تغذیه و رابطه آن با بیماری‌های گوارشی

به گزارش خبرگزاری ایمنا، تغذیه و عوامل محیطی در شیوع بیماری های غیرعفونی مانند چاقی و عوارض آن، ام اس، آلزایمر، پارکینسون، افسردگی، سرطان و بیماری های روده ای موثر هستند و اصلاح عادت‌های غلط غذایی، رژیم غذایی منظم و ورزش در کاهش بیماری‌های گوارشی بسیار موثر است.

آنچه می خوانید گفت‌وگو با محسن شریفی فوق تخصص گوارش و کبد و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، در مورد نقش تغذیه در بروز و پیشگیری از بیماری های گوارشی است.

عوامل ایجاد بیماری های گوارشی چیست؟ 

با نگاهی کلی به بیماری های سیستم های بدن ازجمله سیستم قلبی و عروقی، سیستم گوارشی، کبد، کلیه و سایر بخش ها، در علت شناسی به این نتیجه خواهیم رسید که عامل مولد بنیاد بیماری ها ژنتیک و یا محیط است. در مورد ژنتیک مداخلات بشر و دست‌کاری در این بخش کمتر است، اما در مورد مسایل محیطی عوامل زیادی دخیل هستند و انسان می تواند با مداخلات صحیح شرایط را به گونه ایپیش ببرد که شانس بروز بیماری ها را کاهش دهد. از عوامل محیطی موثر در بروز بیماری ها می توان به نقش آب و هوا، خاک، دخانیات، استرس ها، داروها، اضافه وزن اشاره کرد اما عامل تغذیه بیش از همه در ایجاد بیماری های گوارشی نقش دارد.

نوع تغذیه و سبک زندگی افراد چه تاثیری در ایجاد بیماری های گوارشی دارند؟

انسان با نگرش صحیح نسبت به نوع تغذیه و اصلاح آن می تواند از بروز بیماری های گوارشی و دیگر بیماری ها پیشگیری کند. با توجه به اینکه نوع تغذیه در ایجاد بیماری های گوارشی موثر است بنابراین بیماری های گوارشی منشا سایر بیماری ها در بدن خواهند بود.

بسیاری از بیماری ها به نوع سبک زندگی افراد و  مصرف مواد غذایی آنها بستگی دارد. بیماری های سیستم های بدن به دلیل نوع تغذیه افراد ایجاد می شود.تغذیه دارای ارکان متفاوتی است و رعایت زمان، محتوا و نوع تغذیه از جمله این ارکان است، ضمن اینکه مقدار غذا خوردن و نحوه تغذیه نیز اهمیت بسیاری دارد، بناربراین زمان، محتوا، نوع و مقدار تغذیه چهار رکن اساسی در بحث تغذیه است.

برای کاهش نفخ شکم چه باید کرد؟ آیا در این‌باره مصرف نوشیدنی ها مفید است؟

خوردن آب در بین غذا تا حدودی مطلوب است و در صورتی که آب استفاده نشود به دلیل رقیق شدن شیره و اسید معده پروسه هضم غذا صورت نمی گیرد و در نهایت تحویل غذا از  معده به اثتی عشر در رود باریک طولانی شده و فرد احساس سنگینی و ناراحتی سر دل خواهد کرد. اما توصیه می شود که افراد بین غذا خوردن آب مصرف نکنند و بعد از خوردن غذا آب بنوشند و از خوردن نوشابه های گازدار نیز امتناع کنند. در این صورت نفخ و سنگینی سر دل کاهش یافته و زمان تخلیه معده نیز طولانی نمی شود. هم‌چنین با توجه به اینکه بهترین زمان مصرف آب دو ساعت بعد از خوردن غذا است توصیه می شود که افراد از مصرف نوشیدنی های شیرین و نوشابه های گاز دار تا حد امکان خود داری کنند.

