به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، با نزدیک شدن به سال ۲۰۲۶، شهرها در سراسر جهان با مجموعهای از چالشها و فرصتهای بیسابقه روبهرو هستند. پیشرفتهای سریع در حوزه فناوری، تغییرات ژئوپلیتیکی و تهدیدهای امنیتی نوظهور، شکل و مدیریت چشماندازهای شهری را دگرگون کردهاند. همگرایی هوش مصنوعی مولد، بینایی ماشین و ضرورت همکاری علمی بینالمللی، مسیر طراحی و اداره شهرها را بازتعریف میکند.
در این شرایط، چشمانداز آینده شهرها تنها به زیرساختهای فیزیکی یا سیاستهای محلی محدود نمیشود، بلکه بهشدت تحت تأثیر فناوریهای نوین و همکاریهای علمی جهانی قرار گرفته است. شهرهای معاصر برای پاسخگویی به نیازهای پیچیده جمعیتهای رو به رشد، باید همزمان به مسئله امنیت اطلاعات، پایداری محیطی و مشارکت شهروندان توجه کنند. این رویکرد چندبعدی نشان میدهد که مدیریت شهری در سالهای پیشرو نیازمند ابزارهایی است که بتوانند دادههای عظیم را تحلیل کنند، تغییرات را شبیهسازی کنند و تصمیمگیری را شفافتر سازند. نوآوریهای فناوری بهویژه ظهور هوش مصنوعی مولد در بازسازی شهری، بهعنوان یکی از مهمترین تحولات عصر جدید مطرح شده است.
حضور هوش مصنوعی مولد در بازسازی شهری
طراحی شهری معاصر در حال تجربه یک تحول بنیادین است که با ادغام بینایی ماشین و هوش مصنوعی مولد شکل گرفته است. این فناوریها توانایی بیسابقهای در تحلیل و بازتولید تصاویر دارند و فرایندهای برنامهریزی شهری را تعاملیتر، مشارکتیتر و فراگیرتر میسازند.
نمونهای شاخص از این رویکرد، سامانه «هوش مصنوعی مولد شهری(UbanGenAI)» است که با بهرهگیری از مدلهای پیشرفته هوش مصنوعی مولد قادر است چشماندازهای شهری را بر اساس دادههای تصویری و متنی بازسازی کند. این فرایند به تمام ذینفعان از طراحان شهری گرفته تا شهروندان، امکان میدهد بدون نیاز به دانش تخصصی، تغییرات احتمالی در محیط شهری را مشاهده و تجربه کنند.
نوآوری اصلی این سامانه در توانایی آن برای تجزیه تصاویر پیچیده شهری به اجزای قابل تحلیل همچون ساختمانها، خودروها و فضاهای سبز و سپس بازسازی یا تغییر این عناصر از طریق ورودیهای متنی ساده نهفته است. این فناوری بهطور چشمگیری فرایند طراحی شهری را دموکراتیک میکند و امکان همطراحی مشارکتی را فراهم میآورد. مطالعات اعتبارسنجی نیز نشان دادهاند که این سامانه در شناسایی اشیا و تولید تصویر متن-به-تصویر دقت بالایی دارد.
کاربرد UrbanGenAI در محیطهای آموزشی نشان داده است که این سامانه میتواند تجربه یادگیری در حوزه طراحی شهری را ارتقا دهد. دانشجویان با آزمایش بازسازیهای شهری و دریافت بازخورد بصری فوری، درک عمیقتری از روابط فضایی و پیامدهای طراحی به دست میآورند. در سطح اجتماعی نیز این ابزار به ساکنان امکان میدهد دیدگاههای خود را از طریق توضیحات متنی ساده بیان کنند و تغییرات پیشنهادی را بهصورت بصری مشاهده کنند. این رویکرد مشارکتی، حس مالکیت جمعی نسبت به تحولات شهری را تقویت میکند و شهرها را برای پاسخگویی به نیازهای متنوع شهروندان آمادهتر میسازد.
