گشتی در خانه صادق هدایت به بهانه سالروز تولدش

از خیابان سعدی تهران به سمت ضلع جنوب شرقی بیمارستان امیراعلم، به خانه پدری صادق هدایت واقع در خیابان شهید تقوی(خیابان هدایت) خواهیم رسید.

به گزارش ایمنا، خانه صادق هدایت در اواخر دوران قاجار و توسط پدر ایشان هدایت‌قلی‌خان اعتضادالملک در خانه ای که متعلق به میرزا سید احمد منشی باشی(میرزا احمدخان مشیرالسلطنه، نخست‌وزیر ایران در دوران مشروطه و پادشاهی محمدعلی‌شاه قاجار بود) بنا شده است. صادق هدایت به همراه دو برادر و سه خواهرش در این خانه اسکان داشت. خانه ای که می گویند صادق هدایت به علت عدم ازدواجش در زمان اسکانش در تهران در خانه پدری می زیسته، در هر حال این خانه قبل از آخرین سفر صادق هدایت به اروپا، یعنی در سال ۱۳۲۳ توسط خاندان هدایت به شخص دیگری فروخته شد.
خانه صادق هدایت در تاریخ ٢٦ مهرماه ١۳۷۸ با شماره ٢۳۹١ در فهرست آثار ملّی ایران به ثبت رسیده است. این خانه توسط پدربزرگ صادق هدایت در دوران قاجار ساخته شد و بعد به پسرش اعتضادالمُلک رسید. دوران نوجوانی و جوانی صادق هدایت، در این خانه قاجاری سپری شد. اعتضادالملک این خانه را در سال١۳٢۳ فروخت و در سال١۳۵۳ این خانه توسط دولت وقت به منظور تبدیل به یک مرکز ادبی خریداری شد. امّا درنهایت تحت مالکیت بیمارستان امیر اعلم درآمد و مدّتی به مهدکودک فرزندان کارکنان این بیمارستان تبدیل شد و اکنون نیز به عنوان کتابخانه بیمارستان امیر اعلم مورد استفاده قرار می گیرد. بعد از این که خانه صادق هدایت در اختیار دانشگاه علوم پزشکی و بعد از آن به بیمارستان امیراعلم واگذار و تبدیل به مهد کودک صادقیه شد، آثاری که از صادق هدایت باقی مانده بود به موزه رضا عباسی تحویل داده می شود.

در سال ۱۳۷۸ گزارشی از خانه صادق هدایت در سازمان میراث تهیه و خانه در فهرست آثار ملی ایران ثبت می شود. بعد از مدتی خانه صادق هدایت تخلیه می شود و در نهایت، خانه صادق هدایت تبدیل به کتابخانه و سالن مطالعه می شود.
خانه صادق هدایت در زمینی به مساحت ۱۴۰۰ متر و در ابعاد ۵۵ در ۲۵٫۳۰ متر بنا شده است، ورودی اصلی بنا در ضلع جنوبی زمین و در خیابان تقوی قرار دارد. پس از گشودن در دو لنگه خانه صادق هدایت از سه پله آجری که از کف معبر حدود ۷۵ سانتی متر پایین تر است، وارد حیاط بیرونی ملک به ابعاد ۸ در ۸ متر می شوید، حیاط بیرونی خانه صادق هدایت به سبک باغ های ایرانی باغچه بندی شده است و پیرامون حیاط، ساختمان اصلی خانه صادق هدایت در ۲ طبقه بنا شده است.

پیرامون حیاط جنوبی و در ازاره آن از کاشی های لعابدار ۲۰ در ۲۰ استفاده شده که شامل نقش چند مرد با پوشش دوران قاجار، گل و بوته و فرشته های عریان و نقش عمارتهای مختلف در آن به کار برده شده است. در مرکز حیاط یک حوض سنگی نیز قرار دارد که به زیبایی این حیاط می افزاید.
خانه صادق هدایت دارای یک زیرزمین و یک طبقه روی آن ایجاد شده، طبقه اول خانه صادق هدایت به صورت متقارن و در دو سوی غربی و شرقی حیاط واقع شده، دسترسی به فضاهای اصلی طبقه اول از دو سمت شرق و غرب حیاط به تقارن و توسط ۶ پله امکان پذیر است، طبقه اصلی خانه صادق هدایت ۱۲۰ سانتی متر بالاتر از کف حیاط قرار دارد. پس از بالا رفتن از پله ها در یک ایوان کوچ ۲ در ۳ متر که یک ستون سنگی با سرستون های ساده و مدور دارد، ورودی دو اتاق ۳ در ۵ در شمال و ۶ در ۴ در جنوب قرار دارد.

