۲۸ مهر ۱۳۹۸ - ۰۷:۳۰
تعزیه یک تابلوی مینیاتور است

تعزیه برخلاف آنچه اغلب پنداشته می شود پدیده فرهنگی ساده یا مشخصی نیست که در مقطع تاریخی خاصی به ظهور رسیده باشد بلکه تدریجا پس از سده ها تحت تاثیر عوامل مختلف پدید آمده است.

به گزارش خبرنگار ایمنا، هنر تعزیه که قدمتی دیرینه در ایران دارد در طول سالیان دستخوش اتفاقات گوناگونی بوده است. در بعضی دوره ها مثل سلجوقیان از دست سردمداران آن زمان در امان نبوده و در بعضی دوره ها مثل صفویه و زندیه با استقبال حکومت آن زمان روبرو بوده است. در زمان صفویان که پایه گذار مکتب شیعه در ایران بودند، تعزیه با رشد فوق العاده ای روبرو بوده و در زمان زندیه هم با استقبال خوبی مواجه بوده است؛ تا اینکه در زمان ناصرالدین شاه قاجار به اوج خود رسیده و تکیه دولت ساخته می شود که در پیشبرد تعزیه بسیار موثر بوده است، اما به ناگاه در زمان رضاخان و محمدرضاشاه تعزیه با مخالفت این دو روبرو شد و حکومت که تعزیه را در بیداری مردم تاثیر گذار می‌دانست اقدام به ممنوعیت آن و تخریب تکایا کرد و تعزیه خوانی ممنوع شد و نسخه های مجالس تعزیه به غارت رفت و اکنون در موزه های خارج از کشور نگهداری می شود.

با اینکه در آن سال ها این هنر از رونق افتاد و مردم و تعزیه خوانها در عطش و حسرت اجرای تعزیه بودند اما در انتظار ماندند تا این هنر جانی دوباره گرفت و روز به روز رونق و آراستگی به صحنه های آن اضافه شد تا امروز که تغییراتی تحت عنوان خلاقیت و نوآوری به این صحنه ها گره خورده است.

عباس جواهری که به گفته خود از هفت سالگی در کنار مرحوم پدرش اجرای هنر تعزیه را در محله رهنان اصفهان آغاز کرده است در خصوص نوآوری در تعزیه می گوید " متاسفانه امروزه هر کس از راه می رسد، قسمتی از تعزیه را حذف و یا به آن اضافه می کند و اسم آن را نوآوری و خلاقیت می گذارد که به نظر من به تخریب بیشتر شباهت دارد."

این پیشکسوت تعزیه که در سال ۱۳۳۵ در اصفهان متولد شده و در کنار مرحوم سلیمانی موافق خوانی و در کنار مرحوم هاشم فیاض مخالف خوانی را آموخته است با خبرنگار ایمنا در خصوص وضعیت تعزیه گفت و گو کرده که در ادامه می خوانید:

فضای تعزیه و شبیه خوانی امروز با گذشته چقدر تفاوت دارد؟

در گذشته مراسم تعزیه ساده و بدون تجملات امروزی، سیستم صوتی، لباس های رنگارنگ و زره های پر نقش و نگار اجرا می شد، اما تاثیر زیادی بر مردم آن زمان داشت، چون هم تعزیه خوان ساده و بی آلایش بود هم مستمع؛ از طرفی امروزه رسانه های جمعی و فضای مجازی گریبانگیر مردم شده است، در گذشته مستمع همه حواسش به تعزیه بود اما مخاطب امروز درگیر گوشی همراه خود می شود.

موسیقی تعزیه از گذشته تا به حال تغییری داشته است؟

با اینکه تعزیه خوانان و نوازندگان تعزیه نسبت به گذشتگان این هنر تسلط بیشتری به موسیقی پیدا کرده اند، اما موسیقی، ملودی ها و نواهای بکر و زیبای تعزیه رو به انحطاط و نابودی است و دستخوش نوآوری و بدعت های بعضی از شبیه خوانان و حتی اساتید این رشته شده است.

نظر شما درباره نوآوری و خلاقیت در هنر تعزیه و شبیه خوانی چیست؟

تعزیه با نوآوری و خلاقیت تکمیل شده و به دست ما رسیده است اما خلاقیت توسط چه کسی و نوآوری توسط چه افرادی؟ کسی قابلیت این کار را دارد که تعزیه را کاملا درک و لمس کرده باشد، ریاضت ها کشیده باشد و سالیان سال در کنار اساتید مختلف تجربه کسب کرده باشد، موسیقی تعزیه را بشناسد، رنگ شناسی، جامعه شناسی و روانشناسی را بداند، شعر را بشناسد که چه شعری با چه بحری برای چه گوشه از مجلس مناسب است؛ اما متاسفانه امروزه هر کس از راه می رسد،  قسمتی از تعزیه را حذف و یا به آن اضافه می کند و اسم آن را نوآوری و خلاقیت می گذارد که به نظر من به تخریب بیشتر شباهت دارد.

دلیل استقبال مردم از تعزیه را چه می دانید؟

تعزیه ریشه در مذهب، آیین و سنت ها و ادبیات و موسیقی این مرز و بوم دارد هر کدام از این موارد می تواند جذب مخاطب کند حال اگر با هم جمع شوند در یک هنر مسلما جاذبه فراوانی دارد. تعزیه یعنی جنگ، صلح، توبه، شادی، گریه، داستان، تخیل، واقعیت، موسیقی، آواز، سوارکاری، شمشیربازی و بسیاری از هنرهایی که در این هنر مستتر می شود و به نوعی می توان گفت تعزیه مانند یک تابلوی مینیاتور است.

شما در فستیوال های خارجی به همراه همکارانتان در هنر آیینی سنتی شبیه خوانی حضور داشتید استقبال خارجی ها از این هنر به چه صورت بوده است؟

من برای اجرای تعزیه به دو کشور آلمان و روسیه سفر داشته ام که در این سفر ها اساتیدی همچون اسماعیل محمدی و رضا لنکرانی حضور داشتند و تجربه خوبی برایم بود. مردم آن کشورها با اینکه زبان ما را نمی دانستند و در واقع از جریانات واقعه عاشورا نیز اطلاعی نداشتند اما در حین اجرا، شاهد گریه برخی از آن ها بودیم و این اتفاق نشان دهنده این موضوع بود که تعزیه توانسته کار خودش را انجام دهد و تاثیر خود را بگذارد و ذهن مستمع درگیر اجراها شده بود.

در گذشته از دل مراسم های تعزیه خوانی آوازخوانان مطرح زیادی به جامع موسیقی معرفی شدند دلیل این اتفاق چه بوده است؟

یکی از ارکان سه گانه هنر تعزیه، موسیقی و آواز است قطعا کسی تعزیه خوان خوبی است که هم صدای خوبی داشته باشد و هم ردیف را خوب بشناسد یک آواز خوان هم باید همین مشخصه ها را داشته باشد و به همین دلیل در گذشته از دل هنر تعزیه، خوانندگان خوبی به جامعه موسیقی ملحق می شدند البته امروزه نیز این اتفاق رخ می دهد و ما شاهد افراد خواننده‌ای هستیم که ریشه تعزیه خوانی دارند و در حال حاضر موسیقی کشورمان را رونق می دهند کسانی چون دوقلوهای آواز ایران علی و محمد سعیدی که چندین سال در کنار من اجرای شبیه خوانی داشتند و اینک به عرصه موسیقی پیوسته اند.

کد خبر 393757

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.