اصلانی) است که از کودکان یتیمی که خودش بزرگ کرده در آن استفاده می‌کند. او برادری به نام شکور دارد که پس از اتفاقاتی، با شاهین به مشکل می‌خورد. در طرف دیگر خواهر آنها شهره، به دلیل پخش شدن فیلمی اعتماد برادران خود را از دست می‌دهد.
مغزهای کوچک زنگ زده در سی و ششمین جشنواره فیلم فجر، با به دست آوردن سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه بینندگان، بهترین فیلم نامه، بهترین فیلم هنر و تجربه و بهترین صداگذاری یکی از موفق‌ترین فیلم‌های آن دوره بود. این فیلم بیش از ۱۲.۵ میلیارد تومان فروش گیشه داشت.
۴ - در دنیای تو ساعت چند است؟
کارگردان: صفی یزدانیان
نویسنده: صفی یزدانیان
بازیگران: علی مصفا، لیلا حاتمی و...
سال تولید: ۱۳۹۳
اولین فیلم بلند یزدانیان، درامی بسیار جذاب است؛ این فیلم که داستان بازگشت دختری به نام گیله (لیلا حاتمی) و عشق شدید فرهاد (علی مصفا) به او است، شما را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
یکی از مهم‌ترین جذابیت‌های در دنیای تو ساعت چند است، موسیقی متن فوق‌العاده و قوی این فیلم بود که هنرمندی کریستف رضایی، آهنگساز آن را نشان می‌دهد. گفتنی است که موسیقی‌های این فیلم به عنوان یک آلبوم با ۲۹ قطعه، یکی از پرفروش‌ترین آلبوم‌های فروشگاه اینترنتی بیپ تونز است.
یزدانیان در مورد انتخاب اسم فیلم، می‌گوید: خیلی سال پیش «پاییز پدرسالار»، مارکز را با ترجمه حسین مهری خوانده بودم و بعد هم کتاب را گم کردم، اما چند سطر از تک‌گویی راوی خطاب به محبوبش که به روال مارکز بیشتر طنینی شعرگونه دارد، در ذهنم مانده بود. نوشتن فیلمنامه که جلو رفت، دیدم چقدر بخشی از آن تک‌گویی برای عنوان این فیلم مناسب است. آن چند سطر چنان‌که در یاد من مانده چنین چیزی بود: "… کجاست عطر شیرین بیان نفست در این بوی گند غذای سرد؟ گل سرخت کجاست؟ عشقت کجاست؟ در دنیای تو ساعت چند است؟
این فیلم جوایز بین‌المللی زیادی از جمله جایزه منتقدین فیلم پوسان را از آن خود کرد و در گیشه نیز حدود ۷۱۵ میلیون تومان فروخت.
۳ - متری شیش و نیم
کارگردان: سعید روستایی
نویسنده: سعید روستایی
بازیگران: نوید محمدزاده، پیمان معادی، پریناز ایزدیار، فرهاد اصلانی و...
سال تولید: ۱۳۹۷
دومین کار سعید روستایی، اگر بهتر از کار اول او نباشد قطعاً ضعیف‌تر هم نیست؛ این فیلم تقریباً با همان تیم قبلی بازیگری اما با داستانی متفاوت ساخته شده است. متری شیش و نیم یکی از بهترین آثار ۱۰ سال اخیر سینمای ایران است. این فیلم با داستانی قوی و جذاب، دستگیری یک قاچاقچی بزرگ شیشه به نام ناصر خاکزاد (نوید محمدزاده) را تا لحظه محاکمه‌اش روایت می‌کند.
البته در این فیلم، با رفتارها و صحبت‌های ناصر خاکزاد، حتی ممکن است حق را به وی بدهید؛ در کنار این داستان عملکرد فوق‌العاده کارگردانی و بازی بسیار خوب پیمان معادی و محمدزاده، فیلم را به یکی از بهترین فیلم‌های سینمای ایران تبدیل کرده است.
متری شیش و نیم ابتدا در جشنواره فیلم فجر سال ۱۳۹۷ اکران شد که با استقبال بی نظیر مردم رو به رو بود و تندیس بهترین فیلم از نگاه مردم را نیز دریافت کرد. این فیلم سیمرغ بهترین تدوین و صدابرداری، جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد در جشن حافظ و تندیس شایستگی بهترین کارگردانی در جشن خانه سینما را نیز به دست آورده است.
متری شیش و نیم هزینه‌ای هفت میلیاردتومانی برای تهیه کننده‌اش داشت که پس از اکران عمومی در ایران، کمی بیش از ۲۷ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان فروخت.
۲ - ابد و یک روز
کارگردان: سعید روستایی
نویسنده: سعید روستایی
بازیگران: نوید محمدزاده، پیمان معادی، پریناز ایزدیار، شبنم مقدمی و...
