به گزارش خبرگزاری ایمنا، در دورانی که شهرها به سمت حکمرانی هوشمند، مدیریت مبتنی بر داده و جلب اعتماد عمومی حرکت میکنند، فناوری بلاکچین به عنوان یکی از تحولآفرینترین ابزارهای عصر دیجیتال وارد میدان شده است؛ فناوریای که نهتنها تمرکززدایی، امنیت و تغییرناپذیری دادهها را تضمین میکند، بلکه با ایجاد زنجیرهای از تراکنشهای شفاف و قابل رهگیری، بستر نوینی برای مدیریت مالی سالم، فرآیندهای اداری قابلپیگیری و نظارت مردمی فراهم میسازد.
فناوری بلاکچین که در ابتدا با ظهور رمزارزها مطرح شد، امروز از مرزهای اقتصادی فراتر رفته و به ابزار استراتژیک مدیریت شهری تبدیل شده است و ماهیت غیرمتمرکز این فناوری، که بر پایه ثبت تراکنشها در شبکهای توزیعشده عمل میکند، به مدیران شهری امکان میدهد دادهها و فرآیندهایی شفاف، امن و غیرقابلدستکاری ایجاد کنند؛ دادههایی که نه در اختیار یک نهاد متمرکز، بلکه در شبکهای از مشارکتکنندگان ذخیره میشود و همین ساختار امکان فساد، جعل و حذف اطلاعات را تقریباً به صفر نزدیک میکند.
یکی از مهمترین کارکردهای بلاکچین در مدیریت شهری، ایجاد «ردّ مالی قابلپیگیری» است؛ یعنی هر قرارداد، پرداخت، تخصیص بودجه یا فرآیند مالی در دفترکل دیجیتالی ثبت میشود و شهروندان، ناظران، خبرنگاران و دستگاههای نظارتی میتوانند در هر لحظه از روند هزینهکرد بودجه عمومی مطلع شوند، بدون آنکه امکان تغییر یا پنهانسازی اعداد و اسناد وجود داشته باشد.
از سوی دیگر، بلاکچین میتواند به عنوان ابزاری برای تحقق «مدیریت بدون کاغذ» عمل کند و قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) این فناوری، امکانی فراهم میسازند که بسیاری از فرایندهای اداری از صدور مجوز ساختوساز تا پرداخت پیمانکاران به صورت خودکار، قابلپیگیری و بدون واسطه انجام شود.
برای نمونه، در سیستمهای سنتی ممکن است تأخیرهای اداری، پرداختهای نامنظم، ثبتهای ناقص یا حتی اعمال سلیقه در اجرای قراردادها دیده شود، اما در سیستم بلاکچین، تمام بندهای قرارداد دقیقاً مطابق برنامه و تنها در صورت تحقق شروط مورد توافق اجرا میشوند که این شفافیت ساختاری نهتنها مانع فساد سازمانی میشود، بلکه اعتماد شهروندان به شهرداری و مدیریت مالی شهر را افزایش میدهد.
در حوزه مدیریت بودجه شهری، بلاکچین میتواند دقت و سرعت بودجهریزی را به شکل چشمگیری ارتقا دهد و ایجاد داشبوردهای مبتنی بر بلاکچین این امکان را فراهم میکند که مدیران هر ریال از بودجه را از لحظه اختصاص تا لحظه خرجکرد پیگیری کنند.
این مدل شفاف، بهویژه در پروژههای عمرانی و خدماتی که بخش عمده هزینههای شهرها را تشکیل میدهند، از اهمیت دوچندان برخوردار است، همچنین امکان حضور نهادهای مردمی و کارشناسان مستقل برای بررسی و تحلیل این دادهها، سطح مشارکت عمومی را افزایش داده و به تحقق «حکمرانی باز» کمک میکند.
مزیت مهم دیگر بلاکچین، کارکرد آن در مدیریت بحرانها و ارائه خدمات عمومی است؛ تصور کنید در زمان توزیع کمکها، پرداخت یارانه یا مدیریت سوخت و انرژی، بلاکچین میتواند با حذف واسطهها و تعیین هویت دقیق کاربران، توزیع منابع را منصفانهتر و بهدور از هرگونه تبعیض یا اشتباه انجام دهد.
