به گزارش خبرگزاری ایمنا، قدیمیترین جایزه علمی کشور، موسوم به «نوبل ایرانی»، بهعنوان نماد ارجگذاری ایران به علم و دانش، بیش از نیم قرن است که جایگاه ویژهای در فضای علمی کشور پیدا کرده است. بنیاد فرهنگی البرز از سال ۱۳۴۲، با هدف تجلیل از دانشمندان، پژوهشگران و همچنین شناسایی و حمایت از دانشجویان و دانشآموزان مستعد ایرانی، «جایزه البرز» را پایهگذاری کرده و تاکنون بهصورت مستمر آن را اعطا کرده است.
جایزه البرز که بر اساس سنت ارزشمند وقف علمی بنیان گرفته است، نخستین جایزه رسمی و با سابقهترین نشان علمی ایران محسوب میشود. این جایزه با تکیه بر رویکرد گسترش فرهنگ وقف در حوزه علم و فناوری، همواره تلاش کرده است تا برترینهای علمی کشور را در تمام گروههای سنی و مقاطع تحصیلی مورد تشویق قرار دهد و مسیر رشد و پیشرفت آنها را هموار کند.
ویژگی ممتاز این جایزه در استقلال کامل مالی آن است؛ بهگونهای که بدون هرگونه وابستگی به دستگاهها و نهادهای دولتی و حاکمیتی، تنها از سوی بنیاد فرهنگی البرز و بدون تحمیل هیچ هزینهای به شرکتکنندگان یا منتخبان پرداخت میشود. همین استقلال، هویت متمایز و قابل اتکایی برای این جایزه رقم زده و آن را به تنها جایزه علمی غیردولتی و غیرانتفاعی کشور تبدیل کرده است.
جایزه البرز، گسترهای جامع از فعالان علمی، از دانشآموزان و دانشجویان گرفته تا طلاب، پژوهشگران و اندیشمندان را در بر میگیرد. این ویژگی، آن را به سکویی ملی برای شناسایی استعدادهای نوظهور و حمایت از دانشآموختگان برجسته بدل کرده است.
اهمیت جایزه البرز برای دانشآموزان و نقش آن در رشد علمی
اعطای جایزه البرز به دانشآموزان نخبه، نقشی مستقیم در تقویت انگیزه علمی نسل دانشآموز دارد. این جایزه با ایجاد یک فضای رقابتی سالم و ارائه الگویی معتبر از تقدیر علمی موجب میشود استعدادهای نوجوان از همان سالهای اولیه تحصیل به مسیر پژوهش و خلاقیت علمی سوق داده شود؛ دریافت این جایزه برای دانشآموزان نه تنها یک افتخار ملی، بلکه بستری برای تقویت اعتمادبهنفس، افزایش انگیزه ادامه تحصیل در رشتههای تخصصی و قرار گرفتن در مسیر پیشرفتهای آتی است.
جایزهای همتراز با استانداردهای بینالمللی
در چشمانداز ارائهشده از سوی بنیانگذار بنیاد فرهنگی البرز، این جایزه در تراز جوایز معتبر جهانی و همپای جایزه نوبل تعریف شده است؛ هدفی که طی سالها استمرار، کیفیت داوری و جامعیت پوشش علمی، جایزه البرز را به یک برند ملی معتبر تبدیل کرده و آن را شایسته لقب «نوبل ایرانی» ساخته است.
اینک، پس از گذشت دههها، جایزه البرز همچنان بهعنوان نمادی از احترام کشور به تولید علم، حمایت از نخبگان و سرمایهگذاری بر آینده علمی ایران شناخته میشود؛ با توجه به جایگاه و نقش این جایزه در رشد علمی دانشآموزان به گفتوگو با یکی از دانشآموزان برگزیده جایزه نوبل ایرانی نشستیم که مشروح آن را در ادامه میخوانید:
ایمنا: در ابتدا خودتان را معرفی کنید و توضیح دهید چه شد که در جایزه البرز شرکت کردید و موفق به کسب رتبه برگزیده شدید؟
وطنخواه: من عطر وطنخواه هستم، دانشآموز و پژوهشگر در حوزه علوم و فناوری. واقعیت این است که مسیر تحقیقاتیام را با هدف شرکت در جایزه البرز آغاز نکردم و پیش از آن در جشنوارههایی همچون جشنواره علمی و پژوهشی خوارزمی شرکت کرده بودم و رتبههایی که در این جشنوارهها کسب کردهام، موجب معرفی من به این بنیاد شد.
جایزه البرز، سه سال فعالیتهای آموزشی، پژوهشی، فرهنگی، هنری و حتی ورزشی دانشآموزان را بررسی میکند، به همین دلیل انتخاب شدن در این جایزه به مسیر چندبعدی نیاز دارد، نه فقط یک رتبه یا یک مسابقه. علت معرفی و انتخاب من نیز همین ترکیب فعالیتها بوده است.
