محسن لعلی در گفتوگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به اینکه خجالت واکنشی طبیعی در دوره نوجوانی است، اظهار کرد: نوجوان خجالتی در ارائه خواستهها و احساسات دچار ترس شده و نمیتواند احساسات خود را به دلیل تفکر نادرست و نداشتن مهارت بیان کند.
وی با بیان اینکه شدت بروز رفتار خجالت در برخی نوجوانان منجر به ایجاد اختلال در عملکرد آنها میشود، افزود: اگر خجالت کشیدن نوجوان شدت، مدت و فراوانی داشته باشد او را دچار اختلال در عملکرد میکند و در نهایت به عنوان یک اختلال اضطرابی مطرح میشود.
این مدرس دورههای تخصصی روانشناسی معتقد است که نوجوانی که دچار خجالت میشود هم علایم جسمانی و هم رفتاری دارد، علایم جسمانی مانند تعریق، سرخ شدن، لکنت زبان، افزایش ضربان قلب و ... برای همه افراد مشهود است و گوشهگیری و شرکت نکردن در گروه دوستان و مهمانیها نیز از علایم رفتاری این اختلال است که در صورت تداوم منجر به اختلالات روانشناختی میشود.
وی در خصوص تفاوت تیپ درون گرایی اشخاص با خجالتی بودن گفت: افراد درونگرا زیاد وارد جمع نمیشوند، احساسات خود را بیان نمیکنند و حرف نمیزنند، این رفتارها مربوط به تیپ شخصیتی و درون گرایی آنها است و دلیل بر خجالتی بودن نیست.
لعلی گفت: اختلال اضطراب اجتماعی هم در بین نوجوانان وجود دارد و مهمترین ویژگی آن ترس از حضور در موقعیتها به دلیل ترس از قضاوت تفکر دیگران است، گروهی از نوجوانان در ارائه دروس شفاهی بسیار ضعیف هستند و اگر این روند ادامه پیدا کند کارکرد زندگی تحصیلی، شغلی و خانوادگی نوجوان را را دچار مشکل کرده و مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی میشود.
وی با اشاره به علل خجالتی بودن و ایجاد اختلال اضطراب اجتماعی اظهار کرد: ژنتیک و عوامل روانشناختی در ایجاد خجالت و بروز اضطراب اجتماعی نقش پررنگی دارند. والدینی سختگیر که مرتب فرزند را تحقیر و تمسخر میکنند و کارهای بچه را خودشان انجام میدهند و نسبت به توانمندیهای کودک و نوجوان اعتماد ندارند می توانند بهترین زیر ساختها را برای خجالت در کودکان و نوجوانان ایجاد کنند.
عضو شورای نظام روانشناسی استان اصفهان با بیان اینکه نبود مهارتهای زندگی مؤثر از دیگر عوامل ایجاد خجالت در کودکان و نوجوانان است، گفت: علاوه بر نبود مهارتهای مؤثر به خصوص مهارت ارتباطی و جرات ورزی تجربه شکست در زندگی هم میتواند باعث میشود که این تجربه را به همه به موضوعهای زندگی تعمیم دهد و و در جمعهای خانوادگی و دوستان حضور اجتماعی پیدا نکند.
ترس از شکستهای اجتماعی
وی تصریح کرد: ترس از شکستهای اجتماعی باعث خجالتی شدن افراد میشود. انسانها باید بپذیرند که زندگی کردن بهایی دارد و اضطراب مهمترین بهایی است که اشخاص برای زندگی کردن و زنده بودن میپردازند.
این مدرس دورههای تخصصی روانشناسی بر این باور است که بین حجب و حیا و خجالتی بودن افراد تقاوت قائل شد. حجب و حیا صفت پسندیدهای است که در روایات اسلامی به آن سفارش شده است. به طور یقین حجب و حیا در پیشبرد رفتارها و اهداف اخلاقی افراد بسیار کمک کننده است و باید این صفت را از خجالتی بودن افراد تفکیک کرد.
وی با بیان اینکه خجالتی بودن مانع پیشرفت رفتارهای صحیح و پیشرفت تحصیلی و اجتماعی اشخاص میشود، گفت: نوجوانی که حجب و حیا دارد در پیشرفت تحصیلی و شغلی و اجتماعی دچار مشکل نمیشود اما اگر مشکل نوجوان خجالتی بودن و اضطراب اجتماعی باشد حتماً در عملکرد زندگی دچار مشکل میشود.
لعلی با اشاره به اینکه خجالتی بودن و اختلال اضطراب اجتماعی میتواند هم پوششی با بعضی از بیماریها از جمله افسردگی داشته باشد، اظهار کرد: نوجوانی که بیش از اندازه گوشه گیری کرده و ارتباط اجتماعی را با دیگران قطع کرد باید یک مراجعه تخصصی به روانشناس یا روانپزشک را داشته باشند. بایستی والدین به این موضوع توجه کنند و اینکه اضطراب اجتماعی و افسردگی نوعی وحشت است و در صورت تدوام توجه جدی خانوادهها را میطلبد.
وی گفت: خجالتی بودن بسیار شدید نوجوان را با اختلال اضطراب اجتماعی درگیر میکند و حتی بعضی از مواقع این گروه از نوجوانان نیاز به دارو درمانی را دارند. اما درمانهای روانشناختی مهمترین درمان برای یک نوجوان خجالتی است که این درمانها به دو روش مشارکت والدین و همکاری خود نوجوان انجام میشود.
نوجوان باید مسئولیت پذیر باشد
به گفته لعلی؛ باید والدین نوجوان خود را در خانه و تعاملات اجتماعی با دیگران مسئولیت پذیر تربیت کنند. هنگامی که والدینی که نقش حمایت گر افراطی برای نوجوان دارند باعث تدوام خجالت در آنها میشوند و نوجوان از ورود به محیط و تعاملات اجتماعی اجتناب میکند.
وی با اشاره به اینکه بایستی والدین در جمع برچسب خجالتی به بچهها نزنند، اظهار کرد: در رابطه با نوجوان خجالتی والدین در نظر بگیرند رفتارهایی انجام دهند که موجب افزایش اعتماد به نفس نوجوان شود و از برچسب زدایی، تحقیر، تمسخر و مقایسه کردن نوجوان با دیگران پرهیز کنند.
عضو شورای نظام روانشناسی استان اصفهان با تاکید به نقش نوجوان برای از بین بردن خجالت، خاطرنشان کرد: بایستی نوجوانی فهرستی از مواردی را که باعث خجالت او میشود را یادداشت کند. بعد از مشخص شدن این موارد ارزیابی از موقعیتهایی داشته باشد که او را مضطرب میکند. مشخص کردن نقاط قوت، توانمندیها و استعدادهای خود نیز مهم است.
وی تاکید کرد: نوجوان نباید هیجانات خود را سرکوب کند تا با معضل خجالتی بودن و بیماریهای روانی مواجه نشود. باید آموزش مهارتهای اجتماعی و زندگی را برای مقابله با خجالتی بودن بیاموزد و جرات ورزی و ارتباط مؤثر یکی از مهمترین مهارتهای اجتماعی است.
نظر شما