دزد، بازار آشفته می‌خواهد...

به گزارش ایمنا، ماجرای دزدیده شدن کاشی های تاریخی، از اول زمستان سال 1394 پررنگ شد. بعد از سرقت‌های سریالی و دنباله‌دار تندیس‌های مفاخر در شهرها، این بار سارقان که از کرده خود خوشنودند و پیگیری آنچنان مصرانه و مجدانه‌ای ازسوی مسئولان ندیده اند، در انتخابی دیگر به سراغ کاشی های بناهای تاریخی در اقصی نقاط کشور رفته‌اند و متأسفانه یکی پس از دیگری اخبار سرقت کاشی ها درحال انتشار است.
حالا حکایت سرقت کاشی‌های سقاخانه خدابند‌ه‌لو نیز چندصباحی مطرح می شود و بعد... اصلاً بی خیال دزدان تاریخ...
تنها سقاخانه مصور تهران
سقاخانه ها را می توان پدیده هایی اجتماعی- مذهبی با قدمتی دیرینه نامید که در آن مایع حیات بخش آب، به رایگان در اختیار رهگذران تشنه قرار می گیرد. اما در پس این تعریف ساده و کوتاه، فرهنگی کهن و ارزشمند نهفته است. سقاخانه‌ در ابتدا بیشتر جنبه خدماتی داشت و بانی آن بیشتر به منظور ثواب بردن، به ساخت و نگهداری آن اقدام می‌کردند برخی سقاخانه‌‌ها دائم بودند و برخی دیگر در زمان‌های خاص بویژه هنگام عزاداری محرم برپا می‌شدند. برای آگاهی دادن به رهگذران در شب، شمع‌هایی در اطراف سقاخانه تعبیه و روشن می‌شد که بعدها جنبه‌ای مذهبی پیدا کرد و کسانی که نذر و نیازی داشتند هر شب‌جمعه، شمع‌هایی را در سقاخانه‌ها روشن می‌کردند. در تهران، بیش از ۲۹۰ سقاخانه وجود دارد، از این میان، سقاخانه باغچه علیخان(باغچه علی جان) در خیابان ناصرخسرو، کوچه خدابنده لو، روبروی امامزاده اسحاق قرار دارد، این سقاخانه که متعلق به دوران قاجار است، در محوطه حیاط شاهی بنا شده بود.  سقاخانه «خدابنده‌لو» تنها سقاخانه مصور تهران است که از دوره قاجاریه به جا مانده ‌است و از بی‌نظیرترین آثار تاریخی شهر تهران به شمار می‌رود. اکنون و در ادامه موجی از سرقت کاشی‌های بناهای تاریخی ایران، کاشی های این سقاخانه قاجاری نیز که به تازگی مرمت شده است، مورد دستبرد قرار گرفته و غم را در این دورانی که میراث حال خوشی ندارد دوچندان کرده است.


در ادامه، مروری خواهیم کرد بر سرقت کاشی‌های بناهای تاریخی ایران که متأسفانه به صورت مداوم وبدون پیگیری مجدانه ازسوی مسئولین درحال تکرار است...
سرقت کاشی سردر آرامگاه حاجی میرزا علی صدرالاشرف تبریزی
آرامگاه حاجی میرزا علی صدر الاشرف تبریزی در گنبد سبز، خیابان آخوند خراسانی( خاکی)، ابتدای کوچه مسجد خواجه روشنایی قرار دارد .
بنای این  این آرامگاه ساده آجری مربوط به دوره قاجار  است که در سال  ۱۲۸۵ هجری شمسی ساخته شده است. کاشی آبی رنگی  که  بر سردر آن نصب است که شخصیت مدفون و سال ساخت این بنا را مشخص نموده است .
سرقت بخشی از کاشی های بقعه سرقبر آقا
بقعه سر قبر آقا در داخل بافت قدیمى تهران در ضلع جنوبى چهار راه مولوى انتهاى خیابان شهید مصطفى خمینى(سیروس سابق) قرار دارد، سر قبر آقا، عنوان بقعه و گنبدی است که بر قبر میرزا ابوالقاسم تهرانی، معروف به میرزا ابوالقاسم امام جمعه که برای سالیان مدید در دوران قاجاریه، امام جمعه تهران بود، بنا شده است.
