۳۰ دی ۱۳۹۸ - ۱۰:۰۲
پلاسکوهای خفته

برای تکرار پلاسکو، نیازی نیست یک ساختمان به اندازه پلاسکو وجود داشته باشد؛ غفلت از برخی نکات می‌تواند فجایع حتی بدتری از آنچه بر سر ساختمان قدیمی چهار راه استانبول تهران آمد، در دل بافت مسکونی و تجاری شهرها پدید آورد.

به گزارش خبرنگار ایمنا، حادثه آتش‌سوزی و ریزش ساختمان پلاسکو، سه سال پیش و صبح روز پنجشنبه ۳۰ دی ۱۳۹۵ سبب شد تا این ساختمان و بلایی که بر سر آن آمد به نمادی برای چشم بستن به نکات ایمنی در برابر حوادث آتش‌سوزی تبدیل شود.

ساختمان ۵۶ ساله چهار راه استانبول تهران، با ۴۲ متر ارتفاع، ۱۷ طبقه و ۵۶۰ واحد تجاری تنها به ۳/۵ ساعت زمان نیاز داشت تا به‌طور کامل فروریزد تا عده‌ای مأموران آتش‌نشانی که در حال مهار آتش‌سوزی، در بیرون و داخل ساختمان بودند، زیر آوارِ ناشی از فروریختن ساختمان جان خود را ازدست بدهند.

پس از این حادثه، چشم‌ها تیزبین‌تر شد تا مبادا حادثه پلاسکو در گوشه دیگری از ایران تکرار شود؛ اما بازهم دست همتی نبود تا با پیشگیری‌های لازم از وقایع مشابه جلوگیری کند. آتش‌سوزی بازار تبریز و حریق ساختمان نیمه کاره هتل آسمان شیراز نمونه‌های دیگری است که خطر آتش‌سوزی را برای همیشه به کلانشهرهای ایران گوشزد می‌کند.

اگرچه شاید ابعاد این حوادث با یکدیگر متفاوت است اما نباید غافل شد که حوادث این چنینی برای آنکه مهار شوند، منتظر نخواهند ماند و گاهی یک تغییر کاربری کوچک، می‌توان فاجعه‌آمیزتر از پلاسکو باشد؛ پس باید هر اقدامی می‌توان برای ایمن‌سازی مناطق مسکونی و تجاری شهرهای مختلف کشور انجام داد.

اصفهان نیز از چنین امری ایمن نیست؛ بافت فرسوده و قدیمی و توسعه ناهمگن برخی از نقاط شهری سبب شده احتمال بروز حوادث در این کلانشهر نیز بالا باشد؛ به همین سبب ایمنا در گفت‌وگو با سعید احمدی، کارشناس پیشگیری سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان، هرآنچه باید درباره ایمن‌سازی بافت‌های مسکونی و تجاری دانسته شود را بررسی کند. متن پیشرو مشروح این گفت‌وگو است...

بارها شنیده‌ایم که برای مقابله با آتش‌سوزی‌ها باید نکات ایمنی رعایت شوند؛ به‌طور کلی این نکات ایمنی در ساختمان‌ها شامل چه مواردی می‌شوند؟

پیش از آنکه با چالش‌های مختلفی روبه‌رو شویم باید این اصل را فراموش نکنیم که پیشگیری بهتر از درمان است و تجربه نشان داده که اگر این پیشگیری‌ها در خصوص حوادث آتش‌سوزی اتفاق افتد، قطعا ۷۰ تا ۸۰ درصد حوادث کاهش پیدا خواهد کرد.

افراد براساس محل زندگی و فصول مختلف سال، باید برخی توصیه‌های ایمنی را رعایت کنند؛ ساختمان‌های محل زندگی، سیستم گرمایشی، دودکش‌ها و تمام مواردی که نیاز به انجام نکات ایمنی دارد باید مورد توجه باشد؛ هر مقداری که تعداد طبقات، زیربنا، نوع کاربری، میزان بار تصرف یعنی تعداد افراد در یک ساختمان بیشتر باشد، خطرات بیشتری آن ساختمان را تهدید خواهد کرد.

هر مقداری که ارتفاع و سن ساختمان بیشتر شده و با هر تغییری در نوع و کاربری ساختمان امکان افزایش میزان مواد قابل احتراق و بار حریقی در ساختمان بیشتر می‌شود بنابراین نباید بدون رعایت ضوابط دست به تغییر کاربری زده شود؛ امری که در اصفهان بسیار مشاهد می‌شود. اگر این موضوع رعایت شود، شاهد کاهش قابل توجه حوادث در بافت مرکزی اصفهان خواهیم بود.

