به گزارش گروه جامعه ایمنا، فاصله طبقاتی حاصل توزیع نابرابر امکانات، خدمات و ثروت در بین اقشار مختلف جامعه است. بسیاری از خانواده ها به ناچار برای کم کردن این فاصله برای کودکان نقش های تازه ای را تعریف می کند. کار و فعالیت اقتصادی کودک برای تامین بخشی از هزینه زندگی روزمره یکی از این نقش ها است، مسولیتی که زندگی این کودکان را دچار تغییرات فراوان می کند. تغییراتی که آثار سوء آن تا پایان زندگی همراه این کودکان است.
۳۰ درصد کودکان خیابانی اتباع بیگانه هستند
پژوهش‌هایی که در مورد بررسی وضعیت کودکان خیابانی در ایران انجام شده نشان می‌دهد که ۳۰.۹ درصد کودکان خیابانی ۶ تا ۱۱ سال و ۹ درصد نیز زیر ۶ سال سن دارند و تعداد کودکان خیابانی غیرایرانی در استان‌های تهران، فارس، خراسان رضوی، بوشهر و اصفهان بیشتر از استان‌های دیگر است.
در مطالعات انجام شده در سال های اخیر آمده است که بیشترین تعداد کودکان خیابانی را پسران تشکیل می‌دهند و همچنین بررسی اولیه وضعیت تابعیت مراجعان نشان می‌دهد که کودکان ایرانی حدود ۷۵.۱ درصد کودکان خیابانی را تشکیل می‌دهند و حدود ۳۰ درصد باقیمانده از کودکان کار، کودکان اتباع بیگانه است.
۱۹ دستگاه وظیفه کمک به ساماندهی کودکان کار دارند
رییس انجمن آسیب‌شناسی ایران در تعریف کودکان کار به خبرنگار ایمنا گفت: طبق تعریف کودکان زیر ۱۸ سال که بصورت اجباری تحت سوءاستفاده یا بهره‌برداری قرار می‌گیرند و به کارهایی برای ارتزاق یا امرار معاش گماشته می‌شوند کودکان کار هستند.
اما طبق این تعریف آماری از این کودکان نداریم و تنها چون آن تعداد کودک کاری که بطور آشکار در یکسری مشاغل مشغول کار بودند و وضع اسف‌باری داشتند جلب توجه کرده صرفا همین تعداد سرشماری شدند و نه تنها در اصفهان بلکه طبیعتا در تمام کلانشهرها آمار بیش از این است و همچنان شاهد رشد این نوع کودکان هستیم.
کوروش محمدی در خصوص ساماندهی کودکان کار گفت: در آخرین جلسه ستاد ساماندهی کودکان کار که ۱۹ دستگاه از دستگاه‌های اداری استان در این ستاد عضو هستند مصوباتی مبنی بر جمع‌آوری کودکان کار و خیابانی، متکدیان و هدایت آنها به اردوگاه موقتی که به همت شهرداری و دیگر دستگاه‌ها ایجاد شده است در دستور کار قرار گرفت.
به گفته این عضو شورای شهر اصفهان در این جلسه مقرر شد که به محض اینکه برای تجهیزات و تعیین مدیریت مرکز کودکان کار و خیابانی اقدامات لازم انجام شد طرح به صورت فعال در شهر اصفهان به اجرا درآید و هدف اصلی آن هم ساماندهی به وضعیت این کودکان است.
کودکان کار محصول خانواده‌های بی‌بضاعت‌اند
محمدی در پاسخ به سوال خبرنگار ایمنا مبنی بر اینکه این کودکان محصول چه خانواده‌هایی هستند، گفت: کودکان کار محصول خانواده‌های ضعیف و ناکارآمد، ناتوان و از هم گسیخته و البته بی‌بضاعت در حوزه اقتصادی هستند که ریشه در عوامل مختلفی دارند این خانواده‌ها می‌توانند نتیجه حاشیه‌نشینی، طلاق، اعتیاد و بسیاری موارد دیگر باشند.
رییس انجمن آسیب شناسی با تاکید بر اینکه این خانواده‌ها در زندگی حق انتخاب ندارند، گفت: وقتی به نوعی در توانایی‌های اجتماعی و اقتصادی قدرت برابری و رقابت با سایر خانواده‌های کلانشهرها را ندارند عملا در یک موضع انتخاب شده قرار می‌گیرند و با اینکه مسیر بزه و بزهکاری را انتخاب نمی‌کنند اما این شرایط برای آنها تعریف می‌شود و به ناچار در این حوزه قرار می‌گیرند.
محمدی در بحث چگونگی انجام بزهکاری و ارتکاب آن نیز گفت: نیت فرد هم در انجام بزه لازم است تا یک فرد بزهکار شود اما در این خانواده‌ها چنین نیتی نیست بلکه برای امرار معاش و ارتزاق خانواده تلاش می‌کنند که طلاق و اعتیاد یا حاشیه‌نشینی اینها را در این مسیر قرار می‌دهد.