دستبرد به دروازه مسجد سپهسالار(حوزه عالی شهید مطهری)
در گذشته مسجد و حوزه شهید مطهری (سپهسالار) ۶ ورودی داشته که سه ورودی شمالی به علت احداث کتابخانه مجلس توسط هوشنگ سیحون در سال ۱۳۴۲ ه خورشیدی مسدود و ارتباط این ضلع از بنا با باغ بهارستان قطع شد. درب سرمه ای دو لنگه چدنی که مورد سرقت قرار گرفته، با اشکال مشبک و مارپیچ برنزی ویژه ای تزئین شده بود. تنها نمونه مشابه آن دروازه باغ ملی است که طرح‌های گل و مرغ شبیه اژدها یا پرنده خیالی هما، طرح اسلیمی‌، شیر و خورشید، و سر شیر به شکل زیبایی مشبک کاری شده که این دروازه هم در گذشته مورد سرقت قرار گرفته بود.
سرقت کاشی های مسجد و حوزه علمیه حاج قنبر علی خان کرد مافی تهران
یکم  دی 1394 سرقت کاشی‌های دو مسجد تاریخی در منطقه 12 شهرداری تهران رخ داد. مسجد قنبرعلی خان کرد مافی و مسجد میرزا ‌ابوالحسن‌ معمارباشی دو مسجد تاریخی پایتخت بودند که افراد ناشناس کاشی‌های قدیمی آن را که حداقل عمر قاجاری داشتند، دزدیدند.
مسجد حاج قنبرعلی خان کردمافی به دلیل آنکه این مسجد توسط سعد الدوله حاج قنبر علی خان کرد مافی بنا شده بود به نام قنبر علی خان و سعدیه شناخته می شود. با توجه به اینکه فیلم مارمولک در این مسجد ساخته شده در بین اهالی به مسجد «رضا مارمولک» معروف شده است. این مسجد در شهر تهران، خیابان شهید سید مصطفی خمینی، حد فاصل چهارراه سرچشمه تا چهارراه سیروس واقع است و به شماره ۱۱۲۰۹ در تاریخ 25 مهرماه 1383 در فهرست آثار ملی ثبت شده است. چندی پیش بخشی از کاشی های ارزشمند سردر مسجد سرقت شد، همچنین تزئینات دروازه حوزه عالی شهید مطهری (سپهسالار) نیز ماه پیش سرقت شده بود.
سرقت کاشی های مسجد میرزا ‌ابوالحسن‌ معمارباشی
ساختمان این مسجد نسبتاً ساده، بدون بقعه و بنای یادبود است و تزئینات و آرایه های اندکی در مدرسه به کار می رود. مدرسه معمار باشی از بناهای به يادگار مانده از دوره قاجاريه است. این بنا 2 طبقه است و شبستان آن 2 برابر خود مدرسه ارتفاع دارد و مکانی است بزرگ که در روز برای آموزش و در شب برای نیایش کاربرد دارد. دارای 24 حجره، انبار، 2 مدرس و یک کتابخانه است.  بانی مدرسه حاج ابوالحسن اصفهانی است که در دوره قاجار دارای منصب معمارباشی و ملقب به صنیع الملک بود. کتیبه سردر مدرسه به محمد ابراهیم مشهور به میرزا عمر و سازنده کتیبه استاد عبدالرسول حجار بوده است.
با توجه به صفحه ششم وقف نامه این بنا، واقف تعداد 905 مجلد کتاب و قرآن را بر طلاب مدرسه وقف کرده و شرایط استفاده از انهارا برشمرده است
سرقت کاشی های سردر خانه صدیق اعلم ادیب
9دی 1394 خبر از دزدیده شدن کاشی های سردر خانه «صدیق اعلم ادیب»، نویسنده و سومین رئیس دانشگاه تهران در خیابان هدایت، برادران شهید قائدی تهران در منطقه 12 شهرداری تهران منتشرشد.