چرا یک تغییر کاربری در ساختمان منجر به حادثه می‌شود؟

حریق‌های بسیاری داشته‌ایم که در یک ساختمان متعلق به تولیدی لباس یا کفش اتفاق افتاده اما به دلیل آنکه کاربری ساختمان با استفاده‌ای که در زمان حادثه از آن شده مطابقت نداشت، آتش گرفتگی به آسانی و به راحتی قابل اطفاء نبوده است.

بنابراین کاربری مسکونی، اداری و تجاری هرکدام خصوصیات خود را داشته و با تغییر کاربری در ساختمان‌های نامتجانس احتمال وقوع خطر بسیار بالا می‌رود. این تغییر کاربری مطلق امر غیرقابل قبول است یا با انجام نکاتی می‌تواند انجام شود؟

پیش از آنکه ساختمانی مسکونی را برای استفاده تجاری یا انبار استفاده کنید باید از خود بپرسید آیا این ساختمان می‌تواند با کاربری تغییر یافته همخوانی داشته و قابلیت استفاده به عنوان انبار را دارد یا نه.

در این خصوص سیستم اعلام حریق و اطفا حریق، پوشش مقاوم حریق سازه اصلی و دسترسی خودروهای آتش‌نشان باید مورد ارزیابی قرار گیرد؛ این ارزیابی در سه مرحله براساس نوع کاربری انجام می‌شود که اگر تاییدیه کارشناسان را کسب کرد، کاربری بلامانع است.

چه مواردی توسط کارشناسان در تغییر کاربری‌ها مورد توجه است؟

تعداد پله‌ها، ساختمان‌های اطراف، تعداد طبقات ساختمان، دوربندی دستگاه پله، حریم ساختمان، سازه بکار رفته در ساختمان همگی باید مورد ارزیابی قرار گیرد تا پس از تایید این موارد کاربری به‌طور قانونی تغییر کند. 

اگر سازه ساختمانی بتنی بود، باید ضخامت سازه و سایر مصالح بکار رفته در آن سنجیده شده و توانایی مقاومت در برابر محیط بر اساس ساعات استاندارد نیز مشخص شود.

برخی ساختمان‌ها مانند پلاسکو دارای اسکلت فلزی هستند که رعایت نکات مربوط به خود را طلب می‌کند؛ وقتی که دمای حریق در ۱۰ دقیقه به بالای ۱۲۰۰ درجه سانتی گراد و درجه حرارت به بالای ۵۵۰ درجه سانتی گراد می‌رسد، آهن نیمی از مقاومت خود را که مهندسین سازه طراحی کرده‌اند از دست خواهد داد.

کاربری ساختمان‌ها به ۱۱ دسته اداری، تجاری، مسکونی، مراقبتی، درمانی، آموزشی و... تقسیم می‌شوند که براساس این کاربری‌ها سازه اسکلت فلزی باید میزان پوشش مقاوم حریقی داشته باشد که در زمان حادثه، میزان حریقی که به سازه تحمیل می‌شود را کنترل کرده و از ریزش ساختمان جلوگیری کنرپد.

این نکات در تعیین کاربری ساختمان، هنگام احداث نیز انجام می‌شود؟

توان ساختمان و سیستم‌های مقاوم در برابر حریق باید هنگام طراحی ساختمان با توجه به نوع کاربری‌ها که پیشتر گفته شد نیز مورد توجه قرار گیرد.

در مبحث سوم مقررات ملی ساختمان، ویرایش ۱۳۹۵، همه ساختمان‌ها الزام به پوشش مقاوم در برابر حریق دارند؛ با رعایت این قانون، می‌توان میزان مقاومت ساختمان را ارتقا بخشید تا دیگر شاهد حوادث مشابه پلاسکو در ساختمان‌های مرتفع یا دیگر سازه‌های تجاری نباشیم.

