یادنامه ای برای پیشکسوت نامی هنر قلمزنی اصفهان

به گزارش ایمنا، قلمزنی تنها فعالیت انسان مسلط و یا صنعتگر و ابزارساز در به کار بردن قلم و چکش بر روی قطعه یا ظرف فلزی نیست، بلکه برگرفته از شوق و دیگر وجوه تمایز انسانی در به کارگیری تعمق و تعمل وی است. انسانی باهوش و زیرک که با جوهر ذکاوت دست به مکاشفه ای عمیق در طبیعت و مخلوقات می زند و به تکاپویی برمی خیزد که موجب بروز و تبلور حرکتی انفعالی خودآگاه به نام خلق اثر هنری که آمیخته ای از شعف ناخودآگاه فطری در بطن و ابزار و ادوات و مواد و مصالح در جهان مادی است می گردد. دستانی که باید آن ها را ستود، چون هر کدام سرمایه خاک این سرزمین اند، سرمایه هایی که باید آن ها را بشناسیم و برای بقای هنر این هنرمندان تلاش کنیم.  

هنر نزد ایرانیان است و بس. جمله ای که همه ما، آن را بارها شنیده ایم و اعتقاد راسخ داریم که بیشتر هنرهای ایرانی با دستان هنرمندان اصفهانی تولید می شوند. هنر قلمزنی، سابقه‌ای بسیار تاریخی دارد و یکی از هنرهای سنتی ایران است که در رده هنرهای صناعی و در گروه فلزکاری قرار دارد. پیشینه هنر قلمزنی در ایران، تاریخ روشنی ندارد اما در اواخر هزاره دوم و اوایل هزاره اول پیش از میلاد هنر و صنعت فلز کاری در نقاط گوناگون ایران به ویژه در شمال و شمال غرب و حاشیه جنوبی دریای مازندران شکوفایی داشته است

.

در حال حاضر اصفهان مرکز و قطب این هنر در ایران است و استادان بزرگی در قلم زنی بوجود آمده اند که علاوه بر ارائه نقش های سنتی گاه شاهد ابتکارات و نوآوری هایی نیز از طرف آنان هستیم. هنر قلم زنی از دیرباز در اصفهان رواج کامل داشته و اشیا قلم زدۀ قدیمی از دوران های مختلف زینت بخش موزه ها و مجموعه های خصوصی است.

بی تردید مرحوم "حسین علاقمندان" یکی از بزرگترین هنرمندان بی بدیل اصفهان و ایران است که در هنر قلمزنی جایگاه والایی داشت و اکنون که به دیار آخرت رخت سفر بست، ایران را با فقدانی بزرگ روبرو ساخت که شاید سالها باید بگذرد تا هنرمندی بسان حسین علاقمندان دوباره پا به عرصه صنایع دستی و هنر قلمزنی ایران بگذارد و ظهوری دوباره صورت گیرد.

حسین علاقمندان در سال ۱۳۱۰ در شهر اصفهان متولد شد. قلمزنی را از سن ۱۱ سالگی نزد دایی خود "جواد تراب‌پور" آغاز کرد.حسین علاقمندان تا سال‌ها در کارگاه قلمزنی خود واقع در کاروانسرای تحدید اصفهان که امروز به جای آن برج جهان‌نما ساخته شده، فعال بود و از سبک کاری منحصر به فرد و شاخص برخوردار بوده است. این مرحوم با بهره‌گیری از اطلاعات کامل هنری در زمینه طراحی دارای سبک مخصوص به خود است و علاوه‌بر قلم زنی، ملغمه‌کاری از جمله هنرهای سنتی منحصر به فرد این استاد هنرمند بود.

خردادماه ۱۳۹۳ نمایشگاهی از آثار درخشان مرحوم حسین علاقمندان در کاخ موزه چهلستون برگزار شد، ضمن اینکه چاپ تمبر اختصاصی استاد حسین علاقمندان، ازجمله فعالیتهایی بود که در تجلیل از این استاد بی بدیل به انجام رسید. همچنین همزمان با هجدهمین اجلاس شورای جهانی صنایع دستی، مهرماه 1395 در اصفهان برگزار شد و مرحوم حسین علاقمندان، نشان دست خلاق را دریافت کرد.