سرقت کتیبه سنگی ۴۰۰ ساله زیارتگاه سارا خاتون(سارح بت حاشر)
کتیبه هایی که بارزترین و ماندگارترین ابزار ذخیره و انتقال اطلاعات، اندیشه ها، فرهنگ ها، هویت و تمدن بشری همراه با یک حقیقت زیباشناسی از نسل های گذشته تا نسل حاضر بوده اند. زیارتگاه سارا خاتون(سارح بت حاشر) در فلاورجان اصفهان که قدمت آن طبق برخی مستندات به هزار سال پیش باز می گردد، دارای درب و کتیبه سنگی به ابعاد ۶۰ در ۸۰ سانتی متر بود که مورد دستبرد قرار گرفته است. مدتی قبل کتیبه سنگی ۴۰۰ ساله زیارتگاه سرقت شد.
سرقت کتیبه سنگی و یک کتیبه کاشی کاری شده مسجد تاریخی جامع بابل
چندی پیش نیز 2 کتیبه سنگی و یک کتیبه کاشی کاری شده مسجد تاریخی جامع بابل مفقود شده. رضا اباذری، رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان بابل نیز ضمن تائید خبر اعلام نمود؛ از سه کتیبه مذکور تنها یک کتیبه آن هم به صورت شکسته شده پیدا شده است. مسجد جامع بابل در سال ۱۱۰۶ قمری در زمان شاه سلطان حسین صفوی بنا شده بود که پس از زلزله و تخریب آن در سال ۱۲۲۰ قمری مجددا توسط فتحعلی شاه تجدید بنا و کتیبه ای با کاشی سردر مسجد نصب گردید. مسجد مذکور در مهر ماه سال ۱۳۸۰ با شماره ۴۱۷۵ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
سرقت کاشی سردر عمارت روزنامه ملی طوفان شرق
24 اسفند 1394 درست در هفته آخر سال کاشی سردر عمارت روزنامه ملی طوفان شرق وابسته به جمعیت نگهبانان اسلام و ایران و انجمن سخن سنج فردوسی در کوچه تنگ و باریک کنار مسجد حاج نایب در خیابان مصطفی خمینی(سرچشمه) در منطقه 12 شهرداری تهران دزدیده شد.
سرقت منبت کاری های دارای ارزش تاریخی حمام کشوریه
سرقت بعدی منبت کاری های دارای ارزش تاریخی حمام کشوریه است، حمامی که از اولین حمام های دارای دوش شهر تهران بود و تمامی درب ها و تزئینات آن به داستان‌های تورات اشاره داشته، که به تازگی تابلوی منبت کاری سردر آن که داستان حضرت آدم و حوا بود، سرقت شده است.
سرقت کتیبه ۱۵۰ ساله و قاجاری آب انبار حاج عبدالباقی شهر نراق
کتیبه ۱۵۰ ساله و قاجاری آب انبار حاج عبدالباقی شهر نراق که یکبار در آذر ۹۴ سرقت و پس از دستگیری سارقین در محل نصب اما دوباره در تاریخ ۱۸ فرودین ماه ۹۵ ربوده شد.
سرقت کتیبه کوچک سنگي مسجد امام علي(ع) در بازارچه حاج زينل شیراز
کتیبه کوچک سنگي مسجد امام علي(ع) واقع در بازارچه حاج زينل شیراز است، کتیبه ای که در تعطیلات پایانی اسفند ماه سال گذشته شبانه به سرقت رفته كه پس از صحبت با چند نفر از مردم محلی همگي اظهار داشتند كه دليل دزديده شدن اين كتيبه توسط سارقان، خط و نشان كشيدن براي اهل محل و افرادي است كه شب قبل از سرقت جلسه اي درباره نحوه برچيدن خلافكاران و پخش كنندگان مواد مخدر در آن محله داشته اند!
