بازآفرینی بافت فرسوده با رویکرد توسعه پایدار

همزمان با افزایش شهرنشینی، بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد به عنوان یکی از چالش‌های نظام برنامه‌ریزی و مدیریت شهری مطرح شد و در روند اجرای آن مدیران شهری به این نتیجه‌ رسیدند که اقدامات پراکنده و جزیره‌ای نمی‌تواند راهکار مناسبی انجام آن باشد.

به گزارش خبرنگار ایمنا، برنامه‌ریزان اجتماعی و مدیران شهری با استقرار شیوه مدیریت نوین و مشارکتی، اقدامات توسعه‌ای زیادی را برای بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد شهری طراحی و اجرا کردند و در ادامه این اقدامات، هیئت وزیران نیز سند ملی بازآفرینی شهری را با دو رویکرد پیشگیری از گسترش محلات فرسوده و حاشیه شهری و بازآفرینی، بازسازی و احیای محلات آن‌ها، تصویب کرد که برای راهبری، پیگیری و اطمینان از حسن اجرای آن نیز ستاد ملی بازآفرینی پایدار شهری فعال شد.

در سال‌های اخیر در مدیریت شهری اصفهان برای ساماندهی بافتهای ناکارآمد شهری توجه بیشتر و عزم جدی وجود داشته است و همکاری‌های شهرداری اصفهان با سازمانهای مختلف از جمله سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بیانگر این است که این نهاد برای باز زنده‌سازی شهر آماده و ایستاده است تا هویت شهر را حفظ کند و حرفی برای آیندگان داشته باشد.

برای آگاهی بیشتر در خصوص اقدامات انجام شده شهرداری اصفهان در راستای طرح ملی بازآفرینی شهری، اقدامات انجام شده برای تشویق مردم جهت بازسازی بافت‌های ناکارآمد و چگونگی بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد شهر اصفهان طبق برنامه ششم توسعه گفت و گویی را با «محمد فیض»، مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان انجام داده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

در راستای طرح ملی بازآفرینی شهری تا کنون چه اقداماتی انجام شده و چه برنامه‌هایی برای آینده دارید؟

در راستای طرح ملی بازآفرینی شهری پایدار بافت‌های ناکارآمد، سازمان نوسازی و بهسازی از سال ۱۳۷۴ تاکنون پروژه‌های متعددی انجام داده و در جهت تحقق این مأموریت حمایت و بسترسازی و مداخله در ساماندهی بافت‌ها را مد نظر داشته و به شهر به عنوان یک موجود زنده نگریسته است.

همانگونه که کالبد انسان باید در سلامتی و بهبود باشد تا بتواند اقتدار داشته باشد، شهر نیز باید به صورت مداوم تحت نظر، رسیدگی و بازمهندسی باشد و این نوع رویکرد مبتنی بر این بوده که  شهرها نیاز به اطلاعات جامع با رویکرد بازآفرینی و احیا براساس ضوابط داشته تا بتواند ضمن رعایت کاربری‌ها، خدمات و سرانهها از کیفیت و سرزندگی برخوردار شود. از جمله وظایف سازمان نوسازی و بهسازی بازمهندسی، احیا و بازآفرینی قسمت‌هایی از شهر است و به همین دلیل باید در بافت‌های فرسوده مداخله و تغییراتی در ساختار مرمتی کالبد آنها انجام داد.

مواردی که باید مورد توجه قرار گیرد، بافت‌هایی است که از نظر اجتماعی، زیست‌محیطی، فرهنگی، ریزدانگی، ایمنی و ایستایی دارای اشکال هستند؛ در بعضی موارد اینگونه بافت‌ها به دلیل مشکلات بازآفرینی نیاز به جراحی داشته و در صورت بیتوجهی به آن‌ها به تدریج توانایی خود را از دست داده و مهاجرپذیری را آسان و در آن قسمت‌ها کلونی‌های جمعیتی تشکیل و آن بافت را با مشکلات فرهنگی و اجتماعی درگیر میکند. بنابراین شهر نیاز به رسیدگی دارد و ماموریت نوسازی و بهسازی نیز همین است.

در برخی موارد در کنار بافت‌های فرسوده، ساختمان‌ها و ابنیههای تاریخی، پلها و گذرها وجود دارد که به لحاظ هویت و میراث‌داری باید مورد توجه قرار گرفته و برای آیندگان حفظ شود، البته از اینگونه آثار بی‌نظیر در شهر اصفهان به وفور وجود داشته و باید از این سرمایههای ارزشمند به خوبی صیانت شود، زیرا اعتقاد داریم که این آثار از هر سرمایهای غنی‌تر و ارزشمندتر است.