سال تولید: ۱۳۹۴
ورود سعید روستایی به کارگردانی و نویسندگی فیلم‌های بلند، با ابد و یک روز است. ابد و یک روز یک درام اجتماعی حول محور خانواده‌ای در تهران است که با مشکلات زیادی مثل بیکاری و فقر درگیر هستند. همین مشکلات باعث تصمیم‌هایی از بزرگترین فرد خانواده، مرتضی (پیمان معادی) می‌شود که رفته رفته باعث ایجاد تنش در خانواده‌شان می‌گردد.
ابد و یک روز در زمان انتشار خود، توجه‌های زیادی را به خود جلب کرد و با موفقیت در جشنواره فجر و اکران‌های داخلی، سعید روستایی را به عنوان کارگردان تازه وارد موفق، معرفی کرد.
این فیلم در جشنواره فجر سی و چهارم، سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر نقش اول زن، بهترین بازیگر نقش مکمل مرد، بهترین فیلمنامه، بهترین تدوین، بهترین چهره پردازی، بهترین فیلم از نگاه تماشاگران، بهترین فیلم بخش نگاه نو و بهترین کارگردانی بخش نگاه نو را به دست آورده و در جشن دنیای تصویر نیز به عنوان بهترین فیلم شناخته شد. ابد و یک روز در طول دوران اکران خود، مجموعاً ۱۱ میلیارد و ۴۸۲ میلیون فروخت.
۱ - فروشنده
کارگردان: اصغر فرهادی
نویسنده: اصغر فرهادی
بازیگران: شهاب حسینی، ترانه علیدوستی، بابک کریمی، مینا ساداتی و...
سال تولید: ۱۳۹۴
جدیدترین ساخته اصغر فرهادی شاید بهترین اثر او نباشد، اما قطعاً یک فیلم سینمایی کامل است. فروشنده بی‌تردید مهم‌ترین فیلم سینمای ایران در دهه ۱۳۹۰ است، اثری که دومین اسکار را برای سینمای ایران و اصغر فرهادی کسب کرد. فروشنده مانند دیگر آثار فرهادی فیلمنامه‌ای کاملاً استاندار با داستانی قوی داشت، البته انتقادات مختلفی به فیلمنامه وارد است، اما این انتقادات باعث نمی‌شود که آن را بهترین فیلمنامه دهه ندانیم.
فرهادی برای ساخت فروشنده از دنیای سینمایی خود فاصله نگرفت و با همان تکنیک‌ها و فرم همیشگی سراغ داستان یک تجاوز رفت. داستانی که لایه‌های روان‌شناسی، اجتماعی، اقتصادی و حتی فلسفی مختلف داشت و با ظرافت فوق‌العاده‌ای روایت شد. شاید فروشنده جای پای فرهادی به عنوان یک کارگردان مؤلف را در تاریخ سینمای ایران تثبیت و اثرگذاری او بر کارگردانان جوان را افزایش داد؛ بی شک فروشنده، فرهادی را تبدیل به یک افسانه دو اسکاری کرد.
یکی از نقاط قوت فیلم فروشنده، پرداخت او به تئاتر بود. فرهادی با ظرافت کامل ارادت خود به تئاتر و جیمز میلر را نشان داد و با استفاده از مفاهیم بین‌المللی موفقیت فیلم خود را تضمین کرد. او در این فیلم قدرت کارگردانی خود را با گرفتن بازی‌های عالی و دکوپاژ دقیق به رخ همگان کشید.
فروشنده علاوه بر اسکار بهترین فیلم خارجی زبان، در جشنواره کن نیز جایزه بهترین بازیگری را برای شهاب حسینی به ارمغان آورد که تاکنون معتبرترین جایزه برای یک بازیگر ایرانی است. این فیلم ۱۶ میلیارد در گیشه ایران فروخت و در زمان خود پر فروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران لقب گرفت. فروشنده همینطور در دو اکران جدا در آمریکا و فرانسه، به ترتیب دو میلیون و ۴۰۰ هزار دلار و یک میلیون و ۸۴۱ هزار یورو فروخت.
فارغ از این لیست، فیلم‌های زیادی در دهه نود ساخته شدند اما به دلیل توقیف به اکران نرسیدند؛ فیلم‌های مثل ارادتمند، نازنین، بهاره تینا!، کاناپه، خرس و رستاخیز که به دلیل عدم اکران جشنواره‌ای یا عمومِی، در لیست قرار نگرفتند. همینطور دنیای انیمیشن ایران نیز در دهه نود با آثاری از جمله شاهزاده رومی، آخرین داستان و فیلشاه عملکرد رو به رشدی را داشت.
نظر شما