به گزارش خبرگزاری ایمنا و به نقل از نیچر، مؤسسه سیاست راهبردی استرالیا (ASPI) در گزارش تحقیقی خود به نام «ردیاب فناوریهای حیاتی»، کشف کرده است که جمهوری خلق چین در حوزه پژوهشهای علمی مربوط به ۶۶ مورد از ۷۴ فناوری حیاتی و تعیینکننده جهان، رتبه نخست را به خود اختصاص داده است. این یافته نشاندهنده یک چرخش تاریخی و کاملاً بیسابقه در معادلات فناورانه جهانی است، فناوریهای مورد بررسی در این گزارش، فناوریهایی هستند که نقشی تعیینکننده و اساسی در تقویت یا تهدید منافع ملی و استراتژیک کشورها ایفا میکنند. این فناوریها طیف وسیعی از حوزههای حساس و مهم را پوشش میدهند؛ از انرژی هستهای و بیوتکنولوژی مصنوعی، گرفته تا فناوری ماهوارههای کوچک، رایانش ابری، رایانش لبهای و سیستمهای رایانش پیشرفته که هر کدام نقش محوری در تعیین آینده صنایع و امنیت ملل ایفا میکنند.
در تقابل تمامعیار با این موفقیت چندوجهی چین، ایالات متحده آمریکا، که برای دههها تاجدار قلمرو فناوری و علم پنداشته میشد، اکنون تنها در ۸ حوزه از ۷۴ حوزه مورد بررسی توانسته است جایگاه نخست را حفظ کند. این ۸ حوزه شامل مواردی هستند که آمریکا در آنها هنوز دارای برتری نسبی دارد؛ ازجمله رایانش کوانتومی، مهندسی اقلیم و تعدادی دیگر از فناوریهای پیشرفته، این نتایج به خوبی بیانگر یک تحول بنیادی و دیرپا در نقشه فناورانه جهانی است، این تحول زمانی بیشتر اهمیت پیدا میکند که درنظر بگیریم چگونه منظرهای فناورانه تنها دو دهه پیش کاملاً متفاوت بود. در آغاز قرن بیست و یکم، آمریکا در بیش از ۹۰ درصد این فناوریهای حیاتی پیشتاز و رهبر بود، در حالی که سهم چین از تولیدات علمی و پژوهشی در این حوزهها کمتر از ۵ درصد برآورد میشد.
تحلیلگران و کارشناسان بینالمللی این جهش فاجعهبار در موازنههای فناورانه را ناشی از عوامل متعددی میدانند. بهطور اساسی، این موفقیت حاصل سرمایهگذاری گسترده و برنامهریزیشده چین در حوزه تحقیق و توسعه، پیادهکردن سیاستهای صنعتی هدفمند و آگاهانه، و تمرکز استراتژیک این کشور بر فناوریهای نوظهور و آیندهساز است، «ایلاریا ماتسوکو»، یکی از متخصصان برجسته مرکز مطالعات راهبردی و بینالمللی در واشنگتن، در تحلیل این روند میگوید: پیشرفت چین در عرصههای علم و فناوری بهطور واقعی شگفتانگیز و غیرمترقبه بوده است، این پیشرفت بهوضوح و صراحت در حجم و کیفیت تولیدات علمی و پژوهشی این کشور بازتاب پیدا کرده است.
براساس نظر کارشناسان، چین در راستای اهداف راهبردی خود، بهطور سیستماتیک در حوزههای فناورانه تمرکز کرده و بودجههای عظیمی را در این جهت اختصاص داده است، این رویکرد شامل حمایت دولتی مستقیم از مؤسسات تحقیقاتی، تشویق سرمایهگذاری بخش خصوصی، و ایجاد محیطهای مناسب برای نوآوری و پژوهش است، ردیاب فناوریهای حیاتی ASPI یک ابزار تحقیقاتی پیچیده است که بر پایه تجزیهتحلیل جامع و دقیق بیش از ۹ میلیون مقاله علمی از تمام سراسر جهان طراحی و توسعه داده شده است، این تجزیهتحلیل از پایگاههای اطلاعاتی معتبر و بینالمللی مقالات علمی استخراج شده و شامل بررسی نوشتارهای منتشرشده در دوره زمانی ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴ است.
روششناسی این ردیاب بر این اساس است که کشورها بر اساس سهمشان در ۱۰ درصد بالاترین مقالات پراستناد (مقالاتی که بیشترین استناد را در میان دانشمندان دریافت کردهاند) در هر حوزه فناورانه، رتبهبندی میشوند. این رویکرد از آنجایی که برتریت علمی را براساس تأثیر و اهمیت پژوهشها سنجش میکند، روشی سختگیرانه و علمی محسوب میشود، یکی از یافتههای بسیار قابلتوجه و حتی تکاندهنده این گزارش، پیشی گرفتن چین بر آمریکا در حوزههای بسیار حیاتی رایانش ابری (Cloud Computing) و رایانش لبهای (Edge Computing) است، این دو حوزه از جمله زیرساختهای کلیدی و بنیادی برای توسعه، استقرار گسترده و عملیاتیسازی سیستمهای هوش مصنوعی محسوب میشوند.
چنین برتریای در این حوزههای خاص اهمیت فراوانی دارد زیرا فناوریهای رایانش ابری و لبهای اساس و پشتوانه فنی هرگونه پیشرفت در حوزه هوش مصنوعی، یادگیری ماشینی و کاربردهای آن است، اگر چین در این حوزههای کلیدی رهبری داشته باشد، بهطور طبیعی آنها قدرتمندتر در تطویر و استقرار فناوریهای هوش مصنوعی خواهند شد، با وجود این نتایج چندان غیرمترقبه و نگرانکننده برای دول دموکراتیک، کارشناسان و تحلیلگران بینالمللی هشدار میدهند که این روند به معنای فروپاشی یا انحلال کامل قدرت علمی و فناورانه آمریکا نیست، بلکه بهعبارتی دقیقتر این وضعیت نشاندهنده این است که رقابت فناورانه جهانی وارد مرحلهای جدید، پیچیدهتر و رقابتیتر شده است.
تحلیلگران ASPI تأکید میکنند و باصراحت هشدار میدهند که اگر کشورهای دارای نظام دموکراتیک و متحد (بهویژه آمریکا و متحدین اروپایی آن) واکنشهای راهبردی و دقیقانگاری را بهموقع و مناسب نشان ندهند، به خطر واقع میشوند که مزیتهای دیرینه، عمیق و تاریخی خود در حوزه علوم پیشرفته و فناوریهای حیاتی را بیبازگشت از دست بدهند. این مزیتها و برتریهای علمی بهطور مستقیم بر آینده فناوریهای حیاتی دنیا تأثیرگذار و تعیینکننده هستند، این گزارش ASPI به وضوح تام نشان میدهد که جهان در یک نقطه عطف فناورانه قرار دارد. چین از طریق سیاستهای هدفمند، سرمایهگذاریهای عظیم و تمرکز راهبردی، توانسته است خود را به شریک علمی برابر یا برتر آمریکا تبدیل کند. این تغییر نهتنها برای توازن قدرت جهانی بلکه برای تعیین آینده صنایع اساسی و امنیت ملی از اهمیت حیاتی برخوردار است.
نظر شما