این آسیب‌شناس اجتماعی در خصوص دلایل رشد کودکان کار گفت: متاسفانه توزیع نابرابر امکانات، خدمات و فرصت ها در بین اقشار جامعه باعث فاصله طبقاتی می‌شود. در کنار کودک کار هم برخی به سوی تکدی‌گری می‌روند و از این کودکان برای این کار استفاده می‌شود و دیده شده که این کودکان اکثرا مورد سوء استفاده قرار می‌گیرند.
آمار دقیقی از کودکان کار کلانشهرها موجود نیست
محمدی در مورد آمار کودکان کار تصریح کرد: آمار دقیقی از این کودکان در دست نیست و سرشماری کاملی از اینها انجام نشده است چرا که ما باید کودکان کار را بر اساس تعاریف حوزه آسیب‌های اجتماعی تعریف کنیم.
اما امروز آمارهایی در حدود ۵۰۰ کودک کار در سطح استان اعلام می‌شود و واقعیت این است که این آمارها آمار نهایی نیست، بلکه آن بخش از کودکان کاری است که توسط واحدهایی که درگیر این موضوع هستند شناسایی شدند و آن بخش از کودکان کاری که در تعریف این دستگاه‌ها یا خیریه‌ها نمی‌گنجد طبیعتا در آمارها نیستند.
روش‌های حمایتی و مقطعی جوابگو نیست
به گفته این روانشناس روش‌های حمایتی و مقطعی و روش‌هایی که در چارچوب ستادی و اقدامات هیجانی شکل می‌گیرد جوابگو نیست و آنچه که در حوزه کودکان کار نیاز داریم توانمندسازی نهادینه شده و افزایش آگاهی و بینش خانواده‌ها و اقدامات پیشگیرانه بر اساس اصول پیشگیری سطح اول است. روش های که نه در بخش دولتی و نه بخش خصوصی اجرا و پیاده سازی نمی شود.
رییس انجمن آسیب‌شناسی ایران با اشاره به اینکه امروز به واسطه نگاه اشتباهی که در روند جمع‌آوری کودکان خیابانی وجود دارد شاهد خیریه‌هایی غیرمتخصص و ناکارآمد در سطح کلانشهرها هستیم، گفت: این مراکز همان اقدامات و وظایفی که دولت باید متولی آن باشد را انجام می‌دهند و همان نوع جمع‌آوری کودکان کار، خیابانی و حمایت در زمینه‌های پوشاک، اسکان، غذا و موارد این چنینی را در دستور کار خود دارند.
به گفته محمدی اگرچه این اقدامات خوب و مثبت است اما در بحث پیشگیری هیچ رویکردی ندارند و برای اینکه رویکرد مقابله با کودک کار در کلانشهرها و بخصوص اصفهان موفق باشد لازم است در راستای آگاهی‌بخشی به خانواده‌های آنها و رفع مشکلات زمینه‌ای این خانواده‌ها اقدام کنیم.
وی در ادامه یادآور شد: باید برای اینکه اصول پیشگیری را بدرستی پیاده کنیم، خانواده‌هایی که فاقد کودک کار هستند اما به نوعی به خاطر شرایط محیطی، اجتماعی و اقتصادی مستعد پرورش چنین کودکانی هستند را نیز تحت رسیدگی قرار دهیم.
ایفای نقش پیشگیرانه مقدم بر نقش حمایتی است
عضو کمیسیون اجتماعی و فرهنگی شورای شهر اصفهان در خصوص رویکرد شورای شهر به این موضوع گفت: از آنجا که آمارهای امروز را مورد اعتماد نمی‌دانم از این جهت معتقدم باید یک سرشماری یا جمع‌آوری اطلاعات دقیق صورت بگیرد اما در ستاد ساماندهی کودکان کار از طرحی رونمایی شد که به موجب این طرح سامانه ثبت آمار و اطلاعات متکدیان راه‌اندازی شده که می‌تواند به ساماندهی و شناسایی این متکدیان کمک کند و امیدواریم درارتباط با کودکان کار هم چنین سامانه‌ای راه‌اندازی شود لذا به جهت نبود چنین سامانه‌ای آمارها چندان دقیق نیست.
محمدی با اشاره به اینکه شورای شهر بدنبال توانمندسازی این افراد است و ستاد ساماندهی بر اساس نقش حمایتی خود انجام وظیفه می‌کند، گفت: ما در شورای شهر بنا داریم در راستای توانمندسازی اقشار آسیب‌پذیر جامعه حتی در مناطقی که حجم آسیب کمتر است ورود پیدا کنیم، اگرچه شورای شهر نمی‌تواند مستقیم ورود پیدا کند اما در نقش نظارتی خود بدنبال ایفای نقش سازنده در راستای تعامل و پیشگیری است و باید رویکردها از سمت حمایتی به سمت نقش توانمندسازی و آگاهی‌بخشی حرکت کند.
