به گزارش خبرنگار ایمنا، تیروئید غده‌ای پروانهای شکل است که در قسمت جلوی گردن قرار دارد و در اندازه طبیعی با لمس‌کردن احساس نمی‌شود. در خصوص نقش این غده در بدن و بیماری‌های مرتبط با آن با امیر رضا گوهریان، فوق تخصص بیماری‌های غدد، رشد و متابولیسم گفت‌وگویی کرده‌ایم که شرح آن را در ادامه می‌خوانیم:
وظایف غده تیروئید چیست؟
غده تیروئید از حیاتی‌ترین غدد درون‌ریز بدن است و در سنین مختلف، نقش‌آفرینی‌های متفاوتی را برعهده دارد. به‌طور مثال در دوران جنینی و در زندگی دوران رحم، مسئول تکامل و تبدیل سلول‌های بنیادی به اعضای مختلف بدن است؛ بنابراین در شکل‌گیری اندام‌های مختلف به ویژه مغز و سیستم عصبی نقش بسیار حیاتی ایفا می‌کند. اگرچه هورمون تیروئید در دوران جنینی، نقش عمده‌ای را در رشد و تکامل دارد، این وظیفه بعد از زایمان و در دوران شیرخوارگی و کودکی بر عهده هورمون رشد است، اما هورمون ترشح‌شده از این غده (لووتیروکسین) در بزرگسالان مسئول تنظیم متابولیسم و سوختوساز بدن بوده و نقش تعیین‌کننده‌ای را در متابولیسم سلول‌های بدن بر عهده دارد. همچنین این غده در تعیین درجه حرارت بدن، سلامت سیستم مغز و اعصاب، سلامت روحی و روانی زنان و همچنین سلامت قلب و عروق، نقش‌آفرینی‌های مهمی دارد.
مشکلات غده تیروئید کدام است؟
سه دسته مشکل ممکن است در غده تیروئید ایجاد شود. یکی از این مشکلات، کم‌کاری غده تیروئید بوده که در آن، این غده به‌دلیل کاهش توانایی، کمتر از مقدار مورد نیاز، هورمون ترشح می‌کند. دسته دیگر از مشکلات، پرکاری‌های تیروئید است که در این نوع اختلالات، هورمون بیش از اندازه ترشح می‌شود. دسته سوم، گره‌ها و توده‌های اضافی است که در این غده ایجاد می‌شود که بعضی از آن‌ها نیز بدخیم بوده و از آن‌ها با عنوان سرطان‌های تیروئید یاد می‌شود.
آیا بیماری های تیروئید خطرناک است؟
معمولاً مشکلات تیروئیدی در کوتاه‌مدت، به چشم نمی‌آید، اما ممکن است در درازمدت خطرآفرین باشد. کم‌کاری‌های تیروئید باعث ایجاد اختلال در باروری زنان، عادت ماهیانه، زایمان، دستگاه گوارش و سیستم قلب و عروق می‌شود و در درازمدت نیز می‌تواند کاهش طول عمر بیماران را به همراه داشته باشد. پرکاری‌های تیروئید نیز ممکن است باعث افزایش عوارضی مانند تحریک سیستم آدرنال و سیستم سمپاتیک شود و در نتیجه افزایش سرعت متابولیسم، بیرون‌زدگی چشم‌ها، عوارض قلبی عروقی و در نهایت پوکی استخوان را در پی داشته باشد. بنابراین، بیماری تیروئید جدی است و باید به موقع تشخیص داده شده و درمان مناسب برای آن آغاز شود.
علائم تیروئید مخفی چیست؟
بیشتر، کم‌کاری‌های تیروئید، ممکن است به صورت "تحت بالینی" باشد که در این موارد با استناد به آزمایش خون تشخیص داده می‌شود. کم‌کاری تیروئید به ویژه در زنانی که قصد بارداری دارند، حائز اهمیت است، زیرا کنترل تیروئید در دوران بارداری، نقش بسیار زیادی در حفظ سلامت جنیندارد. پرکاری‌های تحت بالینی نیز در افراد خاصی که با علائمی مانند تپش قلب، اضطراب، کاهش وزن و لرزش دست‌ها مراجعه می‌کنند، تشخیص داده می‌شود.
