به گزارش خبرنگار ایمنا، افزایش جمعیت و در پی آن رشد کالبدی شهر موجب شده است تا جا به جایی ساکنان در سطح شهر به خصوص شهرهایی با جمعیت بالا با چالش‌هایی مواجه بوده و مسائلی را در پی داشته باشد. در این بین استفاده شهروندان از وسایل حمل و نقل عمومی ضرورت دارد زیرا امکان استفاده از خودرو شخصی حتی اگر تمامی زیرساخت‌های آن فراهم شده باشد نیز برای تمامی ساکنان وجود ندارد و در صورت استفاده مداوم نه تنها آلودگی هوا و ترافیک را در پی دارد بلکه موجب اختلال در کارکرد و خدمات رسانی سیستم حمل و نقل عمومی نیز می‌شود. تقریباً تمامی شهرهای کشور ما با چنین مشکلی مواجه هستند، اما این مسئله در شهرهایی که جمعیت بیشتری دارد، حادتر نمود پیدا می‌کند. برای رفع این مشکل تاکنون رویکردهای متفاوتی در نظر گرفته شده است، دسترسی‌های شهر در سطوح مختلف توسعه داده شده و سیستم‌های حمل و نقل عمومی نیز از نظر کیفی و کمی توسعه پیدا کرده است. در این بین از شهروندان نیز درخواست می‌شود تا از سفر با وسیله شخصی پرهیز و از وسایل حمل و نقل همگانی استفاده کنند، اما هنوز هم بیشتر ساکنان شهرها ترجیح می‌دهند در صورت امکان از وسیله شخصی خود استفاده و چنانچه ناچار بودند از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کنند، شهاب‌الدین کرمانشاهی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در این خصوص می‌گوید: برخی افراد جامعه شهری از جمله افرادی با درآمد پایین، افراد با محدودیت توانایی، افرادی که خودرو شخصی ندارند یا به هر دلیلی فاقد گواهینامه رانندگی هستند، کسانی هستند که در صورت برنامه ریزی بر روی حمل و نقل شخصی، از دسترسی به خیلی فرصت‌ها محروم می‌شوند و مدیریت شهری وظیفه دارد که رقیبی قابل قبول و با کیفیت در برابر حمل و نقل شخصی فراهم کند.
وی می‌افزاید: حمل و نقل همگانی طیف گسترده‌ای دارد، بسیاری از سفرها قبل از اینکه به یک شیوه حمل و نقل همگانی برسند صرفاً با پیاده روی انجام می‌شود، به طور مثال بسیاری از خدمات برای ساکنان در محلات سنتی در فاصله پیاده روی قابل دسترس است.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه به غیر از حمل و نقل شخصی باید در نگاهی وسیع‌تر به شیوه‌های حمل و نقل همگانی نیز توجه کرد، خاطرنشان می‌کند: حمل و نقل همگانی شامل پیاده روی، دوچرخه سواری، استفاده از انواع وسایل معادل دوچرخه از جمله اسکوتر برقی، استفاده از سیستم‌های حمل و نقل همگانی از جمله تاکسی، تاکسی اینترنتی، مینی‌بوس رانی، اتوبوس رانی، اتوبوس رانی تندرو، سیستم قطار زیرزمینی یا مترو و انواع سیستم‌های قطار شهری و حومه‌ای است.
کرمانشاهی اظهار می‌کند: کیفیت ارائه این خدمات بسته به شرایط افراد متفاوت است، به طور مثال کسی که در نزدیکی خط مترو زندگی می‌کند و مقصدش نیز در نزدیکی خط دیگر مترو است، می‌تواند دسترسی پیاده و سریعی به محل مورد نظر خود داشته باشد و محدودیتی نیز برای استفاده از مترو ندارد اما اگر نیاز باشد او فاصله‌ای را پیاده روی کند یا بعد از اینکه از ایستگاه مترو پیاده شد، لازم باشد سوار وسیله دیگری شود، رسیدن وی به مقصد طولانی می‌شود در حالی که مدیریت شهری باید عدالت اجتماعی در دسترسی افراد مختلف به وسایل حمل و نقل عمومی را فراهم کند.
اجزای سفر با حمل و نقل همگانی
وی تصریح می‌کند: انواع اجزای سفر با حمل و نقل همگانی شامل پیاده روی، زمان در وسیله بودن، زمان جا به جا شدن بین دو وسیله، انتظار برای رسیدن وسیله بعدی و نهایتاً رسیدن به ایستگاه پایانی و پیاده روی تا مقصد است، چنانچه این اجزا حساب شده نباشد، می‌تواند برای فرد آزاردهنده باشد.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران به اجزای حمل و نقل همگانی یکپارچه اشاره و عنوان می‌کند: توجه به یکپارچگی شبکه حمل و نقل و یکپارچگی فیزیکی بسیار مهم است، مکان‌هایی که نقطه تبادل یا جا به جایی مسافر دارند از نظر فیزیکی تا حد امکان باید به یکدیگر نزدیک شده باشند و امکان جا به جایی راحت برای مسافر وجود داشته باشد.