به راستی اصفهان یک درّ گرانبها است که در ایامی به بعضی ساختمانهای این شهر رسیدگی کامل نشده و در حال از بین رفتن بود، اما در سال‌های اخیر عزم جدی در مدیریت شهری برای توجه هر چه بیشتر به اینگونه مکان‌ها وجود داشته و همکاریهای شهرداری اصفهان با سازمان‌های مختلف از جمله سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز بیانگر آن است که ما برای باز زنده‌سازی شهر آماده و ایستاده‌ایم تا بتوانیم هویت شهر را حفظ کنیم و حرفی برای آیندگان داشته باشیم.

در بافت‌های میانی شهر که دارای پیش زمینه با اقدامات شهرسازی ساخت و ساز و شکل‌گیری شده قابل کنترل و مهندسی بوده، از لحاظ شبکه معابر، ترافیک، سازه و ایمنی و حتی از نظر نوع تفکیک، حریم‌ها و سایهاندازیها مشکلی وجود ندارد، اما در بعضی بافت‌ها به دلیل اینکه در برههای از زمان در حاشیه شهر قرار داشته و کم کم به شهر الحاق و کمتر به آنها توجه شده است همچنین به دلایلی از جمله شرایط خاص اجتماعی و اقتصادی در قالب پلاک‌های خارج از ضابطه با مساحت‌های ۵۰ تا ۱۰۰ متری و بدون رعایت جهات جغرافیایی و تامین خدمات مورد نیاز و با دسترسی‌های نامناسب شکل گرفته، اگر حوادثی ایجاد شود امکان امدادرسانی و ایمنی وجود نداشته و با مشکلات زیادی مواجه خواهد بود.

از این رو به منظور اصلاح ساختاری بافت‌ها همچنین شکل‌دهی و انتظام بخشی آن‌ها به همکاری تمام ارگان‌ها و سازمان‌ها با مدیریت شهری را نیاز است تا بتوانیم کمبودهای خدماتی و سرانه‌ای را برطرف و به جای پهنه‌های ناهنجار شکل گرفته بافتی مناسب جهت استفادهکنندگان یا محلی‌ها مهیا سازیم.

در بافت‌های قدیمی و میانی شهر اصفهان تعداد زیادی پلاک‌های ریزدانه در مجاورت هم شکل گرفته که می‌توان با ایجاد مشوق‌هایی برای ساماندهی آنها از تجمیع‌ها و تفکیک مجدد و با رعایت ضوابط مربوطه از جمله سطح‌های اشغال و ارتفاع‌پذیری مجاز بافت و کالبد را تغییر دهیم.

در بعضی قسمت‌های مناطق به دلیل الحاقات و یا رعایت نکردن اطلاعات فنی و مهندسی، بافت‌هایی شکل گرفته که باید در اینگونه بافت‌ها مداخله داشته تا اشکلات موجود در آن براساس مصوبات رفع شود.

یکی از سیاست‌های مدیریت شهری اصفهان، فعال‌کردن دفاتر تسهیلگری و استفاده از تخصص و تجربه آنها است که در این رابطه حوزه معاونت شهرسازی و معماری برای انتخاب مشاوران متخصص و متعهد فراخوان داده  تا بتوان اقدامات منسجم‌تر با برنامه‌ریزی مناسب انجام داد، از این رو به غیر از تخصص و توانمندی‌ها باید نقشه راه مناسب و دقیق تبیین و نسبت به فعال کردن دفاتر تسهیلگری اقدام کرد تا بتوان نظارت دقیقتر برنامهریزی شده و هدفمند بر فعالیت‌ها داشته باشیم و بتوانیم آگاهی‌های لازم جهت مداخله در بافت را به شهروندان ارائه کنیم.

اینگونه آگاهی‌ها بایستی همه جانبه شامل حوزه اقتصادی، اجتماعی و عملیاتی و آگاهی‌های اداری از جمله روش هماهنگی جهت سنددار کردن پلاک‌های فاقد اسناد مالکیت بهینه‌سازی در تفکیکها و مشاوره به شهروندان باشد که در این راستا مقرر شده زمینه همکاری افراد توانمند و سرمایهگذاران با شهرداری فراهم شود و حتی بتوان از توانایی‌های عمومی استفاده و با مشارکت دادن مردم این اقدام مهم را عملیاتی کرد.

برای تشویق مردم برای بازسازی بافت‌های ناکارآمد چه اقداماتی انجام شده است؟

به منظور تشویق مالکان و ساکنان برای بازآفرینی بافتهای ناکارآمد مشوقهایی مد نظر قرار گرفته که مهمترین آنها ارائه ۵۰ درصد تخفیف در خصوص  هزینههای عوارض صدور پروانه و تراکم ساختمانی توسط شهرداری، ۷۵ درصد سهمیه طراحی رایگان برای گروه‌های ساختمانی الف (یک و دو طبقه)، اعطای وام به مبلغ ۵۰۰ میلیون ریال به ازای هر واحد مسکونی، اعطای ودیعه اسکان موقت ساکنان در بافت‌های فرسوده و سکونتگاه‌های غیر رسمی به مبلغ ۲۰۰ میلیون ریال و حفظ حق الامتیاز آب، برق، گاز و تلفن در پروژههای تجمیع و نوسازی است.

