به گزارش خبرنگار ایمنا، در دهکده جهانیِ، هر یک از کشورها به سهم خود در تلاش هستند تا بتوانند با ورود به عرصۀ جدید ارتباطی از رسانه های نوین به نحو کافی بهره ببرند. ابزارهای رسانه ای دیجیتال سهم قابل توجهی از اوقات فراغت خانواده ها و کودکان را به خود اختصاص داده‌اند، این در حالی است که این رسانه های نوین دارای ابعاد مثبت و منفی فراوانی هستند و چنانچه راهنمای صحیحی برای استفاده از این وسایل ارتباطی وجود نداشته باشد، تأثیرات مخربی بر کودکان برجای می‌گذارد و ممکن است مهارت های روانی و حرکتی و کلامی آنها را تحت الشعاع قرار دهد بنابراین توجه به سواد رسانه‌ای در خانواده یعنی مکانی که کودکان در آن اولین اصول زندگی را یاد می‌گیرند، اهمیت بسیاری دارد.
در این گزارش موضوع تکنولوژی های نوین و اهمیت آموزش سواد رسانه ای از دیدگاه «سالار فرامرزی» رییس سازمان نظام روانشناسی اصفهان و «مصطفی زارعی» محقق و کارشناس سواد رسانه ای و امور بین‌الملل بررسی شده است.
تکنولوژی نوین؛ رفع نیازها
سالار فرامرزی رییس سازمان نظام روانشناسی اصفهان اظهار می کند: دیجیتال از نمادهای پیشرفته دنیای صنعتی امروز است و با نگاهی به تاریخ علم و صنعت می توان دریافت که در مرحله ای از زمان، دیجیتال به زندگی بشر وارد شده اما گاهی فضای مجازی و تکنولوژی های دیجیتالی سلامت روانی خانواده ها را به مخاطره می اندازد.
وی می افزاید: نمادهای دیجیتال از نظر سخت افزاری می تواند رایانه، تلفن همراه و تبلت و یا از نظر نرم افزاری ایمیل و اینترنت، شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها و موارد دیگر باشند. رایانه، گوشی های هوشمند و تبلت ها در اختیار انسان قرار گرفته اند و به او کمک زیادی می کند تا جایی که امروز بسیاری از آموزش ها نیز از طریق گوشی موبایل انجام می شود. به طور یقین دیجیتال ابزار خوبی در زندگی امروزی بوده و به انسان کمک بسیاری می کند تا فعالیت ها را به سهولت انجام دهد؛ در واقع امروزه از طریق دیجیتال و تکنولوژی، بسیاری از نیازها مرتفع می شود.
این عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان می گوید: بهترین زمان آشنایی با بازی های دیجیتال ۵ سالگی است و پایان دوره ابتدایی بهترین زمان استفاده از تبلت توسط دانش آموزان است، ضمن اینکه دانش آموزان در دوره دبیرستان می توانند صاحب گوشی تلفن همراه شوند، اما نکته قابل توجه این است که متاسفانه در خانوده ها داشتن تبلت برای فرزندان در سنین پایین به دغدغه ای تبدیل شده و به منظور پیشگیری از بروز تنش و یا احساس حقارت، خرید تبلت در اولویت قرارمی گیرد.
این مشاوره خانواده تاکید می کند: به دلیل اینکه کودکان در حال رشد هستند، خرید تبلت زیر ۵ سال برای کودکان صحیح نیست. امروزه کودکان در جامعه دچار مشکلاتی هستند و برخی از اختلال ها وابسته به علل متعددی است و در این زمینه نقش ابزارهای دیجیتالی بی تاثیر نیست چرا که استفاده بیش از اندازه از تبلت و یا تلویزیون باعث قطع ارتباط کودک با محیط بیرونی و همسالان خود می شود.
تاثیرات بسیار مخرب دیجیتال برای کودکان
رییس سازمان نظام روانشناسی اصفهان تصریح می کند: امروزه بسیاری از کودکان از نظر مهارت های روانی و حرکتی دارای مشکل هستند و به همین دلیل این گروه از کودکان فرصت پریدن، دویدن و جست‌وخیز کردن را پیدا نمی کنند و به علت استفاده مداوم از تبلت، هماهنگی روانی و حرکتی را از دست داده و در مدرسه نیز از عهده ساده ترین نیازهای خود بر نمی آیند.
این مشاوره خانواده ادامه می دهد: استفاده از ابزار دیجیتال در سنین پایین تر از ۵ سال تاثیرات بسیار مخربی در زندگی کودکان بر جا می گذارد و به مرور خزانه لغوی کودک محدود شده و مهارت های کلامی و توانایی برقراری ارتباط را از دست می دهد که بخشی از علت اختلالات یادگیری در مدرسه نیز به این امر وابسته است.
