به گزارش خبرنگار ایمنا، شهر مهران در طول هشت سال جنگ، فراز و نشیب های بسیاری را به خود دید. ارتش عراق پس از شکست در عملیات والفجر ۸ و از دست دادن شهر فاو، به برخی مناطق از جمله شهر مهران حمله کرد تا با تصرف آن، پیروزی نیروهای ایرانی را کم اهمیت جلوه دهد.
در حمله ای که ذیل استراتژی دفاع متحرک صورت گرفت، ارتش عراق موفق به تصرف شهر مهران شد. با گذشت مدت کوتاهی از اشغال شهر مهران، نیروهای ایرانی موفق شدند طی عملیاتی تحت عنوان کربلای ۱، ارتش عراق را شکست داده و شهر مهران را آزاد کنند. اهمیت فوق العاده این عملیات نه فقط به دلیل آزاد سازی شهر مهران، بلکه به دلیل شکست استراتژی دفاع متحرک عراق بود.
اولین اشغال و تخلیله مهران مهرماه ۱۳۵۹
پیش از حرکت سراسری عراق در طول مرز، از فروردین ماه سال ۱۳۵۹ به طور مرتب شهر مهران و حومه آن با خمپاره و توپخانه هدف حمله قرار می گرفت. در آن هنگام، شهر مهران و پانزده روستای اطراف آن حدود ۱۷۶ هزار نفر جمعیت داشت، اما پس از مداومت و شدت نسبی حملات دشمن، به تدریج از اردیبهشت ماه ماه سال ۱۳۵۹ تخلیه محل آغاز شد.
به مرور زمان به دلیل خالی شدن شهر از سکنه و تجمعات جسته و گریخته دشمن در نقاط مختلف مرز واحدهایی از تیپ اسلام آباد (ارتش) برای حفظ و تأمین منطقه عملیات به این ناحیه اعزام شدند. پس از استقرار این یگان و اجرای آتش متقابل (هرچند ضعیف) علیه دشمن، آتش عراق قطع شد و به دنبال آن، مردم مجدداً به شهر بازگشتند.
پس از مدتی، تیپ ۸۴ خرم آباد جایگزین یگان قبلی در منطقه شد. مدتی از استقرار این یگان نگذشته بود که آتش دشمن مجدداً آغاز و به تدریج، به آتش دو طرفه مبدل شد.
در تاریخ ۲۰/۶/۵۹، عراق میمک را اشغال کرد و هم زمان شهر مهران را به شدت زیر آتش توپخانه خود قرار داد و به تدریج، بر شدت حملات خود افزود.
در تاریخ ۲۷/۶/۵۹، دشمن یک درگیری در پاسگاه های زالوآب و رضاآباد به راه انداخت و در نهایت، عقب نشینی نمود.
در تاریخ ۲۹/۶/۵۹، یک ستون نظامی از نیروهای دشمن که از طرف شهر زرباطیه به طرف پاسگاه دراجی و ارتفاعات ۳۰۳ حرکت کرده بودند در این منطقه، مستقر شدند.
سرانجام، نیروهای عراق از چند محور به خاک جمهوری اسلامی حمله کرد و ضمن درگیری و تصرف پاسگاه های بهرام آباد و فرخ آباد به طرف شهر حرکت و نیروهای نظامی با به جای گذاشتن تجهیزات خود عقب نشینی کردند. دشمن در ادامه حملات خود در تاریخ ۱۲/۷/۵۹ در حالی که تعدادی از مردم هنوز در شهر بودند وارد شهر شد.
در نهایت، دشمن ارتفاعات شمالی (کوه گچ - زالو آب - کولک - زیل)، ارتفاعات جنوبی (قلعه آویزان - حمرین) و ارتفاعات شرقی (چکه موشی - چکه قمر - کره بور) شهر مهران را تصرف و در آن جا مستقر شد.
اولین آزادسازی مهران
بعد از عملیات بیت المقدس و به دنبال عقب نشینی سراسری عراق، (خردادماه ۱۳۶۱ ) دشمن از شهر مهران و ارتفاعات مزبور نیز عقب نشینی کرد و روی ارتفاعات شمالی و جنوبی شهر مهران در داخل خاک ایران مستقر شد.*
به این ترتیب، نخستین اشغال مهران پایان یافت، اما به دلیل زیر دید و تیر بودن این منطقه، شهر در وضع عادی نبود و در حالی که تقریباً به طور مداوم آماج آتش خمپاره دشمن قرار داشت برخی از منازل نیمه ویران آن به عنوان پایگاه های تدارکاتی و پشتیبانی و دیگر مقرهای نظامی مورد استفاده قرار می گرفت. افزون بر آن، ارتباط نیروهای خودی از طریق جاده ایلام - دهلران بسیار مشکل انجام می شد و نقل و انتقالات لازم بین مهران - دهلران و مهران - ایلام نیز با مشکلاتی همراه بود.