افزایش خدمات بهزیستی اصفهان به کودکان کار
معاون اجتماعی سازمان بهزیستی استان اصفهان در گفتگو با ایمنا در خصوص آمار ۶ ماهه کودکان کار در سال ۹۶ گفت: در ۶ ماهه سال جاری آمار این کودکان ۱۷۶ مورد بوده که به تفکیک ۱۴۵ مورد پسر و ۳۰ مورد آن دختر بوده است این در حالی است که آمار سال گذشته ۳۴۹ مورد کودک کار شناسایی شده توسط بهزیستی در اصفهان را نشان می‌دهد.
مرضیه فرشاد با بیان اینکه باید به خانواده‌های این کودکان توجه بیشتری کرد، اضافه کرد: ما در راستای فعالیت‌های سازمان بهزیستی و سازمان‌های مردم نهاد توصیه می‌کنیم که فعالیت‌ها خانواده محور باشد، چون بسیاری از کودکان به علت مشکلاتی که در خانواده‌ها دارند دست به کار در خیابان‌ها می‌زنند.
همچنین فرشاد با اشاره به افزایش ۱۲۰ درصدی خدمات به این کودکان نسبت به سال‌های گذشته گفت: در موضوع خدمات دهی به این کودکان و خانواده‌های آنان با افزایش ۱۲۰ درصدی روبرو بوده‌ایم و در گذشته به این کودکان خدماتی ارائه نمی‌شد اما امروز تا تکلیف کودک مشخص نشود کودک به خانواده برنمی‌گردد این کودکان تحت حمایت بهزیستی قرار می‌گیرند و تحت آموزش خواهند بود و کودکان بدسرپرست هم به مراکز شبه خانواده منتقل می‌شوند.
وی با اشاره به اینکه کودکان کار توسط شهرداری به بهزیستی ارجاع داده می‌شوند و ما نیز این کودکان را در مرکز کودکان خیابانی ساماندهی و پذیرش می‌کنیم، افزود: در حال حاضر یک مرکز خیریه حمایت از کودکان کار در اصفهان در حال فعالیت است که به زودی ۲ مرکز دیگر به مراکز اضافه خواهد شد.
معاون اجتماعی سازمان بهزیستی استان اصفهان همچنین گفت: در صورتی که خانواده‌ها صلاحیت داشته باشند اما با مشکلاتی در نگهداری از فرزندانشان مواجه باشند مورد حمایت بهزیستی قرار خواهند گرفت.
برای ساماندهی کودکان کار با خلاء قانونی مواجه هستیم
حسین شکور پور عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در روزهای گذشته با تاکید بر اینکه ۱۱ دستگاه متولی ساماندهی کودکان کار باید به وظیفه خود به صورت هماهنگ عمل کنند تا ساماندهی کودکان کار به درستی تحقق یابد، عنوان کرده است: ساماندهی کودکان کار به تنهایی از عهده بهزیستی خارج بوده و نیاز است همه این دستگاه‌ها یعنی نیروی انتظامی، وزارت بهداشت، شهرداری‌ها، بهزیستی، دستگاه قضا، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، آموزش و پرورش و سایر دستگاه‌ها همکاری لازم را با هم داشته باشند.
وی با بیان اینکه بخشی از کودکان کار ایرانی و بخشی از آنها اتباع خارجی هستند، تصریح کرد: باید بعد از بررسی شرایط اقامت کودکان اتباع خارجی در کشور آموزش آنها در دستور کار وزارت آموزش وپرورش قرار گیرد.
این نماینده مجلس، با تاکید بر ضرورت تدوین بسته جامع حمایتی کودکان کار، گفت: وضعیت خانواده کودکان کار واقعی باید مورد بررسی دقیق قرار گیرد. سپس حمایت‌های اقتصادی از آنها در دستور کار سازمان‌های حمایتی مانند بهزیستی و کمیته امداد قرار گرفته و برای بهبود وضعیت آنها بسته جامع حمایتی تدوین و تهیه شود.
شکور پور با تاکید بر لزوم شناسایی و برخورد جدی با مافیای کودکان کار افزود: بکارگیری کودکان زیر سن قانونی جرم بوده و کاهش تعداد آنها نیازمند برخورد قاطع با مافیا و سوءاستفاده کنندگان است.
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، با تاکید بر اینکه برای ساماندهی کودکان کار با خلاء قانونی مواجه هستیم، افزود: قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب سال ۸۱ است و در آن تمام مسائل کودکان و نوجوانان به صورت جامع پیش‌بینی نشده است.
بنابراین می‌طلبد قانون کاملی تدوین و تمامی مسائل و مشکلات کودکان به ویژه تشدید مجازات‌ها برای جلوگیری از سوءاستفاده‌های جنسی از کودکان در آن لحاظ شود.
نظر شما