در این راستا از مشاوران ذیصلاح به عنوان مأموران قوی اطلاعات که میتوانند در بافت‌های فرسوده از نظر اقتصادی و پیگیری مراحل نوسازی پلاک مسکونی به شهروندان مشاوره دهند، استفاده میکنیم.

بنا بر نظریات برخی کارشناسان شهرسازی بافتهای سنتی مانعی بر سر راه توسعه کمّی و کیفی محلههای شهر است، چه تدابیری می‌توان برای آن اندیشید؟

معتقدیم بافت‌های سنتی ممانعتی با توسعه کمّی و کیفی محلههای شهر ندارد. وقتی قرار است برای شهر برنامهریزی انجام شود، تمام ویژگی‌های ابنیه برداشت شده و براساس چیزی که وجود دارد و نیازهای آینده شهر چه از نظر خدمات و غیره برنامه‌ریزی لازم صورت می‌گیرد و یک پلان به عنوان طرح تفصیلی، ارگانیک، بازنگری طرح تفصیلی و یا طرح جامع، نقشه راهی برای شهر تدوین و مصوب می‌شود.

قطعاً مشاور در تمام طرح‌ها مواردی ازجمله خانههای قدیمی با ارزش تاریخی و یا مکان‌هایی که سنتی ساخته شده را برداشت و در طرح پیشبینی می‌شود.

بنابراین وقتی در طرح،  پلاکی با عنوان ستاره‌دار مشخص میشود، در مجاورت خود محدودیت ارتفاع و یا دسترسی ایجاد می‌کند، اما با تعیین سرانه‌های مناسب به طریقی دسترسی‌های دیگری جایگزین و پیش بینی می‌شود؛ به عنوان مثال اگر شش خانه تاریخی یکجا قرار گرفته باشد قطعاً در کنار آنها عقب‌نشینی و ارتفاع‌پذیری ناهنجار مفهومی ندارد و براساس آنچه در طرح های شهری مطرح شده و البته میراث فرهنگی درباره آن اعلام نظر کرده، اقدامات لازم صورت می‌گیرد و در پهنههای دیگر جبران سرانه‌ها و تراکم پذیری مناسب انجام می‌شود.

گاهی در بعضی طرح‌ها برخی اشکالات به وجود میآید زیرا به طور ناخواسته ممکن است پلاکی از قلم افتاده باشد که آن هم با تدبیر و چاره‌اندیشی درست و رفع خواهد شد، لذا باید در شهر هویتگرا و میراث‌دار گذشتگان باشیم و با صیانت از این میراث آنها را بدون تغییر برای آیندگان حفظ کنیم.

آیا بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد شهر اصفهان طبق برنامه ششم توسعه پیش می‌رود؟

شهرداری نیاز به بازوی توانمند و همراه دارد و از نظر اجرای برنامه های مذکور محوریت شهرداری باید حاکم باشد. شواهد نشان می‌دهد مکان‌هایی که انجام اقدامات با محوریت مدیریت شهری همراه بوده موفقیت بیشتری را به همراه داشته است و البته تنها در این مواقع می‌توانیم شهری زیستپذیر و شادتر و موفقتر داشته باشیم لذا همکاری تمام نهادهای تاثیرگذار در شهر را می‌طلبیم و توقع داریم تمام ارگان‌ها و افرادی ذی‌ربط در دولت، سازمان‌ها و ... از شهرداری حمایت کنند تا به موفقیتهای مورد نظر برای تعالی شهر دست یابیم.

برای اجرای برنامه جامع اقدام مشترک بافت‌های فرسوده در اصفهان چند محله در نظر گرفته شده است؟

طبق ماده ۵۹ برنامه پنجم و ششم توسعه یک برنامه جامع اقدام مشترک محلات به منظور بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد در نظر گرفته شده است. در برنامه جامع اقدام مشترک بافت فرسوده ۲۸ محله در نظر گرفته شد و بر اساس اولویتبندی بازآفرینی هفت محله شامل زینبیه، حصه، قائمیه، همتآباد، شهشهان، ابن‌سینا و دردشت در دستور کار قرار گرفت. در این راستا تفاهمنامه‌ای نیز تنظیم شده، اما با توجه به اینکه در بخشهایی از آن مغایرت بودجهای و نیاز به برخی اصلاحات وجود دارد و در این رابطه جلسات متعددی داشته و اصلاح و عملیاتی خواهد شد.

اگر در قالب بودجههایی که شهرداری برنامهریزی کرده، فعالیت‌ها مستدام باشد و همکاری سایر دستگاه‌های مرتبط را نیز داشته باشیم، موفق‌تر عمل خواهیم کرد، به هر حال هدف اصلی رسیدگی  بیشتر به بافت‌هاست.

کد خبر 382219

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.