در بخش اصلی خانه صادق هدایت تالار اصلی با ابعاد ۶ در ۴ متر قرار گرفته که ایوانی به عمق ۲ متر در جلوی آن چشم انداز زیبای این تالار اصلی را با حیاط شمالی خانه صادق هدایت برقرار ساخته است. این اتاق در حاضر حاضر مخزن و اتاق کامپیوتر کتابخانه است. ایوان حیاط شمالی با دو ستون در مرکز و دو پلکان در شرق و غرب شما را به کف حیاط شمالی خانه صادق هدایت، رهنمون می کند. زیرزمین خانه خانه صادق هدایت از سه ورودی از داخل حیاط بیرونی و ورودی از داخل حیاط اصلی قابل دسترسی است. زیرزمین خانه صادق هدایت، کل مساحت طبقه اول را در بر نگرفته است و حدود ۸۰ متر است که قبلا به عنوان آشپزخانه و انباری از آن استفاده می شده  ولیکن در حال حاضر بعنوان سرویس های بهداشتی از آن بهره بردای می شود، لازم به ذکر است از طبقه اول دسترسی به قسمتی از زیرزمین نیز امکان پذیر است.

در قسمت جنوب شرقی عمارت خانه صادق هدایت یک بخش ورودی قرار دارد که با یک درب چوبی بزرگ به خیابان مرتبط است ولی در حال حاضر از آن استفاده نمی شود. بعد از آن فضایی جدا کننده(هشتی) قرار دارد و پشت سر آن فضایی کوچک که به عنوان رختکن بوده و بعد از آن پلکان دسترسی به زیرزمین و پشت سر آن اتاقی که به ایوان حیاط شمالی ارتباط دارد واقع شده است. این اتاق در حال حاضر سالن مطالعه کتابخانه است. در بالای این اتاق یک نیم طبقه کوچک به ابعاد ۴ در ۴ متر قرار دارد. حیاط شمالی نیز با الگوی باغ ایرانی و به صورت قرینه محوطه سازی شده است. ورودی آب از شمال ساختمان که به احتمال زیاد، مشروب از آب قنات بوده تامین می شده است،که در حال حاضر خشک شده است. البته برخی می گویند ورودی آب قنات به حیاط شمالی خانه باغ سفیر هدایت شده است. نحوه اتصال حیاط اندرونی به بیرونی، راهرویی است که در زیر عمارت بنا شده است. ابعاد حیاط شمالی خانه صادق هدایت ۲۵ در ۳۷ متر بوده و پیرامون آن شبه ستون و طاق نماهایی به صورت منظم با مصالح آجر ساخته شده است.

پس از در اختیار قرار دادن خانه صادق هدایت به بیمارستان قسمتی از دیوار  شرقی حیاط شمالی تخریب و راه ورودی از بیمارستان به خانه مهیا شده که تا چند سال پیش تنها به صورت یک پرده بود که چند وقتی است یک درب آهنی جایگزین آن شده است. چند متر بالاتر از  درب ورودی کذایی نیز یک منفذ به ابعاد ۱ متر در ۷۰ سانتی متر ایجاد شده که هواکش موتور خانه اصلی بیمارستان است. در شمال شرقی حیاط یک آمفی تئاتر روباز مدور و یک موتور خانه در سال ۱۳۵۶ بنا شده است و از الحاقات خانه صادق هدایت است. معماری زیرزمین خانه صادق هدایت به صورت تاق ضربی بوده و پوشش طبقه اول به صورت مسطح و با تیر چوبی که لمه کوبی شکیلی به آن زیبای بخشیده است. سقف خانه صادق هدایت به صورت شیروانی با خرپای چوبی بنا شده ، تمامی بازشو ها ، درها و پنجره ها از جنس چوب و با قوسهای نیم دایره بوده و سقفها نیز با چوب مزین شده است و قوسهای بالای درها به صورت رومی(دسته زنبیلی) است و در زیر شیروانی از کاشی های دندان موشی برای تزئین استفاده شده است.
12168/135/10
کانال اطلاع رسانی: https://telegram.me/imnanew
کد خبر 268780

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.