شهرهایی همچون دبی، سئول و آمستردام همین حالا از بلاکچین برای کنترل هزینهها، مدیریت انرژی هوشمند و ثبت مالکیتها استفاده میکنند و تجربیات موفق آنها نشان داده است که شفافیت مالی و افزایش اعتماد عمومی، از بزرگترین پیامدهای این تحول فناورانه است.
افزایش ۳ برابری شفافیت مالی و مدیریتی شهرها با بلاکچین
نادر آخوندی، مدیرکل درآمد شهرداری اصفهان و مشاور شهردار در حوزه اقتصادی و مشارکتهای مردمی با اشاره به اهمیت فناوریهای نوین در مدیریت شهری به خبرنگار ایمنا اظهار میکند: بهرهگیری از بلاکچین در سیستمهای شهری این امکان را فراهم میآورد که دادهها و تراکنشها بهصورت غیرقابل تغییر ثبت شوند و شفافیت مالی و مدیریتی به شکل چشمگیری ارتقا یابد.
وی ادامه میدهد: مدل آزمایشی ارائه شده در برخی شهرها نشان میدهد سرعت پردازش تراکنشها تا سه برابر افزایش یافته، تأخیر سیستمها تا ۳۰ درصد کاهش پیدا کرده و امنیت اطلاعات نیز به سطح بالاتری ارتقا یافته است.
مدیرکل درآمد شهرداری اصفهان و مشاور شهردار در حوزه اقتصادی و مشارکتهای مردمی تاکید میکند: این فناوری میتواند زمینه مدیریت پروژههای عمرانی، صدور مجوزها، پرداخت خدمات شهری و قراردادهای مشارکتی را به شکلی ایمن و شفاف فراهم سازد و تصمیمگیریها را سریعتر کند.
آخوندی میگوید: تجربه بهکارگیری بلاکچین در چند پروژه نمونه، نشان داده است که ثبت غیرقابل تغییر دادهها موجب کاهش خطاهای انسانی و پیشگیری از تخلفات مالی و اجرایی در شهرداریها میشود.
وی اضافه میکند: بهرهبرداری از این فناوری نه تنها روند پردازش اطلاعات را سرعت میبخشد، بلکه امکان رصد دقیق تراکنشها و افزایش اعتماد عمومی به عملکرد مدیریت شهری را نیز فراهم میآورد.
مدیرکل درآمد شهرداری اصفهان و مشاور شهردار در حوزه اقتصادی و مشارکتهای مردمی خاطرنشان میکند: با گسترش بلاکچین در سیستمهای شهری، میتوان فرآیندهای مالی و مدیریتی را بهصورت هوشمند و خودکار اداره کرد و سطح شفافیت و پاسخگویی را به حداکثر رساند.
آخوندی میگوید: کارشناسان فناوری اطلاعات شهری معتقدند که بلاکچین میتواند محور اصلی توسعه آینده مدیریت شهری باشد و اجرای گسترده آن در شهرهای مختلف، الگویی پایدار و قابل اعتماد برای سایر کلانشهرها ایجاد خواهد کرد.
وی ادامه میدهد: با توجه به نتایج این پژوهش، شهرداریها میتوانند از قابلیتهای بلاکچین برای ارتقای بهرهوری، کاهش خطای انسانی و افزایش امنیت اطلاعات بهره بگیرند و خدمات شهری را به سطح بالاتری از شفافیت و کارآمدی برسانند.
اعتمادزایی بلاکچین بر پایه سازوکار اجماع و شفافیت دادهها است
پیام نوریدوآبی، دکترای حسابداری با بیان اینکه فناوری و پلتفرمهای دیجیتالی منشوری گسترده از فعالیتها و رویدادها ایجاد کرده و بستری از حقیقت دنیای واقعی را در فضای سیال و شتابان مجازی بازنمایی میکند، به خبرنگار ایمنا میگوید: در میان هیاهوی این تحولات فناورانه، استعدادهای درونی بلاکچین موجب شده این فناوری ارتباطی تنگاتنگ با دیگر فناوریها برقرار و شبکهای گسترده از خلاقیت و نوآوری دیجیتالی در عرصههای فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ایجاد کند.
