به گزارش خبرگزاری ایمنا، شاخ آفریقا در سالهای اخیر به یکی از کانونهای اصلی رقابت ژئوپلیتیکی قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای تبدیل شده است؛ منطقهای که بهواسطه موقعیت راهبردی خود در اتصال دریای سرخ به اقیانوس هند و اشراف بر تنگه حیاتی بابالمندب، نقشی تعیینکننده در امنیت انرژی، تجارت جهانی و معادلات نظامی ایفا میکند. در این میان، سومالی بهعنوان یکی از مهمترین کشورهای این منطقه، بهدلیل ساختار شکننده سیاسی، سابقه طولانی جنگ داخلی و حضور بازیگران مداخلهگر خارجی، بیش از سایر کشورها در معرض سناریوهای بیثباتساز قرار گرفته است.
پس از فروپاشی حکومت مرکزی سومالی در اواخر دهه ۱۹۸۰، این کشور به عرصهای برای رقابت قدرتهای خارجی تبدیل شد؛ رقابتی که نهتنها به تثبیت امنیت و حاکمیت ملی منجر نشد، بلکه با تشدید شکافهای داخلی، زمینه را برای رشد گروههای تروریستی و تداوم ناامنی فراهم کرد. در چنین شرایطی برخی تحلیلها حاکی از آن است که رژیم صهیونیستی با بهرهگیری از خلأ قدرت و ضعف ساختار دولت مرکزی، درصدد تعریف نقش جدیدی برای خود در شاخ آفریقا است؛ نقشی که فراتر از همکاریهای امنیتی محدود بوده و اهداف ژئوپلیتیکی و راهبردی بلندمدتی را دنبال میکند.
گسترش حضور نظامی اسرائیل در آفریقا، تلاش برای اشراف اطلاعاتی بر آبراههای راهبردی و همزمانی این تحرکات با تحولات یمن و دریای سرخ، نشان میدهد سومالی بهتدریج در حال تبدیلشدن به یکی از حلقههای مهم زنجیره امنیتی رژیم صهیونیستی در جنوب غرب آسیاست. از سوی دیگر طرحهایی که درباره تجزیه سومالی و تمرکز بر مناطق شمالی این کشور مطرح میشود، نگرانیها درباره شکلگیری پایگاههای نظامی جدید و تغییر موازنه قدرت در منطقه را افزایش داده است.
سومالی لند کجاست؟
سومالیلَند منطقهای خودگردان در شمال سومالی است که در ۱۹۹۱ اعلام استقلال کرد، اما تا همین هفته هیچ کشور عضو سازمان ملل آن را بهطور رسمی بهعنوان کشور مستقل به رسمیت نمیشناخت.
-
در ۲۶ دسامبر ۲۰۲۵، رژیم صهیونیستی بهطور رسمی اولین بار در جهان سومالیلَند را بهعنوان «کشور مستقل و دارای حاکمیت» شناسایی کرد و با آن روابط دیپلماتیک کامل برقرار کرد.
-
اسرائیل و رهبری سومالیلَند بیانیه مشترک امضا کردند و برنامههایی برای گسترش همکاری در بخشهای اقتصادی، کشاورزی، فناوری و بهداشت اعلام شد.
-
نتانیاهو (نخستوزیر اسرائیل) این اقدام را تاریخی خواند و دعوت رسمی از رئیسجمهور سومالیلند برای سفر به اسرائیل کرد.
با این اوصاف، بررسی نقش آمریکا و متحدانش در تداوم بحران سومالی و پیامدهای آن برای امنیت منطقهای، اهمیتی دوچندان پیدا میکند؛ بهویژه آنکه برخی سناریوها، تحولات سومالی را به پروژههای گستردهتری همچون مهندسی جمعیتی و تلاش برای یافتن جایگزین جغرافیایی برای فلسطین اشغالی پیوند میزنند.
سومالی؛ هدف جدید اسرائیل برای نفوذ نظامی در شاخ آفریقا؟
در همین راستا حسن هانیزاده، کارشناس مسائل غرب آسیا در گفتو گو با خبرنگار ایمنا با اشاره به اهمیت راهبردی سومالی در شاخ آفریقا، این کشور را یکی از اهداف جدید رژیم صهیونیستی برای گسترش نفوذ نظامی و ژئوپلیتیکی در آفریقا دانست و ایمنا اظهار کرد: سومالی بهعنوان کشوری واقع در شمال شرق آفریقا و مشرف بر آبراههای راهبردی دریای سرخ و تنگه بابالمندب، از جایگاه ویژهای در معادلات ژئوپلیتیکی برخوردار است. پس از سرنگونی «محمد زیاد باره» رئیسجمهور پیشین سومالی در سال ۱۹۸۹، این کشور وارد مرحلهای طولانی از جنگ داخلی شد؛ جنگی که با وجود تشکیل دولتهای مختلف، بهدلیل فعالیت گسترده گروههای تروریستی و مداخلات خارجی، تاکنون پایان نیافته است.