به تمام مهندسان عمران، شهرسازی؛ برق و معماری توصیه می‌کنم که استعلام‌های لازم را در مرحله شروع کار از واحدهای پیشگیری دریافت کنند تا اگر با مشکلی روبه‌رو هستند و نیاز به مشاوره دارند، کارشناسان سازمان آتش‌نشانی به موضوع ورود کنند

افراد بسیاری هستند که در طول روز نقشه‌های خود را برای عیب‌یابی به این کارشناسان نشان می‌دهند و سیستم‌های اعلام و اطفا حریق، جانمایی چراغ‌های اضطراری، نوع مصالح بکار رفته در نما و بسیاری از مواردی که باید در یک ساختمان تازه احداث مورد توجه باشد را زیر نظر کارشناس، ایمن‌سازی می‌کنند.

اگر ساختمانی با کابری خاصی احداث شد اما پس از آن نیاز به تغییر کاربری پیش آمد، چه اقداماتی را باید انجام دهد؟

اگر فردی قصد تغییر این کاربری را داشت، طبق ضوابط برای تغییر کاربری به شهرداری منطقه مراجعه می‌کند، شهرداری از آتش‌نشانی درخواست استعلام‌های لازم را می‌کند و کارشناسان این سازمان نیز موارد لازم را نسبت به فضای ساختمان گوشزد می‌کنند.

اما متاسفانه اقدامات خودسرانه توسط افراد در تغییر کاربری‌ها و بدون رعایت این ضوابط به چالش بزرگ آتش‌نشانی تبدیل شده است؛ بارها شده که با حضور در محل حادثه می‌بینیم که حریق در بافت مسکونی اتفاق افتاده اما بسیار سنگین‌تر از یک آتش‌سوزی در یک منزل مسکونی است؛ تنها به دلیل تغییر کاربری‌ها این حادثه عمیق‌تر اتفاق افتاده لست.

چنین اقداماتی، باعث آسیب رسیدن به آتش‌نشانان می‌شود؛ اکثر افراد در هنگام حادثه مجبور به فرار می‌شوند اما آتش‌نشانان به‌خاطر وظیفه‌شناسی خود باید به دل حریق بزنند که این کار قطعا بدون خطر نیست؛ بسیاری از حوادث مشابه پلاسکو در شهرهای مختلف در چنین ساختمان‌هایی اتفاق می‌افتد و آتش‌گرفتگی و تخریب شدید و دود بالای این ساختمان‌ها آسیب جدی به ماموران آتش‌نشان میزند.

این اقدامات خودسرانه در بافت مرکزی شهر اصفهان به ویژه پیرامون بازار بزرگ بسیار اتفاق می‌افتد به حدی که در بافت مسکونی تقریبا هیچ سکونتی وجود ندارد و همگی منازل به انبار تجاری تبدیل شده، آیا بر این موضوع نظارت می‌شود؟ صاحبان این اماکن ملزم به رعایت نکات ایمنی شده‌اند؟ 

در اصفهان پاساژها، بافت فرسوده مسکونی و ده‌ها نقطه پرخطری که با تغییر کاربری مواجه شده‌اند به دلیل قدیمی بودن ساختمان‌ها، با توجه به گذر زمان، عدم رعایت نکات ایمنی در ایجاد سیستم برق، دسترسی سخت به خودروهای آتش‌نشانی، فضاهای داخلی، تغییر نازک‌کاری‌ها مثلا از چوب به pvc یا کاغذ دیواری یا موارد مشابه، سبب افزایش بارِ حریق می‌شود.

این معضل به ویژه در بافت قدیمی شهر اصفهان مثل بازار بزرگ، میدان امام علی(ع) و میدان امام خمینی(ره) بیشتر احساس می‌شود به همین دلیل سازمان آتش‌نشانی برای پیشگیری از خطرات بالای عدم رعایت نکات ایمنی در ساختمان‌ها با انواع کاربری‌ها، به‌طور مداوم بازرسی‌های خود را انجام می‌دهد.

ماموران ایستگاه‌های سطح شهر نیز در همین خصوص ماموریت یافته‌اند که ساختمان‌ها را از نوع کاربری مخصوصا در بافت فرسوده مورد ارزیابی قرار دهند.

در هر صورت باید بدانیم که در سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی، بعد از هر حادثه و بحرانی که آتش‌سوزی یکی از آن‌ها است، آتش‌نشانان به دنبال کاهش دو عامل هستند، یکی خسارت‌های مالی به پروژه که شامل تخریب ساختمان و آسیب رسیدن به اموال می‌شود و دیگری کاهش تلفات جانی که امیدوارم با رعایت نکات ایمنی این دو موضوع به کمترین حد ممکن کاهش یابد.

کد خبر 406556

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.