سنگاپور بهعنوان یکی از پیشرفتهترین شهرهای جهان، در دهههای اخیر همواره بهدنبال راهکارهای نوآورانه برای مدیریت تراکم شهری و ارتقای کیفیت زندگی بوده است. پروژه «سنگاپور مجازی» نمونهای بارز از این رویکرد است؛ یک مدل سهبعدی دیجیتال که کل شهر را با جزئیات دقیق بازنمایی میکند و دادههای لحظهای از حملونقل، تراکم جمعیت، مصرف انرژی و شرایط محیطی را در خود جای داده است. این پروژه نهتنها یک ابزار مدیریتی برای دولت محسوب میشود، بلکه بستری برای مشارکت شهروندان و شرکتهای خصوصی در فرایند تصمیمگیری شهری فراهم کرده است.
سنگاپور مجازی با بهرهگیری از فناوریهای بینایی ماشین و هوش مصنوعی مولد توانسته است امکان شبیهسازی تغییرات شهری را فراهم آورد. بهعنوان مثال، اگر قرار باشد یک برج جدید در مرکز شهر ساخته شود، این سامانه میتواند اثر آن بر جریان باد، میزان نور خورشید، تراکم ترافیک و مصرف انرژی را در لحظه نشان دهد. چنین قابلیتی موجب میشود تصمیمگیریهای شهری نهتنها بر پایه محاسبات مهندسی، بلکه بر اساس دادههای واقعی و شبیهسازیهای دقیق انجام شود.
این پروژه به دانشگاهها و مؤسسات علمی سنگاپور فرصتی بیسابقه داده است تا آموزش معماری و طراحی شهری را از حالت نظری صرف خارج و به تجربهای مبتنی بر دادههای واقعی تبدیل کنند. دانشجویان میتوانند در محیطی شبیهسازیشده، تصمیمات خود را درباره ساختوساز یا و کاربری زمین اعمال کنند و بلافاصله پیامدهای آن را مشاهده کنند؛ از تأثیر سایهاندازی یک برج جدید بر فضای عمومی گرفته تا تغییر جریان ترافیک در یک خیابان پرتردد.
برای مثال، در یکی از کارگاههای آموزشی، دانشجویان با استفاده از مدل سهبعدی سنگاپور مجازی مسیر یک خیابان مرکزی را بازطراحی کردند. مدل سهبعدی نشان داد که تغییر مسیر پیشنهادی چگونه زمان سفر را برای هزاران کاربر حملونقل عمومی کاهش میدهد و در عین حال سطح سروصدا در محلههای اطراف را پایین میآورد. این بازخورد فوری دانشجویان را به نسل جدیدی از طراحان مجهز به مهارتهای فناوری تبدیل کرد که میتوانند با ابزارهای پیشرفته هوش مصنوعی و شبیهسازی کار کنند و تصمیمات شهری را بر پایه دادههای دقیق اتخاذ نمایند.
سنگاپور مجازی در حوزه مشارکت عمومی به شهروندان اجازه میدهد تا دیدگاههای خود را درباره تغییرات شهری بیان کنند. افراد میتوانند با استفاده از رابطهای کاربری ساده، تغییرات پیشنهادی خود را اعمال کنند و اثر آن را در مدل سهبعدی ببینند. این رویکرد حس مالکیت جمعی نسبت به شهر را تقویت کرده و اعتماد عمومی به سازمانهای مدیریت شهری را افزایش داده است.
سنگاپور توانسته است با استفاده از این سامانه حدود ۱۵ درصد صرفهجویی در هزینههای زیرساختی ایجاد کند، زیرا طرحها پیش از اجرا با دقت بررسی میشوند و نیاز به اصلاحات پرهزینه پس از ساخت کاهش مییابد. این پروژه به جذب سرمایهگذاریهای خارجی نیز کمک خواهد کرد، زیرا شرکتهای بینالمللی میتوانند با دادههای دقیق وارد بازار سنگاپور شوند و پروژههای خود را با ریسک کمتر اجرا کنند. این شهر نمونهای روشن از آیندهای است که در آن فناوریهای پیشرفته و مشارکت عمومی در کنار هم قرار میگیرند تا چشماندازهای شهری مقاوم و فراگیر برای سالهای آینده شکل گیرد.
