به گزارش ایمنا، در قدیم نیاکان ما شهرها را بر اساس طالع روز و ماه احداث می‌کردند. آنها برای حرکت ستارگان، خورشید و ماه و تشابه آنها با برج‌های صورت فلکی، ارزش و قدرت فوق‌العاده‌ای تصور می‌کردند و این تشابه و تقارن را در برخی از برج‌ها، خوش یمن و در برخی دیگر نحس می‌پنداشتند. بر همین اساس شهرها را در برج‌هایی بنیان‌گذاری می‌کردند که خوش یمن و نیکو باشد.
بر اساس مستندات تاریخی برپایی بارو و حصار بزرگ اصفهان برای تامین امنیت این شهر تاریخی در دوران حکومت دیلمیان و در زمان حکومت رکن الدوله دیلمی (۳۶۶- ۳۲۲ هجری قمری ) انجام شد. رکن الدوله باروی اصفهان را بر بنیان زایچه این شهر به هنگام قرار گرفتن قمر در برج قوس، بنا نهاد. چرا که به باور آنها طالع خوش یمن بنیان اصفهان در "برج قوس" دیده شده بود.
آندره گدار معمار و باستان شناس فرانسوی درکتابی به این موضوع نیز اشاره کرده است که " ایرانیان با دانستن نجوم، بنیان اصفهان را در برج قوس تعیین کردند و آن را بر سر در بازار قیصریه قرار دادند. " نگاره تاریخی منقوش برکاشیکاری‌های سردر بازار قیصریه در دوران صفوی با اقتباس از صورت فلکی برج قوس (آذرماه ) با محتوایی متعالی طراحی شد و امروز از آن به عنوان نماد اصفهان یاد می شود.
نماد اصفهان یک شاهکار گرافیکی تاریخی است
محمدعلی موسوی، یک اصفهان‌شناس در این باره به ایمنا می‌گوید: نگاره منقوش بر سر در ضرابخانه صفوی ( بانک ملت امروزی ) در بازار قیصریه یک طرح گرافیکی معرف ساختمان ضرابخانه بوده است؛ این نگاره از سه قسمت تشکیل شده، قسمت سر انسان در واقع سر شهریار صفوی است که کلاه قزلباشی بر سر و تیر و کمانی در دست دارد، بخشی از این نگاره تنه شیر به نماد برج اسد، نشان ثروت و مکنت است که بر همین اساس به ضرابخانه صفوی اشاره دارد و دم این شیر یک اژدهای اسطوره ای است که عربها آن را تنین و ساسانیان گو زهر می‌نامیدند. تنین نماد اهریمن و همیشه درصدد بلعیدن نور و خورشید است.
وی معتقد است: در نگاره منقوش سر در بازار قیصریه تصویری از خورشید هم وجود دارد که وجه تمایز بین نماد قوس با این نگاره است.
این اصفهان شناس می گوید: در این تصویر شهریار صفوی در حالت پارتیزانی ( جنگجوی غیرنظامی ) و در حال عقب نشینی به اژدها تیراندازی می کند تا اهریمن خورشید را نبلعد چرا که خورشید نماد اهورامزدا و پاکی و گو زهر نماد اهریمن و پلیدی بوده، بنابراین شهریار صفوی در نماد مدافع نیکی‌ها در برابر پلیدی‌ها است.
جهان بین خیر و شر معلق است
این محقق و اصفهان شناس ادامه می‌دهد: اژدها، شهریار صفوی و شیر یک پیکره‌اند، اما همه از یک قلب خون نمی‌گیرند، اما اگر تیر از کمان رها و اژدها کشته شود، شیر و شهریار هم نابود می‌شوند و این بیانگر معلق بودن جهان میان خیر و شر است، چرا که تیر باید اژدها را نشانه رود، ولی رها نشود و اژدها سرگرم تیر باشد و نتواند خورشید را بخورد.
موسوی می گوید: نماد سردر بازار قیصریه، نماد اصفهان، یک شاهکار گرافیکی است که از نظر طراحی و مضمون و محتوا در تاریخ گرافیک ایران بی نظیر است.
اما این اصفهان شناس معتقد است نماد اصفهان بدون خورشید ابتر و ناقص می شود و وجود اژدها هم معنا و مفهومی ندارد.
رهایی انسان از بدی ها ...
"انسان اگر درست بیندیشد به راحتی بر اژدهای درون خود غلبه می کند"؛ به تعبیر الهام فلاحیان کارشناس گردشگری موسسه آوای زنده رود وجود سر انسان در این نگاره، بیانگر عقل و خرد است و انسان با تفکر و عقل خود می‌تواند خود را از بدی ها نجات دهد.
وی می‌گوید: در این نماد اژدها خصلت های بد و اهریمنی است و آتشی که از دهان اژدها بیرون می زند نشان دهنده این است که نه تنها خوبی‌ها بلکه وجود خودش را هم در آتش خشم و نفرت می‌سوزاند و از بین می برد.
فلاحیان می افزاید: آتش خشم اژدها در این تصویر به سمت سر انسان نشانه می رود که بیانگر این است؛ هر انسانی افکار منفی خود را می تواند از بین ببرد.