وی به والدین توصیه می کند: هنگامی که والدین برای کودکان تبلت می خرند، در نشان دادن ابزار تبلت به کودک خود بزرگنمایی نکنند و با تبلت به عنوان یک ابزار معمولی مانند سایر ابزار موجود در خانه برخورد کنند. هم‌چنین نباید تبلت و یا گوشی تلفن همراه کودک انحصاری و اختصاصی خود او باشد، در این صورت با ایجاد حس مالکیت این کودکان نسبت به این ابزار جلوی نظارت والدین گرفته می شود، ضمن اینکه زمانی که کودک در منزل محرک های لازم را نداشته باشد و به نقاشی و فعالیت های هیجانی مشغول نباشد به سمت گوشی، تلویزیون و تبلت گرایش می یابد .
فرامرزی با بیان اینکه رفتار عادی والدین در برخورد با ابزاری مانند تبلت یا گوشی تلفن همراه اهمیت بسیاری دارد و باید در کنار آن فرصت هایی برای کودکان فراهم شود تا از این ابزار دوری کنند و با پُرکردن اوقات کودکان بتوانند آنها را بسیار پرنشاط، شاد، پرانرژی و حساس به محرک های اطراف پرورش دهند، می گوید: متاسفانه امروزه بیشترین زمان استفاده از شبکه های پیام رسان در هنگام شب ها است درحالی که ضروری است که در این زمان همه افراد خانواده در کنار هم بوده و تعامل کلامی داشته باشند ولی معمولا این اتفاق نمی افتد و همه اعضای خانواده مشغول گوشی تلفن و تبلت می شوند و کمتر با یکدیگر تعامل کلامی دارند که این مساله، سلامت روانی خانواده ها را تهدید می کند.
رییس سازمان نظام روانشناسی اصفهان تاکید می کند: داشتن ابزار تبلت و تلفن همراه و آشنایی با آن نشانه باهوش‌بودن کودکان نیست و حتی بچه های کم توان ذهنی نیز می توانند از این وسایل استفاده کنند، بنابراین به کارگیری اعضای بدن کودکان و مشغول کردن آنها به فعالیت های هیجانی، هوش آنها را افزایش می دهد. امروزه تلویزیون، تبلت و تلفن همراه باعث افزایش استفاده بصری کودکان شده و در عین حال به حس شنوایی و تکلم آنها نیز آسیب وارد می کند.
وی خاطرنشان می کند: نکته دیگر این است که خانواده و فرزندان باید از سواد و دانش دیجیتال بهره مند باشند، اما در عین حال چگونگی استفاده از این ابزار نیز مهم است و اعتیاد افراد به ابزار دیجیتال، به عنوان یک اختلال روانی حایز اهمیت است.
این مشاوره خانواده می افزاید: ابزار دیجیتال می تواند بر فرایند رشد فرزندان تاثیر بسیاری داشته باشد. امروزه علت بسیاری از مشکلات درون خانواده ها و روابط بین والدین و فرزندان و همسران به دلیل استفاده نادرست از دیجیتال و ابزار های نوین تکنولوژی است که کاهش تعاملات و گفتمان‌های خانوادگی را به دنبال داشته و آسیب زا است.
اهمیت فرهنگ استفاه از دیجیتال های نوین
مصطفی زارعی، محقق و کارشناس سواد رسانه ای و امور بین الملل اظهار می کند: رسانه های نوین در فضای جامعه وجود دارند و به دلیل اینکه بعضی از این ساختارها و تولیدات، تعامل میان فرهنگ ایرانی اسلامی نیست دچار یکسری ناهنجاری ها و یا هنجارهای مثبت شده اند. امروزه از یک‌طرف، جامعه به صورت یکباره با رسانه های نوین روبه‌رو شدند و از طرف دیگر ممانعت اولیه با حضور رسانه های نوین نیز دیده می شود که باعث نوعی تضاد درونی اجتماعی می شود که این امر را به فضای خانواده و جامعه منتقل می کند.
وی با اشاره به اهمیت فرهنگ استفاه از دیجیتال های نوین ادامه می دهد: هر یک از رسانه های نوین فرهنگ خود را به دنبال دارند و چنانچه از رسانه ای مانند شبکه های اجتماعی استفاده شود، باید این موضوع را درنظر گرفت که این رسانه ها مبتنی بر تلفن همراه است و استفاده از آن ها در فضای مجازی دارای فرهنگ های متفاوتی است. هنگامی که ساختار سازندۀ هر یک از این پیام رسان‌ها و کشور مبدا درنظرگرفته شود، شاهد خواهیم بود که این ابزارها در جامعۀ مخاطب مورد استفاده قرار گرفته اند در حالی که در همان کشور سازنده بهره برداری نشده و یا برای یک قشر خاصی استفاده می شود.
این محقق سواد رسانه تاکید می کند: بعضی از شبکه های اجتماعی در زمان تولید، مخاطب خاص خود را دارند. آمارها حاکی از آن است که طی چند سال گذشته حدود ۱۳۰ شبکه اجتماعی در سطح دنیا ایجاد شده و کاربران می توانند حدودا در ۸۰ مورد از این شبکه های اجتماعی عضو شده و از آن ها استفاده کنند.
زارعی می گوید: به طور یقین استفاده از رسانه های نوین و ابزار دیجیتال جدید در فضای بازار به شدت اثرگذاری مثبتی را در پی داشته و سرعت در اطلاع رسانی، قدرت نفوذپذیری بالا، عدم زمان بندی آن و موارد دیگر از مزایای دیجیتال های امروزی هستند.