ضرورت همکاری علمی صلحآمیز بینالمللی
پیشرفتهای فناوری در طراحی شهری بهشدت با زمینه وسیعتر همکاری علمی بینالمللی گره خوردهاند. همانطور که در بهروزرسانی استراتژی اروپایی فیزیک ذرات (ESPP ۲۰۲۶) تأکید شده است، پیشرفت علم و به تبع آن نوآوری شهری، وابسته به همکاری پایدار و صلحآمیز میان کشورهاست. اندیشه علمی یک تلاش جهانی و میراث مشترک بشریت است. در عصری که با بحرانهای اقلیمی، تنشهای ژئوپلیتیکی و افزایش نظامیسازی پژوهشها همراه است، حفظ کانالهای باز ارتباطی و همکاری نهتنها یک ضرورت اخلاقی بلکه یک نیاز عملی محسوب میشود.
تاریخ نشان داده است که سازمانهای علمی میتوانند در شرایط سیاسی دشوار، نقش پل ارتباطی میان ملتها را ایفا کنند. تأسیس سازمان اروپایی پژوهشهای هستهای در اروپا و مؤسسه مشترک تحقیقات هستهای نمونههایی هستند که نشان میدهند چگونه همکاری علمی توانسته است هم به پیشرفت دانش بنیادی کمک کند و هم زمینه تبادل ایدهها و تربیت استعدادهای جهانی را فراهم آورد.
با نزدیک شدن به سال ۲۰۲۶، اهمیت همکاری علمی بینالمللی بیش از هر زمان دیگری آشکار شده است. شهرها در سراسر جهان با چالشهایی پیچیده و چندلایه روبهرو هستند: تغییرات اقلیمی که زیرساختهای حیاتی را تهدید میکند، بحرانهای انرژی که نیازمند نوآوری در تولید و مصرف هستند، امنیت اطلاعات که در عصر رسانههای جعلی و حملات سایبری به دغدغهای جدی بدل شده است و تراکم جمعیت که فشار بیسابقهای بر حملونقل، مسکن و خدمات عمومی وارد میآورد. شهرها بهتنهایی قادر به حل این مسائل نیستند؛ بلکه نیازمند شبکههای علمی جهانی هستند تا بتوانند دادهها، فناوریها و نوآوریها را بهطور مشترک توسعه دهند.
علم میراث مشترک بشریت است و باید فراتر از مرزهای سیاسی و ملیتی حفظ شود. شهرهای جهان برای آمادهسازی چشماندازهای شهری خود باید به همکاریهای علمی بینالمللی تکیه کنند که نهتنها به توسعه فناوریهای نوین کمک میکنند، بلکه اعتماد جهانی و تبادل آزاد دانش را نیز تقویت میکنند. برای مثال، سازمان اروپایی پژوهشهای هستهای یک مرکز تحقیقاتی در حوزه فیزیک ذرات است و بستری برای تبادل دانش و تربیت استعدادهای جهانی محسوب میشود. دانشمندانی از بیش از ۱۰۰ کشور در این مرکز گرد هم میآیند و پروژههای مشترکی را پیش میبرند. این همکاریها نشان دادهاند که علم میتواند حتی در شرایط سیاسی دشوار، نقش پل ارتباطی میان ملتها را ایفا کند.
این سازمان در سالهای اخیر پروژههای متعددی را آغاز کرده است که ارتباط مستقیم با آینده شهرها دارند. برای مثال، تحقیقات در زمینه محاسبات کوانتومی و شبکههای دادهای پیشرفته میتواند زیرساختهای شهری را مقاومتر و کارآمدتر کند. مدلهای علمی توسعهیافته در این مرکز برای شبیهسازی جریانهای انرژی و ذرات، در حوزههای غیرمرتبط همچون طراحی سیستمهای حملونقل کمکربن و شبکههای انرژی هوشمند نیز کاربرد پیدا کردهاند.