وی با اشاره به اینکه جریان آزادانه اطلاعات مبنای شکلگیری شفافیت است و پژوهشگران متعددی نظیر بولو، اسماعیلزاده مقری، دوری و مول شفافیت را افشای مناسب اطلاعات و افزایش جریان بهموقع دادههای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی میدانند، ادامه میدهد: شفافیت به ویژه از منظر پایداری محیطزیستی، رضایت مشتریان و اطمینانبخشی به ذینفعان در سالهای اخیر به مطالبهای پررنگ و رو به رشد بدل شده است.
دکترای حسابداری با تاکید بر اینکه شفافیت نه فقط ارائه اطلاعات روشن به شهروندان بلکه تنظیمگری قوانین، فرآیندها و روشها را نیز دربرمیگیرد و دسترسیپذیری دادهها را ممکن میکند، تاکید میکند: این فرآیند موجب میشود اعمال، تصمیمات و وضعیتهای موجود قابل رؤیت شده و ابزار کافی برای درک، فهم و نظارت فراهم شود و در نتیجه مهمترین گام برای افزایش صداقت، درستکاری، اعتماد، اطمینان، پاسخگویی و کاهش ریسکها، تقلب، تحریف و عدم تقارن اطلاعاتی محسوب میشود.
نوریدوآبی میگوید: شفافیت در همه ابعاد خرد و کلان و در تمامی سطوح فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نمود مییابد و در حوزه شفافیت شرکتی نیز شامل افشای بهموقع اطلاعات برای سهامداران بالقوه و بالفعل درباره عملکرد مالی، مدیریت ریسک و فعالیتهای تجاری است؛ به گونهای که پژوهشگران برجسته، شفافیت مالی را صحت، کامل بودن و بهموقع بودن اطلاعات معرفی کردهاند.
وی اضافه میکند: شفافیت مالی با فراهم آوردن گزارشگری جامع، قابلاتکا و مربوط درباره گذشته، حال و آینده وضعیت امور مالی عمومی، نقش حیاتی در پاسخگویی و مدیریت اثربخش مالی ایفا میکند و با ایجاد تصویر دقیق و بهنگام از وضعیت مخارج، منافع و ریسکهای پنهان، امکان تصمیمگیری درست برای دولتها و ایجاد توان نظارتی برای قانونگذاران، بازارها و شهروندان را فراهم میسازد.
دکترای حسابداری خاطرنشان میکند: جهان پیرامون ما با سرعت در حال دگرگونی است و کسبوکارها در معرض نیازها و وابستگیهای فناورانه قرار دارند؛ وابستگیای که بهویژه در پی بینالمللی شدن فعالیتهای تجاری، موجب شکلگیری مدلهای نوین سازمانی و تغییر در نحوه استفاده از قدرت، ارتباطات و طراحی ساختارها شده است و فناوری بلاکچین نیز در همین بستر به راهکاری نوآورانه برای حوزههای مختلف بهویژه مالی تبدیل شده است.
نوریدوآبی میگوید: بلاکچین با وجود ظرفیتهای گستردهاش در صنایع مالی هنوز در بسیاری از بخشها به دلیل ناآگاهی مفهومی و نظری ناشناخته مانده اما به سرعت به ضرورتی اجتنابناپذیر بدل میشود؛ زیرا این فناوری با حذف واسطهها در پردازش تراکنشها، اطمینان را در سیستمهای نسل آینده تضمین میکند و این پژوهش نیز با هدف پر کردن شکاف دانشی، شفافیت را به عنوان محصولی متمایز در فناوری بلاکچین بررسی کرده است.