حذف وعده غذایی شام چه آسیبی به دستگاه گوارش وارد می کند؟

حذف این وعده غذایی شام آسیب زیادی به دستگاه گوارش وارد می کند، بنابراین تاکید می شود که وعده شام در فاصله زمانی سه ساعت قبل از زمان خواب انجام شود و علاوه بر این باید محتوای چربی رژیم غذایی در شب ها کاهش یابد، هم‌چنین نباید وعده غذایی اصلی را به شب موکول کرد تا به دستگاه گوارش آسیبی وارد نشود. در واقع دور شدن از سبد ارزشمند غذایی و حرکت به سمت مصرف غذاهای فست فودی پرکالری، کم فیبر و کم ارزش در هنگام شب ریشه بیماری های گوارشی است.

مصرف فست فودها چه عوارضی به دنبال دارد؟

فست فود حاوی نیترات است و نیترات ها موجب افزایش زمان نگهداری آنها در بدن می شود و همین مواد نگهدارنده در بدن با ماده میوگلوبین بدن ترکیب شده و به ماده ای به نام نیتروزگلوبین تبدیل می شود که عوارض مختلفی مانند سرطان معده و روده بزرگ را به دنبال دارد؛ بنابراین برای کاهش بروز بیماری‌ها و سرطان ها بازگشت به سبد ارزشمند غذایی ضروری است.

برخی با مصرف لبنیات دچار نفخ و اسهال می شود، چه راهکاری برای این افراد وجود دارد؟

 قند شیر لاکتوز نام دارد و برای هضم لاکتوز به آنزیمب به نام لاکتاز نیاز است که در پرزهای روده وجود دارد و بعضی از افراد به طور ژنتیکی با کمبود این آنزیم در بدن خود روبه رو هستند که این کمبود می تواند به طور مطلق یا نصف باشد به همین دلیل است که این افراد با مصرف لبنیات دچار اسهال و نفخ می شوند.

توصیه  می شود که این گروه از فراورده های شیر سویا و شیرهای بدون لاکتوز  موجود در سوپر مارکت ها استفاده کنند و چنانچه تمایل به مصرف شیرهای معمولی دارند از دارویی به نام لاکتیز یا تی لاکتیز برای هضم لاکتوز شیر استفاده کنند و به این ترتیب می توانند این آنزیم را به طور مصنوعی با مصرف داروها ما به بدن وارد کنند.

چه راهکاری برای پیشگیری از بیماری های سرطان روده بزرگ وجود دارد؟

با توجه به افزایش شیوع بیماری های دستگاه گوارش و بیماری های روده، بیمارانی که احساس می کنند در گوارش دچار مشکل هستند به ویژه اشخاص بالای ۵۰ سال باید به پزشک متخصص داخلی مراجعه کرده و تحت مراقبت قرار بگیرند. افراد بالای ۵۰ سال در ریسک متوسط قرار می گیرند و توصیه می شود که همه افراد بر اساس پروتکل و استراتژی موجود برای پیشگیری از بیماری های سرطان روده بزرگ، حتی اگر هیچ علامتی نداشته باشند، کولونوسکوپی و بررسی روده را انجام دهند.

رژیم غذایی منظم و زمان تغذیه مناسب چه تاثیری در کاهش بیماری های گوارشی دارد؟

زمان تغذیه برای کاهش بیماری های گوارشی بسیار مهم است و همان‌طورکه همه فعالیت های افراد بر مبنای ساعت تنظیم می شوند، باید بدن ما نیز بر اساس سیستم بیولوژیک خود، ساعت فعالیت ها را تنظیم کند، بنابراین خوردن غذا و مصرف سایر مواد تغذیه ای با نظم زمانی و در ساعت مقرر لازم است.

افراد مختلفی هستند که به غیر از زمان مقرر برای وعده غذایی نیز تناول می کنند و حتی گاهی در ساعت های خواب نیز غذا می خورند و درنتیجه بروز اختلالات و بیماری های گوارشی در بین این افراد شایع‌تر است. هم‌چنین در افرادی که بسیار سریع و نجویده غذا می خورند و وظیفه جویدن را به عهده قسمت های پایین تر دستگاه گوارش می گذارند، ایجاد بیماری های گوارشی در آنها بیشتر می شود. ضمن اینکه افرادی کهکمتر از "فیبر" استفاده کرده و محتوای چربی رژیم غذایی آنها بالاتر است و مصرف گوشت های قرمز در الویت های تغذیه ای آنها قرار دارد، بیماری های گوارشی نیز در آنها شایع تر است.