به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، وقتی صحبت از بیابان میشود، بیشتر مردم به سرزمینهای گرم، پر از شن و ماسه و خورشید سوزان فکر میکنند، اما واقعیت این است که بسیاری از بزرگترین بیابانهای زمین نه گرم، بلکه سرد و خشکاند. عامل اصلی شکلگیری بیابان، کمبود رطوبت است، نه دمای بالا. از جنوبگان تا آسیای مرکزی و آمریکای جنوبی، مناطقی وجود دارند که با وجود سرمای کشنده، همچنان عنوان «بیابان» را با خود دارند. بنابراین بیابان بهطور حتم بهمعنای گرما نیست؛ بعضی از سردترین و خشکترین نقاط زمین، از قطب جنوب تا مغولستان و آرژانتین، در گروه بیابانها قرار دارند. این سرزمینهای یخزده که دما در آنها گاه به زیر منفی ۶۰ درجه میرسد، با وجود سکوت و سختی، به آزمایشگاه طبیعی تغییرات اقلیمی تبدیل شدهاند.
بیابان قطب جنوب (Antarctic Polar Desert) یا همان بیابان جنوبگان، سردترین و خشکترین نقطه روی زمین است. دمای هوا در بسیاری از روزهای سال به کمتر از منفی ۶۰ درجه سانتیگراد میرسد و میتوان گفت هیچ بارشی در آن اتفاق نمیافتد. این سرزمین یخزده تنها محل فعالیت گروههای تحقیقاتی است که برای مطالعه اقلیم، یخچالها و تغییرات زیستمحیطی به آنجا سفر میکنند. سکوت مطلق، وسعت بیانتها و شرایط دشوار زیستی، تصویری از زمین در دورترین و خشنترین حالتش ارائه میدهد.
در نیمکره شمالی نیز بیابانهایی با شرایط مشابه وجود دارد. بیابانهای قطبی (Arctic deserts) کانادا، روسیه و گرینلند در بیشتر روزهای سال زیر لایههای ضخیم یخ و برف پنهاناند. دمای آنها اغلب تا منفی ۴۰ درجه کاهش دارد و زمین در زیر لایهای دائمی از یخ موسوم به پرمافراست با پایایخبندان باقی میماند. تنها گیاهانی همچون خزه و بوتههای کوتاه توان زنده ماندن در چنین محیطی را دارند. این مناطق برای دانشمندان، آزمایشگاه طبیعی بزرگی برای بررسی تغییرات اقلیمی محسوب میشوند.
بیابان گبی (Gobi Desert) در قلب آسیای مرکزی، میان مغولستان و چین گسترش پیدا کرده است. اگرچه در تابستان، دمای آن میتواند به گرمای شدید برسد، اما زمستانهای گبی بهشدت سرد و با دمای منفی ۴۰ درجه همراه است. برخلاف تصور عمومی از بیابانهای شنی، سطح گبی بیشتر از سنگ و ریگ پوشیده شده، با این حال حتی در چنین شرایطی، چند جوامع کوچنشین هنوز در آن زندگی میکنند. در شمالغرب چین، بیابان تکلهمکان نیز یکی از بزرگترین بیابانهای سرد جهان است که در زمستان یخ میزند و بادهای شدید ماسه را در مسیرهای طولانی جابهجا میکنند. احاطه این منطقه توسط رشتهکوههای بلند، موجب شده بارشها به حداقل برسند و اقلیم خشک و بیرحمی شکل گیرد.
در آمریکای شمالی، بیابان حوضه بزرگ (Great Basin Desert ) در ایالتهای نوادا و یوتا قرار دارد. این بیابان مرتفع به دلیل موقعیت جغرافیایی خود زمستانهای سرد و طولانی را تجربه میکند؛ دمای هوا گاهی به کمتر از منفی ۲۰ درجه میرسد. چهره زمین در این منطقه ترکیبی از دشتهای خشک، نمکزارها و بوتهزارهایی است که با بادهای سرد و هوای صاف پیوند خوردهاند.
در نیمکره جنوبی نیز بیابان پاتاگونیا (Patagonian Desert) در آرژانتین، بزرگترین بیابان سرد آمریکای جنوبی بهشمار میرود. بادهای تند و خشک جنوبگان، این منطقه را از رطوبت خالی کردهاند. بارندگی در پاتاگونیا بسیار کم است و تنها گیاهان مقاومی همچون گراسها و درختچهها توان روئیدن در آن را دارند.
بیابانهای سرد با وجود شرایط دشوار، از نظر علمی و زیستمحیطی ارزش بالایی دارند. این مناطق نمونههایی از زیستبومهای سازگار با کمبود رطوبت و سرمای شدید را در خود جای دادهاند و به دانشمندان امکان میدهند اثرات تغییرات اقلیمی را از نزدیک بررسی کنند. تغییرات جزئی در دما و یخ این مناطق میتواند نشانههای اولیه از تحولات بزرگ در اقلیم جهانی باشد. بیابانهای سرد، فارغ از تفاوتهای جغرافیایی و اقلیمیشان، ویژگی مشترکی دارند که شامل خشکی، باد و انزوای همیشگی است. آنها نشان میدهند که سکوت و سرمای بیپایان هم میتواند چهرهای دیگر از بیابان باشد؛ جایی که زندگی در نبردی مداوم با طبیعت، معنا پیدا میکند و زمین در سادهترین و در عین حال باشکوهترین حالت خود دیده میشود.
نظر شما