کاشی های سرای شبستری جداره ناصرخسرو تهران
کاشی های سردر سرای شبستری که بخشی از آن در فروردین ماه سال جاری سرقت شده بود، برای همیشه از جداره ناصرخسرو جدا شد. این کاشی های ارزشمند که به داستان‌های اساطیری و شاهنامه فردوسی مرتبط بود دیگر وجود ندارد. جای خالی کاشی های مفقودی پشت، پوشش گیاهی و درختان موجود در خیابان ناصرخسرو پنهان شده است. کاشی های سرای شبستری هر کدام به ارتفاع ۶۰ سانتی متر و عرض حدوداً سی سانتی متر، در بالای هر باب واحد تجاری قرار داشت، در مجموع در بالای هر سردر ۸ عدد کاشی قرار داشت که کاشی های یال شمالی در سالهای قبل سرقت شده بود و یال میانی و جنوبی نیز در شهریور ماه مفقود شد.
سرقت کاشی‌های مسجد نصیرالملک شیراز
16 خرداد 1395 این بار دزدیدن کاشی‌ها از پایتخت به شیراز رسید. مسجد نصیرالملک شیراز که به دلیل رنگ خاص کاشی های آن به مسجد صورتی معروف است در تعطیلات خرداد مورد دستبرد سارقان قرار گرفت و تعداد تعداد پنج کاشی هفت رنگ گل‌دار این مسجد تاریخی مربوط به دوره قاجاریه به سرقت رفته است . مسجد نصیرالملک یکی از مساجد قدیمی شیراز می‌باشد. مسجد نصیر الملک به لحاظ جغرافیایی در محله گود عربان که در قدیم به محله اسحق بیگ معروف بوده واقع در جنوب خیابان لطفعلی خان زند و در نزدیکی شاه چراغ و در کوچهٔ نصیر الملک است. این بنا ملقب به نصیر الملک شیراز فرزند میرزا علی‌اکبر عوامل مؤثر حاکم وقت فارس بنای مسجد را در تاریخ ۱۲۹۴ آغاز و در تاریخ ۱۳۰۵ به پایان برسانید که به معماری میرزا محمد حسن و محمد رضا ساخته شده است.
سرقت کاشی‌های مدرسه خان شیراز
31 خرداد 1395 انجمن دوستداران میراث فرهنگی استان فارس خبر از دزدیده شدن کاشی‌های مدرسه خان شیراز دادند در حالی که مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس این دزدی را تکذیب کرد و مدعی شد که این کاشی‌ها خود به خود فرو افتاده‌اند. مدرسه خان از جمله بناهاي مدارس معروف و بزرگ علوم فقهي دوران صفويه مي باشد که در محله اسحاق بيگ شيراز واقع شده و به همت الله وردي خان افشار والي شيراز و سپه سالار شاه عباس صفوي بنا گذاشته شد. پس از مرگ ايشان پسرش امام قلي خان در سال 1024 هجري قمري کار بنا را به اتمام رساند.

از قدیم گفته‌اند «دزد، بازار آشفته می‌خواهد» و فعلاً هم که بازار سرقت کاشی های بناهای تاریخی ایران داغ است.... دزدیدن آثار تاریخی، دیگر امری عادی شده است و مدتهاست که تندیس و کتیبه و کاشی و کوبه و گل میخ و آینه کاری و گچبری و سایر تزئینات بناها به سرقت می رود و پاسخ اما کجاست؟! کسی میگفت: بی خیال دزدان... خانه را که نمی توانند به سرقت ببرنند لااقل بگذارید فعلاً بازار کاشی و کتیبه و امثالهم داغ باشد! خودش یک سرگرمی است! آخر چقدر فوتبال! اینها که دیر یا زودخراب می شوند، لااقل دزدان مادرمرده به نوایی برسند و ما هم ثواب کنیم! تازه مگر هر روز اینهمه ساختمان سر به فلک کشیده ساخته نمی شود! خب همین ها بس است دیگر! ساختمان خراب می خواهیم چکار! تاریخ کجا بود! تاریخ ما هستیم!
 12168/135
شیرین مستغاثی