لزوم آشنایی خانواه ها و پیشگیری از آسیب ها
زارعی به خانواده ها توصیه می کند: ابتدا باید ترس از خانواده و ایجاد شوک های بسیار سنگین از جامعه گرفته شود، علاوه بر این امروزه در زمینه آموزش سواد رسانه ای، ضعف بسیاری وجود دارد و در حالی که باید این مباحث آموخته شود، در این صورت در استفاده از ابزارهای دیجیتالی نوین با مشکل کمتری روبه‌رو شده و نگرانی وجودنخواهد داشت. هم‌چنین ضروری است که به منظور پیشگیری از آسیب ها ابتدا خانواده ها در جریان فضاهای رسانه ای نوین قرار گیرند.
وی می افزاید: نکته دوم این است که اگر خانواده ها از اینترنت و ابزارهای رسانه ای استفاده می کنند باید زمان تعیین شده ای را برای استفاده از ابزارهای دیجیتال درنظر بگیرند. ممکن است کودک ساعت های طولانی را در شبکه های مجازی سِیر کند بنابراین آموزش زمان‌بندی برای استفاده از شبکه ها و ابزارهای نوین دیجیتال اهمیت بسیاری دارد.
این محقق سواد رسانه ای می گوید: نحوه استفاده از ابزراهای دیجیتال نکته دیگری است که باید مورد توجه قرار گیرد. متاسفانه گاهی اوقات گوشی تلفن همراه فرزندان به درستی کنترل نمی شود و برخی مواقع این امر تاثیر منفی خواهد داشت و باعث می شود کودکان در استفاده از ابزارهای نوین دیجیتال، حرکات پنهانی و به دور از نظارت والدین داشته باشند.
وی ادامه می دهد: امروزه در جامعه با فرزندان دیجیتالی رو به‌رو هستیم و این امری انکار ناپذیر است اما باید توجه داشت که زمان خرید و مواجه فرزندان با رسانه های دیجیتال نیز حایز اهمیت بسیاری دارد و برای آموزش های لازم در این زمینه، کلاس های متعدد و متنوعی وجود دارد که خانواده می توانند با استفاده از این آموزش ها به صورت گام به گام نحوه استفاده درست از ابزارهای نوین را بیاموزند.
کارشناس ارشد سواد رسانه ای و امور بین الملل با بیان اینکه آموزش پدر و مادر و تسلط به فضای کلی مجموعۀ رسانه های دیجیتال و شبکه های اجتماعی باعث ارتباط بهتر آنها با فرزندان می شود و به این ترتیب حرکت های پنهانی فرزندان در خصوص استفاده از این رسانه ها اتفاق نمی افتد، تصریح می کند: موضوعاتی در جامعه وجود دارند که چنانچه والدین سریع‌تر در جریان امور قرار بگیرند از بروز مشکلات بزرگ تر و اتفاقات نامیمون مانند چالش نهنگ آبی جلوگیری می کند.
وی می افزاید: وقوع این موارد در بعضی اوقات به دلیل عدم آموزش های لازم در خصوص رسانه های جدید است، البته در برخی اوقات صداوسیما در مواردی بسیار خوب عمل کرده و به آسانی مخاطبان بسیاری را جلب کرده که می توان تاثیرات آن را در شبکه های اجتماعی و تولید محتوا در این زمینه مشاهده کرد و چنانچه صدا و سیما بتواند بخش آموزشی در زمینه نحوۀ استفاده از ابزارهای دیجیتال را برای مخاطبان رقم بزند به راحتی می توان در خصوص تولید محتوا در رسانه ها و شبکه های اجتماعی به منظور استفاده کاربران گامهای مهم و موثری برداشت.
به گزارش ایمنا، فضای مجازی مانند بسیاری از ابزارهای دیگر، فرصت ها و چالش هایی دارد. ظهور تکنولوژی های نوین ارتباطی در عصر حاضر به همراه تحولاتی که در فضای مجازی به وجود آمده است علاوه بر تاثیرات مثبت و سهوت در ارتباطات، از نگاه آسیب شناسی نیز قابل اهمیت است چراکه استفاده نامطلوب از این ابزارها باعث اختلال در بسیاری از کارکردهای خانواده ها شده است، در واقع از زمانی که اینترنت و ابزارها و تکنولوژی های دیجیتال به فضای زندگی انسان ها وارد شد، با وجود همه محاسن، دغدغه ها و نگرانی هایی را نیز بر خانواده ها تحمیل کرده است؛ به همین دلیل آگاه‌سازی و راهنمایی کودکان و نوجوان در استفاده از رسانه ها موضوع مهمی است که والدین باید به آن دقت و تامل ویژه داشته باشند چراکه والدین همواره الگوی رفتاری فرزندان خویش محسوب می‌شوند و باید نقش خود را در زندگی و تأثیر بر رفتار کودک درک کرده و به سادگی از این مساله عبور نکنند.
گزارش از اکرم کیانی، خبرنگار سرویس جامعه ایمنا
نظر شما