ژنو بهعنوان میزبان این سازمان شناخته میشود و از زمان تأسیس تاکنون بهعنوان پلی میان کشورها عمل کرده است. در شرایطی که جهان با تنشهای ژئوپلیتیکی و بحرانهای اقلیمی روبهروست، ژنو توانسته است با تکیه بر همکاری علمی بینالمللی، الگویی برای توسعه پایدار شهری ارائه دهد. این شهر در چهارچوب راهبرد اقلیمی مصوب ۲۰۲۰، هدفگذاری کرده است که تا سال ۲۰۳۰ میزان انتشار گازهای گلخانهای را ۶۰ درصد کاهش دهد و تا سال ۲۰۵۰ به کربنخنثی برسد. برای تحقق این هدف، بخش حملونقل عمومی بهعنوان یکی از اصلیترین منابع انتشار کربن در اولویت قرار گرفته است. همکاری نزدیک میان دانشگاههای محلی، مؤسسات بینالمللی و شهرداری ژنو منجر به توسعه مدلهای علمی شده است که با استفاده از دادههای بزرگ و الگوریتمهای پیشبینی، مسیرهای اتوبوس و تراموا را بهینهسازی کردهاند.
این مدلها دادههای مربوط به تراکم جمعیت، الگوهای سفر روزانه، مصرف سوخت و میزان انتشار دیاکسیدکربن را تجزیه و تحلیل و سناریوهای مختلف را شبیهسازی میکنند. نتایج نشان داده است که با تغییر مسیر بعضی خطوط و افزایش ظرفیت ناوگان برقی، میتوان در کوتاهمدت انتشار کربن ناشی از حملونقل عمومی را تا ۲۰ درصد کاهش داد. جایگزینی اتوبوسهای دیزلی با اتوبوسهای برقی و هیبریدی موجب شده است مصرف انرژی فسیلی در بخش حملونقل شهری حدود ۱۵ درصد کاهش پیدا کند. این اقدامات که به کاهش انتشار کربن کمک کردهاند، کیفیت هوای شهری را نیز بهبود بخشیده و سطح سروصدا در مناطق پرتردد را پایین آوردهاند. ژنو اکنون بهعنوان یکی از شهرهای پیشروی اروپا در زمینه حملونقل پایدار شناخته میشود و تجربه آن الگویی برای سایر شهرها در مسیر دستیابی به اهداف اقلیمی ۲۰۲۶ و پس از آن است.
در سال ۲۰۲۶، ژنو میتواند الگویی برای سایر شهرها باشد. این شهر همواره نشان داده است که همکاری علمی بینالمللی میتواند نهتنها به پیشرفت دانش بنیادی کمک کند، بلکه به توسعه پایدار و فراگیر شهری نیز منجر شود. شهرهایی که به شبکههای علمی جهانی متصل هستند، قادر خواهند بود با چالشهای پیچیده آینده بهتر مقابله کنند.
بهعنوان مثال، در رویارویی با بحرانهای اقلیمی، شهرهایی همچون ژنو میتوانند از دادههای علمی مشترک برای طراحی سیستمهای مقاوم در برابر تغییرات آبوهوایی استفاده کنند. در حوزه امنیت اطلاعات، همکاری علمی میتواند به توسعه سامانههای پیشرفته برای مقابله با رسانههای جعلی و حملات سایبری کمک کند.
همکاری علمی صلحآمیز در چشمانداز ۲۰۲۶ یک انتخاب نیست، بلکه یک ضرورت است. شهرها برای آمادهسازی آینده خود باید به شبکههای علمی جهانی تکیه کنند و از اصولی همچون فراگیری، دسترسی آزاد به دانش و آزادی آکادمیک پیروی کنند. علم میتواند زبان مشترک میان ملتها باشد و شهرها را برای آیندهای مقاوم، فراگیر و امن آماده سازد.
نظر شما