ایران هنوز از ظرفیت‌های خود در حوزه استارتاپ بهره نبرده است

آمار و اطلاعاتی که اخیرا از سازمان‌های معتبر اقتصادی بین المللی در سراسر جهان منتشر شده؛ نشان می دهد که پنج سال گذشته سال‌های درخشانی در حوزه سرمایه گذاری و معاملات مالی برای کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا بوده است و اغلب کشور های واقع شده در این موقعیت جغرافیایی به رشد پایدار و مناسبی در این حوزه دست پیدا کرده اند البته این در حالی است که بسیاری از کارشناسان معتقدند نادیده گرفتن جمعیت ساکن در این مناطق بزرگترین اشتباه سرمایه گذاران استارتاپی است.

بر اساس یک گزارش از یکی از موفق ترین استارتاپ‌های منطقه که در حوزه ایجاد تعاملات مالی میان کشور های عرب فعالیت می کند، حجم معاملات سرمایه گذاری در استارتاپ‌های منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا با افزایش۸۰ درصدی از سال ۲۰۱۵ میلادی و رشد مثبت ۳.۵ درصدی از سال ۲۰۱۷ میلادی همراه بوده است و میزان معاملات سرمایه گذاری در بخش استارتاپی این حوزه جغرافیایی در سال ۲۰۱۸ میلادی به ۳۳۶ معامله رسیده که این میزان از سرمایه گذاری نشان می دهد، بسیاری از سرمایه گذاران متوجه اشتباه بزرگ خود در حوزه تامین مالی برای استارتاپ ها شده اند و قصد دارند با توسعه استارتاپ‌های مختلف در این منطقه از جهان، منفعت زیادی از طریق مخاطب محلی آنها بدست بیاورند.

همچنین بر اساس یک گزارش دیگر از شرکت Magnitt تقریبا ۷۹۳ میلیارد دلار در سال گذشته در استارتاپ‌های منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا سرمایه گذاری شده و این عدد به مثابه یک انقلاب در سرمایه گذاری های استارتاپی محسوب می شود زیرا اگر چند سال پیش به یک سرمایه گذار خارجی پیشنهاد سرمایه گذاری در کشورهای منطقه مذکور را می دادید او گمان می کرد که قصد دارید وی را به سخره بگیرید. اما اکنون مخاطبان محلی این منطقه به یک سرمایه اجتماعی سودآور برای کسب و کارهای نوپا تبدیل شده اند و با اشتیاق از همه کسب و کار هایی که قصد ارائه خدمات به آنها را داشته باشند، استقبال می کنند. آمار نشان می دهد که تنها ۲۰ درصد از کل حجم سرمایه گذاری های استارتاپی در این منطقه به توسعه استارتاپ های ساخته شده تخصیص داده شده است و ۸۰ درصد باقی مانده برای ایجاد استارتاپ‌های جدید خدماتی بکارگیری شده است.

البته این منطقه هنوز به نقطه مطلوبی برای سرمایه گذاری نرسیده و بسیاری از سرمایه داران با ترس از قوانین ناهماهنگ و ناامنی های فیزیکی روبه‌رو هستند. در حقیقت اکوسیستم استارتاپی منطقه آسیا و خاورمیانه هنوز به یک مرکز شاخص سرمایه گذاری جهانی تبدیل نشده است و راه زیادی برای رسیدن به این جایگاه در پیش دارد. همکاری کشورها و مجامع منطقه ای در این حوزه بسیار تاثیر گذار و مهم خواهد بود و اجرای قوانین یک پارچه در این منطقه که در حال حاضر غیر ممکن به نظر می رسد می تواند ویژگی های اروپایی و آمریکایی را در این منطقه به وجود بیاورد.

استارتاپ های قدیمی این منطقه کمتر در مرکز توجه قرار دارند اما دو استارتاپ اصلی هستند که به عنوان شاخص ترین استارتاپ ها نزد مردم این کشورها شناخته می شوند و علت شاخص بودن آنها، وجود سرمایه های کلان خارجی برای توسعه شان است. برای مثال می توان به خریداری Careem توسط استارتاپ اوبر اشاره کرد که تقریبا یک سرمایه ۳.۱ میلیارد دلاری را به منطقه آورد و جدید ترین سرمایه گذاری در این استارتاپ به مبلغ ۲۰۰ میلیون دلار در ماه اکتبر سال گذشته صورت گرفته است.

دبی و امارات متحده عربی به عنوان دو کشور شاخص از لحاظ مالی و اقتصادی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا نشان داده اند که برای جذب سرمایه های خارجی به کشورشان و استفاده از آنها در جهت توسعه اکوسیستم استارتاپی منطقه از هیچ اقدامی مضایقه نمی کنند و حاضر هستند برای استفاده از سرمایه های خارجی در کشورشان قوانین را به نفع سرمایه گذاران تغییر دهند و اصلاح کنند. تنها با یک نگاه اجمالی می توانیم جایگاه شاخص امارات متحده عربی در سهم کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا در سرمایه گذاری های استارتاپی را ببینیم و متوجه فاصله زیاد این کشور با رقبایش در این حوزه شویم.

همچنین بر اساس یک گزارش مستند از یک سازمان اقتصادی معتبر، امارات متحده کشوری است که حداقل ۳۰ درصد از سرمایه‌گذاری های استارتاپی منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا را به خود اختصاص داده و استارتاپ‌ها و شرکت های دانش بنیانی که در این کشور فعالیت می کنند از بیشترین نرخ رشد نسبت به سایر کشورهای منطقه برخوردار بوده اند. این در حالی است که این کشور در جهان به داشتن ثروت های عظیم و هنگفت مشهور است و جذب سرمایه گذاری های خارجی نباید در اولویت آن باشد زیرا به اندازه کافی سرمایه برای تامین مالی فعالیت اقتصادی دارد. اما این جذب عظیم و شگفت انگیز توسط امارات متحده عربی نشان دهنده درک بالای حاکمیت این کشور از وضعیت اقتصادی آینده جهان است.

در دنیای اقتصادی آینده جهان شاید عاملی که موجب تزریق سرمایه های نفتی به این کشور می شود، دیگر وجود نداشته باشد و این شرکت‌های عظیم فناوری و تکنولوژی هستند که با فعالیت خود می توانند به جایگاه هم سطحی با این درآمدهای هنگفت نفتی و گاز برسند. ایران نیز به عنوان یکی از کشورهای منطقه وظیفه دارد تا با الگو گرفتن از چنین کشورهایی سرمایه گذاران خارجی را با ظرفیت های اقتصادی، فرهنگی، هنری و اجتماعی خود آشنا کند و نسبت به سرمایه گذاری آنها اشتیاق نشان دهد نه اینکه با قوانین دست و پاگیر و فعالیت‌های غیرتخصصی سعی در پراکنده کردن آنها داشته باشد.

**عضو مجمع تشکل‌های دانش بنیان ایران، کارشناس تجارت بین الملل، استاد دانشگاه و فعال حوزه استارتاپ‌ها