وی با تأکید بر نقش مداخلهجویانه آمریکا و رژیم صهیونیستی در تحولات سومالی افزود: حضور نظامی این بازیگران خارجی موجب تشدید بیثباتی و آشفتگی داخلی در این کشور شده و زمینه را برای پروژههای تجزیهطلبانه فراهم کرده است، اسرائیل بهدلیل اسلامی و عربی بودن سومالی، همواره بهدنبال ایجاد نفوذ در این کشور بوده و تلاش میکند بخش شمالی سومالی را بهعنوان حیاط خلوت و عقبه راهبردی خود در شاخ آفریقا تثبیت کند.
کارشناس مسائل غرب آسیا تصریح کرد: سومالی علاوهبر عضویت در اتحادیه عرب، یکی از کشورهای تأثیرگذار منطقه شاخ آفریقا محسوب میشود و همین مسئله موجب شده رژیم صهیونیستی در چارچوب راهبرد جدید خود، نگاه ویژهای به آفریقا و گسترش حضور نظامی در این قاره داشته باشد.
هانیزاده گفت: در صورت تجزیه سومالی به دو بخش شمالی و جنوبی، رژیم صهیونیستی درصدد ایجاد پایگاههای نظامی در شمال این کشور خواهد بود تا از این طریق بر دریای سرخ و تنگه بابالمندب اشراف پیدا کند؛ مسئلهای که ارتباط مستقیمی با تحولات یمن دارد.
وی افزود: درگیریهای میان شمال و جنوب یمن و تقابل نیروهای شورای انتقالی با حمایت امارات، بخشی از پیامدهای دخالت رژیم صهیونیستی در کشورهایی همچون سومالی و یمن است. رژیم صهیونیستی در مرحله نخست تلاش داشت فلسطینیان را به صحرای سینا منتقل کند که با مخالفت جدی مصر روبهرو شد، اما اکنون با همراهی آمریکا، بهدنبال ایجاد جایگزینی برای فلسطین اشغالی است و سومالی را بهعنوان یکی از گزینهها مدنظر قرار داده است.
کارشناس مسائل غرب آسیا هدف نهایی این پروژه را اسکان اجباری فلسطینیها در شمال سومالی دانست و تصریح کرد: تبعید فلسطینیها به این منطقه، بخشی از طرح بلندمدت رژیم صهیونیستی برای تغییر معادلات جمعیتی و ژئوپلیتیکی منطقه است.
به گزارش ایمنا، در مجموع، آنچه از روند تحولات سومالی و شاخ آفریقا قابل برداشت است، شکلگیری یک الگوی هدفمند از مداخله و بیثباتسازی توسط بازیگران فرامنطقهای، بهویژه رژیم صهیونیستی است؛ الگویی که از تداوم جنگ داخلی و تشدید شکافهای سیاسی آغاز شده و تا پروژههای تجزیهطلبانه، ایجاد پایگاههای نظامی و حتی مهندسی جمعیتی امتداد پیدا میکند. اهمیت ژئوپلیتیکی سومالی و اشراف آن بر دریای سرخ و تنگه بابالمندب، این کشور را به یکی از نقاط کلیدی در راهبرد امنیتی اسرائیل در آفریقا تبدیل کرده است.
اظهارات مطرحشده از سوی کارشناسان نشان میدهد تحولات سومالی را نمیتوان جدا از بحران یمن، ناامنیهای دریای سرخ و تلاش برای تغییر موازنه قدرت در منطقه تحلیل کرد. در این میان، پیوند زدن مسئله سومالی با سناریوی تبعید فلسطینیها، بیانگر آن است که تلآویو در حال دنبالکردن پروژهای فراتر از اهداف تنها نظامی است؛ پروژهای که پیامدهای آن نهتنها ثبات سومالی، بلکه امنیت منطقه شاخ آفریقا و جهان عرب را با تهدیدهای جدی روبهرو میکند.
بر این اساس، تداوم سکوت یا بیتوجهی نهادهای منطقهای و بینالمللی نسبت به این تحرکات میتواند زمینهساز بحرانهای عمیقتر و درگیریهای گستردهتر در آینده شود. سومالی امروز در نقطهای حساس از تاریخ خود قرار دارد؛ نقطهای که نحوه رویارویی بازیگران منطقهای و بینالمللی با آن، میتواند سرنوشت امنیتی شاخ آفریقا و معادلات ژئوپلیتیکی دریای سرخ را برای سالهای آینده رقم بزند.
نظر شما