از طرفی، رتبههای پژوهشی ملی مانند رتبه اول کشور در علوم و فنون هستهای، رتبه اول سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی کشور، رتبه برتر کشوری زیستفناوری و رتبه برتر کشوری ریاضی در جشنواره خوارزمی و از طرف دیگر فعالیتهایی همچون طراحی محصول زیستفناورانه مبتنی بر فراوردههای سبز محیطزیستی، طراحی ایده اپلیکیشن «با وطن» با محوریت مسئولیتپذیری اجتماعی و صنعت توریسم، نویسندگی در رسانهها و مجلات علمی، فعالیت مستمر پژوهشی، شرکت در طرحهای نوآورانه و همچنین شرکت در طرحهای ورزشی، مجموعه مسیری بوده که پیمودهام و این مسیر موجب شد معیارهای بنیاد البرز، که بر چندبعدی بودن دانشآموزان تأکید دارد را پوشش دهم و افتخار کنم که به عنوان منتخب سال جاری معرفی شدهام.
ایمنا: وقتی نام شما بهعنوان برگزیده روی صحنه اعلام شد، نخستین چیزی که به ذهنتان خطور کرد چه بود و آن لحظه را چگونه توصیف میکنید؟
وطنخواه: لحظهای که نامم به عنوان برگزیده این جشنواره اعلام شد، اولین چیزی که به ذهنم رسید این بود که چقدر خوشحالم در کشوری زندگی میکنم که تلاش و پژوهش دانشآموزان دیده میشود.
صادقانه بگویم، پیش از آنکه هیجان برنده شدن سراغم بیاید، حسی از مسئولیت در من شکل گرفت؛ اینکه اکنون باید بسیار جدیتر و قویتر مسیرم را ادامه دهم، زیرا این انتخاب نوعی اعتماد و امید است که بر دوش من گذاشته شده است و همین موضوع انگیزهام را برای ادامه دادن طرحهایم بیشتر میکند.
ایمنا: در طول چند سال فعالیتی که در حوزه تحقیق و پژوهش دارید، با چه چالشها و سختیهایی روبهرو شدید؟
وطنخواه: مسیر پژوهش و فعالیت علمی برای یک دانشآموز، همیشه آسان نیست و کنار آمدن با حجم درسهای مدرسه، مسابقهها، پروژههای تحقیقاتی و کارهای داوطلبانه پشتکار بسیار زیادی میطلبد.
بارها پیش آمده که شبها تا دیروقت درگیر یک ایده یا طرح بودهام و صبح روز بعد نیز باید به مدرسه میرفتم؛ بنابراین بهنظر من سختترین بخش این مسیر، این بود که همیشه باید به خودم ثابت میکردم که میتوانم، اما با وجود تمام این دشواریها، هر سختی برایم به یک تجربه تبدیل شد و هر تجربه هم پلهای برای رشد بود.
ایمنا: نقش والدین در موفقیت شما چه بوده است و در صورت امکان این جایزه را به چه کسی تقدیم میکنید؟
وطنخواه: هیچکدام از موفقیتهایم بدون همراهی خانواده، بهویژه مادر عزیزم، شکل نمیگرفت. بهواقع مادرم نخستین کسی است که تواناییهایم را میبیند، مرا باور میکند و از سختترین روزهای مدرسه تا شبهای طولانی تحقیق همیشه کنارم بوده است. ایشان بستر آرامش و ثبات را برایم فراهم کردهاند تا بتوانم بدون دغدغه بر مسیر پژوهشی و علمیام تمرکز کنم.
مادرم نهتنها حامی و مشوق من بودهاند، بلکه به من آموختهاند مسئولیتپذیر باشم، پشتکار داشته باشم و هیچوقت از یادگیری دست نکشم. امروز اگر به نقطهای رسیدهام، بخش بزرگی از آن را مدیون محبت، صبوری و باور ایشان هستم.
ازاینرو، دوست دارم این جایزه را به مادرم تقدیم کنم. ایشان در تمام مراحل زندگی، بهویژه در مسیر تحصیلیام، در همه مسیرهای سخت علمی، مسابقهها، پروژهها و دغدغههایم با صبوری و انرژی همراه من بودهاند و بخش بزرگی از این موفقیت نتیجه زحمات و همراهیهای ایشان است و از صمیم قلب از ایشان سپاسگزارم.
ایمنا: چگونه میان درسهای مدرسه و انجام فعالیتهای تحقیقاتی تعادل برقرار میکنی؟
وطنخواه: تعادل یعنی اینکه بدون افراط و فشار، هر یک از کارها را در زمان درست خود انجام بدهم، به همین دلیل همیشه سعی کردهام برنامهریزی داشته باشم و بدانم اولویت امروز من کدام یک از کارهایم است. گاهی تمرکزم را بیشتر روی پروژههای تحقیقاتی میگذاشتم و گاهی بیشتر بر درسم، اما یک چیز همیشه ثابت بوده است، علاقهام. وقتی انسان کاری را با علاقه انجام دهد، مدیریت زمان را بسیار بهتر میتواند انجام دهد و میتواند کارهایش را با کیفیت بیشتری پیش ببرد.