عملیات کربلای یک
بنا بر ضرورت مقابله با استراتژی «دفاع متحرک» عراق به عنوان رویکردی جدید از سوی دشمن که بنا بر آن قصد داشت از لاک تدافعی به در آمده و برای مقابله فعال با ایران بار دیگر تصرف مناطقی از خاک کشور را آغاز کند، عملیات کربلای یک و آزادسازی شهر مهران در ساعت ۲۲:۳۰ شب دهم تیرماه ۱۳۶۵ با هدف بازپس‌گیری مهران و تصرف ارتفاعات مهم و استراتژیک قلاویزان و با رمز یا ابوالفضل العباس ادرکنی آغاز شد. در این عملیات که با لبیک به درخواست امام راحل (ره) مبنی بر تعیین تکلیف هر چه سریعتر مهران، تنها ۴۵ روز پس از اشغال مهران انجام گرفت، رزمندگان اسلام با رعایت اصل غافلگیری و با سرعت عمل، پس از پشت سرگذاشتن موانع ایذایی و میدان‌های مین به مواضع دشمن وارد شدند. مقر تیپ‌های پیاده ارتش متجاوز صدام به سرعت در هم شکست و ۱۷۵ کیلومتر مربع از زمین‌های تحت اشغال آزاد شد.
عملیات غرور آفرین کربلای یک، برگ زرین دیگری بر دفتر مقاومت مردم ایران افزود و طومار استراتژی «دفاع متحرک» رژیم بعث و حامیان بین المللی او را در هم پیچید.
منطقه عملیات
این منطقه عملیاتی از جنوب به ارتفاعات قلاویزان، از شمال به ارتفاعات نمه کلان کوچک، از غرب به امتداد غربی ارتفاعات قلاویزان و پاسگاه مرزی بهرام آباد و از شرق به جاده مهران – دهلران منتهی می شد. تلاش اصلی بر انجام عملیات از محور ارتفاعات قلاویزان و یالهای آن تا رودخانه گاوی در نظر گرفته شد. بر همین اساس، عملیات در سه مرحله به ترتیب زیر طراحی شد:
مرحله اول: تأمین ارتفاعات قلاویزان ایران تا روستای امام زاده سید حسن.
مرحله دوم: تأمین ارتفاعات «جبل حمرین» تا «شیار مگ سوخته» و در امتداد آن، تأمین روستاهای بهین، بهروزان و هرمزآباد.
مرحله سوم: تصرف خاکریز عملیات والفجر ۳، روستای فرخآباد تا زیر ارتفاعات ۲۲۳ قلاویزان و در نتیجه مهران در این مرحله تأمین شد.
نتایج عملیات و شهدای شاخص
ده روز جنگ و مقاومت در منطقه مهران با انهدام چندین تیپ و لشکر رژیم بعث به آزادسازی ۱۷۵ کیلومترمربع از خاک ایران و عراق، از جمله جاده دهلران ـ مهران ـ ایلام، شهر مهران و بیش از ۸ روستای اطراف آن، ارتفاعات حساس قلاویزان و «حمرین» خصوصاً بلندترین قلّه منطقه (قلّه۲۲۳) و دو پاسگاه مرزی منجر شد. همچنین عقبه های دشمن از جمله شهرهای «بدره» و «زرباطیه» در دید و تیر رزمندگان اسلام قرار گرفت؛ اما خون های پاکی نیز تقدیم اسلام شد. در این عملیات ۷۰۰ تن از نیروهای خودی شهید و ۴۵۰۰ تن مجروح شدند.
در میان شهدا نام سردار رضا دستواره قائم مقام لشکر ۲۷ محمدرسول ا...، سردار امیر مسعودی یکتا فرمانده گردان المهدی حضرت سیدالشهدا، حجت الاسلام ملک زاده امام جمعه موقت کرج و سلمان ایزدبار جانشین گردان حمزه لشکر ۱۰ سیدالشهداء (ع) به چشم میخورد.
نظر شما