علائم مشکلات تیروئیدی در زنان چیست؟
مشکلات تیروئیدی به ویژه در عادت ماهیانه زنان مشکل‌آفرین است و قدرت باروری آن‌ها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. در نتیجه، متخصص زنان زایمان برای افراد دچار اختلالات عادت ماهیانه، اندازه‌گیری هورمون‌های تیروئید را تجویز می‌کند. در زنان باردار، آزمایش‌های تیروئید در اولین مراقبت دوران بارداری، انجام می‌شود و در صورت مشاهده هر گونه مشکل از طرف پزشک زنان، آن‌ها به فوق تخصص غدد ارجاع داده می‌شوند.
آیا مشکلات تیروئیدی قابل درمان است؟
مشکلات تیروئیدی قطعاً قابل درمان است. کم‌کاری تیروئید با مصرف قرص لوتیروکسین (Levothyroxin) درمان می‌شود و با آزمایشات ادواری میزان و دوز دارو تنظیم می‌شود. پرکاری تیروئید نیز با قرص‌های متی‌مازول و پی‌تی‌یو درمان می‌شود؛ در این بیماری نیز بر اساس آزمایشات، سطح دارو تنظیم می‌شود و در نهایت اگر نیاز به درمان قطعی باشد، عمل جراحی غده یا استفاده از ید رادیواکتیو انجام می‌شود.
توده های تیروئید چگونه تشخیص داده می‌شود؟
برای تشخیص توده‌های تیروئید، با رعایت شرایط خاصی نمونه‌برداری با سوزن (FNA) انجام می‌شود و پاسخ FNA که یک واکنش سیتولوژی (برای بررسی سلول‌های غیرطبیعی) است، برای ادامه درمان مورد استناد قرار می‌گیرد. در صورت خوشخیمبودن توده‌ها، گاهی نیازی به درمان نیست و یا ممکن است با استفاده از روش آر اف ابلیشن (RF Ablation) یا الکل ابلیشن (Alcohol Ablation) تحت درمان قرار گیرند، اما اگر گره‌ها بدخیم باشد، باید تحت عمل جراحی قرار گیرد و بعد از عمل جراحی هم با رعایت شرایطی ممکن است برای بیمار، ید رادیواکتیو تجویز شود؛ این عمل "Radioablation" نام دارد که در آن امواج رادیویی با طول موج‌های بسیار کم برای ایجاد گرمای بالا و تخریب بافت موردنظر، استفاده می‌شود.
غذاهایی مفید و مضر برای مبتلایان به مشکلات تیروئید چیست؟
برای گره‌های تیروئید، هیچ رژیم غذایی خاصی توصیه نمی‌شود. افراد دچار کم‌کاری تیروئید، بهتر است از مصرف سبزیجات خانواده کلم مانند گل‌کلم، کلم بروکلی و کلم بنفش، سویا، سیر خام، شلغم و چغندر پرهیز کنند؛ این گروه از سبزیجات کم‌کاری را تشدید می‌کند. غذاهای دریایی به ویژه ماهی و همچنین استفاده از نمک یددار برای سلامتی تیروئید و کمک به درمان کم‌کاری تیروئید مفید است.
به بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید، به ویژه در چندماه اول درمان که بیماری هنوز کنترل نشده‌است، توصیه می‌شود از نمک یددار یا غذاهای دریایی خودداری کنند، زیرا واردشدن حجم زیادی از ید به بدن بیمار، باعث تشدید پرکاری تیروئید می‌شود و روند درمان را دشوار می‌کند. برای افرادی که تحت عمل جراحی تیروئید قرار می‌گیرند و غده تیروئید آن‌ها به‌طور کامل خارج می‌شود، رژیم غذایی خاصی وجود ندارد و آن‌ها می‌توانند از همه غذاها آزادانه استفاده کنند؛ این افراد تنها باید داروی لوتیروکسین تجویزشده را به‌صورت مادام‌العمر استفاده کنند.
در مورد مصرف نمک ید دار چه توصیه ای دارید؟
نکته‌ای که در مورد مصرف نمک ید دار وجود دارد این است که قرارگرفتن این نوع نمک در معرض نور، حرارت، آفتاب و رطوبت، باعث بی‌اثر شدن خاصیت ید می‌شود. بنابراین نمک ید دار باید در آشپزخانه در ظروف درب‌بسته و به دور از نور نگهداری شود و به صورت خام روی غذا پاشیده شود تا ید موجود در آن برای بدن قابل جذب و استفاده باشد. موضوع قابل توجه اینکه استفاده از نمک دریا و نمکهای معدنی که گاهی توسط بعضی از افراد در سطح جامعه تبلیغ می‌شود، برای رفع مشکلات تیروئید هیچ پشتوانه علمی ندارد.
نظر شما