مرحوم حسین علاقمندان، استاد بی بدیل هنر قلمزنی اصفهان و ایران، هنرمند صنعتکار، صبح پنجشنبه ۲۵ خردادماه در سن ۸۶ سالگی از دنیا رفت و در قطعه نام آوران بهشت رضوان اصفهان به خاک سپرده شد. بهمن نامورمطلق، معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور در پی درگذشت این هنرمند بزرگ، فقدان استاد حسین علاقمندان ضایعه ای بزرگ برشمرد و گفت: گوهری بی‌بدیل از صنایع دستی و هنرهای سنتی در سپهر درگذشتگان این عرصه، آسمانی و جاودانی شد.

استاد حسین علاقمندان، استاد برجسته و پیشکسوت بی مثال قلمزنی ایران از سرای فانی رخت بربست و راه دیار باقی پیش گرفت. استادی که بسیاری از استادان کنونی افتخار شاگردی و پیروی از وی را داشتند. همچنین مهدی جمالی نژاد، شهردار اصفهان نیز استاد حسین علاقمندان را فرهیخته یِ فرهاد پیشه در زمره سرمایه های نمادینی برشمرد که گذشته از پیشکسوتی در صنایع دستی، قریحه ای خوش داشت و در دانش موسیقی نیز نامی نامی و با ابراز تأسف از اینکه اینک باید در غم پر کشیدنش گریبان چاک کنیم وخامه را اشکبار سازیم، رحلت جانگداز این استاد بی بدیل هنر قلمزنی را تسلیت گفت.

هنرمند قلم زن طرح را با قلم فولادی بر بستری از فلز می نشاند و آنگاه به عناصر طرح با تند و کند نوک قلم جان می بخشد. با نوازش قلم پرداز، گلی به پرواز در می آید. با زمزمۀ آهنگ چکش، مرادی به سماع بر می خیزد. برای رمیدن آهوی تیزپا، قلم تیزبُر به کمک می آید. پرنده را قلم گل سواد شکل می دهد. به تمنای پیر دیر مغان، با نسیم نگاهی؛ به سیمای پیکری، لبخند ابدی اهدا می شود.

قلم گر سوم درخت کهنسالی را می سازد، تا ناظر ستارگان روز باشد و این همه رنگ آیا در بی رنگی فلز است؟ نه؛ در یکرنگی خالقین آثار فلزی است. ادبیات باشکوه زبان فارسی؛ راوی صحنه های عرفانی، حماسی، تغزلی و دیگر است و به همین دلیل همواره الهام بخش اکثر موضوعات تصویری هنر این سرزمین است. این تصاویر در هر بستری؛ از کاغذ گرفته تا سنگ با طراحی دقیق و مناسب با متن و زمینه سامان می گیرند. بی تردید یکی از رازهای جاودانگی هنر ایران، در طراحی مناسب و دقیق آثار باقی مانده است.

در آسمان پرستارۀ تاریخ هنر فلز(قلم زنی) ایران؛ ستارگان فروزان معاصر، آرام و نجیبانه در هر بامداد و شامگاه نورافشانی می کنند تا بوستان هنر؛ همچنان از عطر گلهای طلایی، نقره ای و مسی لبریز شود که بازماندگان سیمرغ هنر در سفر هفت هزار سالۀ فلزند.

استاد حسین علاقمندان هم پرکشید و از میان ما رفت، چونان بهرام الیکی و بسیاری دیگر از هنرمندانی که جاودانه زیستند و نام یافتند. از دیرباز تاکنون، هنرمند ایرانی در خوان آفرینش، با وضو نشسته و در آن هنگام که در اندیشۀ خلق یک اثر است، نیکی در پندار و صداقت در کردار، همراه اوست.

شیرین مستغاثی