این کارشناس گردشگری خاطرنشان می‌کند: صفویان بر اساس اعتقاداتی که به گردش ماه و خورشید و ستارگان و تاثیر آن بر سرنوشت انسان داشتند، مهمترین مراسمشان از جمله ازدواج، امضای قرارداد و یا بنیان یک خانه یا شهر را با توجه به تقارن و گردش ستارگان انجام می دادند؛ بر همین اساس در آثار برجا مانده از دوران صفوی نقوشی از کواکب و ستاره شناسی دیده می‌شود.
فلاحیان می گوید: نماد اصفهان در زمان صفوی بسیار مقدس بوده است و در سردر بازار قیصریه و دیگر آثار و بناهای اصفهان این نماد مقدس دیده می شود.
این کارشناس گردشگری اظهار می‌کند: دیلمیان وقتی می‌خواستند گرداگرد اصفهان مانند یک قلعه بارو و حصار بکشند، آن را به طالع قوس (آذرماه) بنا کردند و در واقع اصفهان در این زمان تکمیل شد.
فلاحیان با اشاره به اینکه در قدیم برای هر ماه و برج صورتهای فلکی، نمادی در نظر می‌گرفتند، ادامه می دهد: نماد برج قوس (آذرماه ) تصویر انسانی است سوار بر حیوان با تیر و کمانی در دست و به دلیل اینکه در همین ماه اصفهان بنیان گذاری و تکمیل می‌شود، نماد قوس را به عنوان نماد اصفهان می شناسند.
قوس برای اصفهان تنها یک نماد است
قدما و نیاکان ما بر این باور بوده اند که در هنگام تکمیل دروازه های شهر اصفهان خورشید در برج قوس بوده است، مهدی اسحاقی، رییس مرکز آموزش نجوم ادیب استان اصفهان در این خصوص می‌گوید: نماد شهر اصفهان را صورت فلکی قوس گذاشته اند، این صرفا یک عنوان و نماد است، اما اینکه تاثیر نجومی داشته باشد، صحت ندارد.
وی می افزاید: ستاره ها میلیاردها سال نوری از یکدیگر و از زمین فاصله دارند پس بر اساس علوم جدید اینها تاثیری بر زمین ندارند.
اسحاقی می‌گوید: فواصل ستاره‌ها و کرات آنقدر زیاد است که تاثیر گرانشی ندارند چه برسد به اینکه بر سرنوشت انسان تاثیرگذار باشد؛ بر اساس علم جدید چنین ادعاهایی رد است.
این کارشناس نجوم تاکید می‌کند: صورت فلکی قوس برای اصفهان یک نماد است که در قدیم آن را خوش یمن و نیکو تعبیر می‌کردند، اما در فلسفه علوم انسانی یک نماد و سمبل است که در علم نجوم پایه و اساسی ندارد.
اسحاقی می افزاید: در واقع علم احکام نجوم یا طالع بینی ، ستاره شناسان مانند ابوریحان بیرونی، خواجه نصیرالدین طوسی و خیام خوش یمن بودن و یا نحسی گردش خورشید و ستارگان و تاثیر آن بر سرنوشت انسان را قبول نداشتند، اما برخلاف نظر دانشمندان عده ای بر این باور بودند که ستارگان بر سرنوشت انسان تاثیر گذار هستند.
وی ادامه می دهد: در حقیقت طالع بینی بر باور پادشاهان هم تاثیر قابل توجهی داشته است و اکثرا به قمر در عقرب بودن، یا فلان برج و ماه با هم نماد خوش یمنی و شروع کار، جنگ، احداث یک شهر و مراسم ازدواج اعتقاد داشتند با این حال متاسفانه در قرن ۲۱ هم در دنیا شاهد چنین خرافه پرستی‌ها هستیم.
این کارشناس نجوم ضمن رد تاثیر گردش ستارگان بر سرنوشت انسان، می گوید: قدما گمان می کردند که خورشید به دور زمین می چرخد و به طور متوسط هر ۳۰ روز یک بار مقابل یکی از ۱۲ صورت فلکی قرار می گیرد.
اسحاقی بیان می کند: نماد اصفهان در واقع همان فردی هست که اژدها را با یک تیر و کمان نشانه می گیرد و این در واقع در آسمان یک صور فلکی قوس است که این صور فلکی تصوری بوده در واقع تعدادی از این ستاره‌ها که کنار هم قرار می‌گیرند خطوط فرضی رسم و به شکلی تصور می کردند؛ قدما در واقع بر این باور بودند که زمانی که دروازه‌های شهر اصفهان ساخته می شود، خورشید در برج قوس بوده است.
به گزارش ایمنا، از سال ۸۴ جمعی از اصفهان شناسان با ارائه مستندات، پیشنهاد نام گذاری روز اول آذر را به نام اصفهان مطرح کرده بودند. این طرح پس از سالها یکشنبه ۲۷ آبان ماه ۹۷، در پنجاه و ششمین جلسه شورای شهر اصفهان به تصویب رسید و روز اول آذر ماه به عنوان روز نکوداشت اصفهان انتخاب و نگاره تاریخی که با اقتباس از صورت فلکی برج قوس ( آذرماه) طراحی شده است به عنوان نماد اصفهان تصویب شد.
گزارش از ندا سپاهی، خبرنگار سرویس شهر ایمنا
نظر شما