ایمنا: چه توصیهای در خصوص برنامهریزی و مدیریت زمان به دانشآموزان همسن و سال خودت داری؟
وطنخواه: اولین نکتهای که میخواهم بگویم این است که دانشآموزها نباید اجازه دهند کارهای بزرگ را به دلیل ترس از کمبود زمان کنار بگذارند، زیرا زمان همیشه محدود است، اما هنر ما در این است که بتوانیم این محدودیت را مدیریت کنیم.
من یاد گرفتهام که هر روز، زمان ثابتی را برای کارهای پژوهشی یا تقویت مهارتهایم اختصاص دهم. این روش بهقطع مؤثرتر است از اینکه منتظر بمانم تا زمانی خاص پیدا شود که بهطور کامل به این فعالیتها اختصاص بدهم؛ همچنین کارهایم را به بخشهای کوچکتر تقسیم میکنم تا پیشرفت قابل مشاهدهای داشته باشد.
به این موضوع نیز باور دارم که برنامهریزی باید انعطافپذیر باشد، زیرا گاهی لازم است بر اساس شرایط پیشآمده تغییرات کوچکی در برنامهها ایجاد کنیم، اما مهم این است که حرکت به سمت هدف متوقف نشود؛ همچنین میخواهم به همه همسنوسالهایم بگویم که منتظر یک فرصت ویژه نباشیم تا کارهایمان را آغاز کنیم و بهتر است همین امروز با امکانات موجود شروع کنیم، برای خود هدف داشته باشیم و مطمئن باشیم که با تلاش، موفق خواهیم شد.
ایمنا: پس از کسب این جایزه، چه پیامی برای همسالان و دیگر دانشآموزان دارید؟
وطنخواه: دوست دارم پیامم را با الهام از سخنان مرحوم البرز، بنیانگذار جایزه نوبل ایرانی، بیان کنم: «آینده این سرزمین را کسانی میسازند که ارزش دانش را میدانند و برای ارتقای آن تلاش میکنند.» بنیانگذار این جایزه، هدف خود را وقف دارایی برای ارتقای دانایی قرار داد و باور داشت کشوری که از دانشمندان خود قدردانی نکند، از آینده خویش غافل است.
او خدمت به جامعه، کاهش رنج مردم، گشایش در رفاه و ارتقای نام ایران را رسالت اصلی خود میدانست و بر همین اساس، پیام من نیز به نوجوانها و جوانهای همنسلم این است که اگر میخواهیم ایران فردا را بسازیم، باید به مسیر علم، تحقیق و خلاقیت باور داشته باشیم، زیرا هیچ استعدادی کوچک نیست و هیچ تلاشی بیاثر نمیماند. نسل ما، نسل امروز، میتواند سهمی در ساختن آیندهای روشنتر برای کشورمان داشته باشد.
مسیر پیشرفت علمی در هر جامعهای بر دوش کسانی است که رویاهای بزرگ را با تلاش، پشتکار و ایمان به تواناییهای خود همراه میکنند. آنچه در روایتها و تجربههای برگزیدگان «جایزه البرز» دیده میشود، تصویری زنده از همین حقیقت است؛ حقیقتی که نشان میدهد حمایت از استعدادهای جوان، تنها تقویت یک فرد نیست، بلکه بالندگی یک ملت را رقم میزند.
جایزه البرز در طول سالها ثابت کرده است که میتوان با تکیه بر سنتهای اصیل علمی و فرهنگی، سازوکاری پایدار و تأثیرگذار برای پرورش نسل آینده دانشمندان ایجاد کرد؛ نسلی که با انگیزهای عمیق، افقهای تازهای را در علم و پژوهش میگشاید. این جایزه با فراهم کردن فرصت دیده شدن، شنیده شدن و باور شدن، به جوانان یادآوری میکند که تلاشهای آنها ارزشمند است و مسیر علم، هرچند دشوار، با همراهی نهادهایی چنین ریشهدار، قابل پیمودن و امیدبخش خواهد بود.
شور و اشتیاق در سخنان برگزیدگی که در این گزارش معرفی شد، گواهی است بر اینکه توجه به نخبگان ضرورتی برای آیندهسازی است. تجربه او و دیگر برگزیدگان، میتواند الهامبخش تمام دانشآموزانی باشد که امروز در آستانه انتخاب مسیرهای علمی و پژوهشی قرار دارند و شاید هنوز نمیدانند که استعداد نهفته در وجودشان تا چه اندازه میتواند شکوفا شود.
در پرتو چنین انگیزهها و حمایتهایی میتوان امید داشت حرکت علمی کشور با شتابی بیشتر ادامه داشته باشد و نوجوانان و جوانان ایرانی، با تکیه بر تواناییها و باور به خود، سهمی پررنگتر در ساخت فردایی روشنتر برای ایران ایفا کنند؛ فردایی که در آن علم، نوآوری و کوشش، مهمترین سرمایههای ملی به شمار میآید.
نظر شما