به گزارش خبرنگار ایمنا، در میان انبوه هنرهای صنایع دستی بسیاری از آن ها یا دیگر به دست فراموشی سپرده شده اند و یا تنها استادی سپید مو آن را با دستانی پر تجربه حفظ کرده است، اما آیا این هنرهایی که ما از آن با عنوان منسوخ شده یاد می‌کنیم دوباره می توانند به چرخه زندگی بازگردند؟ هنرهایی که روزگاری کاربردهای بسیار زیادی در متن زندگی مردم داشتند و امروز رایج ترین صنایع نیز تنها به یک کالای لوکس و تزیینی برای خانه ها تبدیل شده است.
علیرضا عطایی استاد دانشگاه در خصوص صنایع دستی منسوخ شده می‌گوید "هنر صنایع دستی می‌تواند تداوم پیدا کند اما نمی‌تواند از گذشته به آینده قطع شود، بلکه همیشه تداوم دارد؛ نقش و سبک گذشته دیگر استفاده نمی‌شود ولی یک سبک جدیدی از دل آن بیرون می‌آید و کاربردها متفاوت می‌شود."
خبرنگار ایمنا با این استاد دانشگاه هنر گفت‌و گو کرده است که در ادامه می‌خوانید:
آیا صنایع دستی منسوخ شده قابل احیا خواهد بود؟
صنایع دستی منسوخ شده به این معنا نیست که به طور کل از بین رفته، در اصفهان ۱۹۶ هنر صنایع دستی وجود دارد، اما اگر به میدان نقش جهان سر بزنید ۲۰ هنر قابل مشاهده است نمی‌توان دانه دانه هنرهای صنایع دستی را شمرد چراکه صنایع دستی رشته‌ای است که با صنعت البته نه به معنای امروز آن مقابله می‌کند.
زمانی که صحبت از صنایع دستی می‌کنیم صحبت از تکنولوژی نیز است، البته تکنولوژی را باید متناسب به زمان خود به آن نگاه کنیم زمانی که چرخ سفالگری به وجود آمد در واقع تکنولوژی بود که گل را به کوزه و دیگر آثار تبدیل می‌کرد اکنون نیز سفالگری با تکنولوژی دیگری همراه شده و حتی امروز با سفال ماشین و موتور می‌سازند.
حال آیا این شرایط قابل بازگشت است به نظر من گاهی نگاه ما به صنایع دستی امری سنتی است و فکر می‌کنیم نباید تغییری در آن ایجاد شود.
چگونه صنایع دستی زنده می‌ماند؟
صنایع دستی جمعی از اتفاقات، کار دست، حامل یک فکر، فرهنگ و زیباشناسی جمعی و فردی است و می‌توان نقش دست در آن کمرنگ شود و ابزار به کمک بیایند و اگر عامل فرهنگ و سنت به این معنا باشند، زنده می‌مانند.
البته با توجه به اینکه صنعت همه چیز را در برگرفته است، فرهنگ و سنت پس از زنده ماند نباید بتواند با دنیای معاصر ما ارتباط برقرار کند.
با توجه به اینکه صنایع دستی مانند گذشته استفاده ندارند آیا می‌توان گفت کاربردی نیستند؟
صنایع دستی همیشه کاربردی بوده است به طور مثال مردم درسفال غذا می‌خوردند یا حبوبات و داروهایشان را درون این ظروف نگه داری می‌کردند. نقاشی‌های مینیاتوری و نگارگری نیز کاربردی بودند و در روی جلدها آمدند هنر یک امر زنده است و این امر می‌تواند تداوم پیدا کند.
هنر صنایع دستی می‌تواند تداوم پیدا کند اما نمی‌تواند از گذشته به آینده قطع شود، بلکه همیشه تداوم دارد؛ نقش و سبک گذشته دیگر استفاده نمی‌شود ولی یک سبک جدیدی از دل آن بیرون می‌آید و کاربردها متفاوت می‌شود همانگونه که در گذشته از ظروف سفالی استفاده می‌شده اما اکنون از ظرف شیشه‌ای نشکن استفاده می‌شود.
صنایع دستی چه در حوزه کاربردی و چه حوزه تزیینی باید بتواند با دنیای امروز ارتباط برقرار کند، نمی‌توان گذشته صنایع دستی را کامل کنار گذاشت و همه چیز آن صنعتی شود باید به صنایع دستی گذشته افزوده شود و این به خلاقیت هنرمند برمی گردد.
چه مشکلاتی باعث شده که صنایع دستی بیشتر به یک کالای لوکس تبدیل شود؟
متاسفانه نتوانستیم با امروز خود ارتباط برقرار کنیم و همچنین از غرب تأثیر گرفتیم علاوه برآن انقلاب صنعتی همه چیز را در خود در نوردید و یکی از مواردی که از غرب آمد و خود غرب نیز به آن دچار است هنری بود که در دوره افلاطون کاربرد داشته و امروزه به عنوان یک اثر هنری مطرح است صنایع دستی در غرب بیشتر به صورت یک هنر و وسایل تزیینی دیده می‌شود، هنرمند انقدر اهمیت پیدا می‌کند که آنچه که خلق کرده به عنوان اثرهنری یاد می‌کند در فرهنگ شرق اینگونه نبوده و هنرمند در کار خود حل می‌شده و نوع نگاهش متفاوت است علت این مشکل تفاوت تفکرات شرق و غرب است.
زمانی که معنی کاربردی بودن عقب برود و آثار هنری ارزش موزه‌ای پیداکند این صنایع دستی به رکود رفته و برگشت آنها دشوار می‌شود مگراینکه یک جریان فکری به وجود و قوی شود و کاربردهای جدید صنایع دستی را به نحوی تقویت کند البته سبک زندگی نیز در این مسئله بی تأثیر نیست چرا که سبک زندگی‌ها هم به سبک غربی‌ها نزدیک شده طبیعتاً این سبک زندگی صنایع دستی را راحت نمی‌پذیرند و حتی اگر بپذیرد به عنوان یک کالای لوکس به آن نگاه می‌کند و به عنوان وسیله تزیینی از آن استفاده می‌کند.
چرا جوانان رقبت به صنایع دستی ندارند؟
مهم‌ترین مسئله‌ای که یک نفر را راقب به انجام یک کار می‌کند حقوق و درآمد آن است که در صنایع دستی بحث بیمه و حمایت از کارافتادگی وجود ندارد و صنایع دستی ثبات ندارد چراکه صنایع دستی به صادرات وتوریسم و گردشکری وابسته است.
نظر شما