کرمانشاهی تاکید می‌کند: سیستم‌های مختلف حمل و نقل همگانی باید مثل تاروپود در همدیگر تنیده شده باشند و پوشش جغرافیایی را به وسیله شبکه‌ای از خطوط حمل و نقل همگانی از تاکسی‌های خطی گرفته تا مترو ایجاد کنند.
وی با بیان اینکه یکپارچگی زمان بندی از دیگر اجزای حمل و نقل همگانی یکپارچه است، عنوان می‌کند: از نظر زمان بندی وسایل حمل و نقل باید با یکدیگر هماهنگ شده باشند یعنی اگر فردی در ایستگاهی پیاده شده است و قصد دارد که خط اتوبوس یا وسیله حمل و نقلی خود را عوض کند، نباید مجبور باشد یک ربع تا ۲۰ دقیقه برای وسیله بعدی صبر کند زیرا احتمال و مطلوبیت استفاده از حمل و نقل عمومی کاهش پیدا می‌کند و یکپارچگی از نظر برنامه زمان بندی جزئی از سیستم حمل و نقل یکپارچه محسوب می‌شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران ادامه می‌دهد: ترجیح بر آن است که کرایه در سیستم حمل و نقل همگانی یکپارچه باشد، در برخی شهرهای بزرگ دنیا کارت‌های حمل و نقل همگانی مدت دار وجود دارد که ربطی به تعداد سفر افراد ندارد، کارت‌هایی است که تا دو سال، فارغ از اینکه فرد چه سفرهایی را انجام بدهد، برای او اعتبار دارد.
کرمانشاهی افزود: در چنین سیستمی فرد با یک کارت، کرایه وسایل مختلف را پرداخت می‌کند و سیستم‌های مختلف جمع آوری کرایه وجود ندارد، البته در کشور ما این اقدام برای مترو و اتوبوس انجام شده است اما برای تاکسی با اینکه تلاش‌هایی در این راستا صورت گرفته است، اما در نهایت پیاده سازی نشده است.
وی با اشاره به یکپارچگی سیستم اطلاع رسانی، خاطرنشان می‌کند: اینکه مترو برای خودش برنامه و مسیری داشته باشد و برنامه زمانی را به گونه‌ای تعیین کند، تاکسی‌ها برنامه‌ای نداشته باشند، اتوبوسرانی به شیوه دیگری عمل کند و اطلاع رسانی مسیرها و زمان سفر در دسترس نباشد، موجب شده تا تعدادی از استفاده کنندگان از حمل و نقل عمومی از دست بروند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران می‌گوید: ششمین وجه حمل و نقل همگانی یکپارچه مربوط به یکپارچگی کاربری زمین و حمل و نقل همگانی است، عملاً هرچقدر کاربری‌های شهر مختلطتر، تراکم جمعیت متناسب‌تر و طراحی مسیرهای پیاده برای پیاده روی و دوچرخه سواری متناسب‌تر باشد، یکپارچگی فیزیکی، یکپارچگی کاربری زمین و حمل نقل همگانی نیز بهتر اتفاق می‌افتد.
چالش‌ها بر سر راه تحقق سیستم حمل و نقل همگانی یکپارچه
کرمانشاهی اظهار می‌کند: با پیشرفت فناوری اطلاعات، فراگیر شدن استفاده از گوشی‌های هوشمند و روش‌های اطلاع رسانی مناسب، یکپارچگی اطلاع رسانی و یکپارچگی سیستم کرایه تا حد زیادی سیستم حمل و نقل همگانی یکپارچه محقق می‌شود.
وی می‌افزاید: شهرهای ما از نظر یکپارچگی فیزیکی سیستم حمل و نقل همگانی بسیار دچار مشکل است، یکپارچگی برنامه زمان بندی نیز در شهرهای بزرگ مسئله‌ای جدی است.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه در ۲۰ سال اخیر توسعه‌های ما عملاً مبتنی بر حمل و نقل همگانی نبوده است، می‌گوید: پروژه‌هایی مثل مسکن مهر و طرح‌های انبوه سازی که برای شهرهای جدید انجام شده است، یکپارچگی کاربری زمین و حمل و نقل همگانی را مخدوش کرده است، البته در مجموع با توسعه فناوری اطلاعات بخش‌هایی از این سیستم یکپارچه در حال بهتر شدن است.
کرمانشاهی ادامه می‌دهد: ما در زمینه یکپارچگی فیزیکی، یکپارچگی شبکه و یکپارچگی کاربری زمین و حمل و نقل راه طولانی‌تری در پیش داریم، کار بر روی یکپارچگی کاربری زمین که مبتنی بر بارگذاری زمین‌های خالی است، به دلیل فرآیند طولانی آن نیاز به اقدامات بیشتر و طولانی مدت‌تری دارد.
گزارش از: بهناز عربزاده، خبرنگار خبرگزاری ایمنا
نظر شما