وی ادامه میدهد: بلاکچین به عنوان شکلی غیرمتمرکز از نگهداری سوابق دیجیتال، امکان تأیید همزمان و ایمن تراکنشها را بدون نیاز به مرجع اعتماد مرکزی فراهم میکند و قوانین حاکمیتی مبتنی بر کدهای از پیش طراحیشده، رفتار بازیگران شبکه را هدایت میکنند؛ تراکنشها پس از تأیید در بلوکهای امن ذخیره و در زنجیرهای مجازی و تغییرناپذیر به یکدیگر متصل میشوند.
دکترای حسابداری تاکید میکند: بلاکچین پس از اینترنت یکی از بزرگترین توسعههای فناوری محسوب میشود و با فراهم آوردن بستر اشتراکگذاری شفاف و ایمن، افقهای اقتصاد دیجیتال را گسترش داده است؛ اگرچه نخستین بار با بیتکوین شناخته شد اما امروز ظرفیت کاربرد در حوزههای مالی، سلامت، املاک، زنجیره تأمین، دولت الکترونیک و مخابرات را دارد و به دلیل ماهیت اخلاقی و تمرکززدایی خود، به تعادلی میان شفافیت و نیازهای اطلاعاتی ذینفعان دست یافته است.
نوریدوآبی میگوید: تمام تراکنشها در بلاکچین برای گرههای شبکه قابل مشاهده است و همین موضوع باعث میشود امکان پنهانکاری از بین برود و عدم تقارن اطلاعاتی به حداقل برسد؛ از سوی دیگر، این فناوری محیط بوروکراتیک گزارشگری مالی را حذف کرده و دسترسی برابر به اطلاعات ایجاد میکند و به همین دلیل ابزار مؤثری برای نظارت، مقابله با فساد و افزایش اعتماد عمومی است.
وی اضافه میکند: بلاکچین با ایجاد شفافیت گسترده، امکان ردگیری تراکنشها را در حوزههای اجتماعی، مالی، آموزشی، بهداشتی و حتی خدمات بشردوستانه فراهم میکند و دولتها با ثبت دادههای مربوط به زمین، مالکیت، رأیگیری و خدمات عمومی روی زنجیره بلاکچین میتوانند فساد را کاهش دهند و از دستکاری اطلاعات جلوگیری کنند؛ موضوعی که آثار اجتماعی قدرتمند و ماندگاری به همراه دارد.
دکترای حسابداری خاطرنشان میکند: خودِ ماهیت بلاکچین که مبتنی بر تأیید زمانی دادهها است موجب میشود هرگونه دستکاری بدون تغییر کل تاریخچه زنجیره غیرممکن باشد و این ویژگی سطحی از قابلیت اعتماد ایجاد میکند که در سیستمهای متمرکز قابل دستیابی نیست؛ زیرا در بلاکچین همه تغییرات و تراکنشها برای تمامی گرهها قابل مشاهده و غیرقابل حذف است.
نوریدوآبی میگوید: استفاده از بلاکچین برای ردیابی فرآیندها، تولید، زنجیره تأمین و سوابق تراکنشی موجب میشود منشأ محصولات و رخدادها با سرعت بالا شناسایی شود و این سرعت در شرایط حساس مانند آلودگی محصولات غذایی اهمیت حیاتی دارد و مزیتی است که حتی سیستمهای متمرکز قدرتمند نیز به دشواری قادر به ارائه آن هستند.
وی ادامه میدهد: اعتمادزایی بلاکچین بر پایه سازوکار اجماع است و تغییرناپذیری آن با پشتیبانی از الگوریتمهای رمزنگاری، امکان جعل یا حذف اطلاعات را از میان میبرد؛ در کنار این ویژگیها، شفافیت هویت فرستنده و گیرنده و ثبت اجماعی تراکنشها توسط کاربران نیز سبب میشود ساختار ثبت و گزارشگری به سطحی بیسابقه از صحت، دقت و نظارت برسد.
دکترای حسابداری خاطرنشان میکند: شبکههای مبتنی بر بلاکچین با کاهش هزینهها، زمان، نیرو، بوروکراسی، ریسک، تحریف و تقلب و با افزایش کنترل، نظارت، ردیابی، ماندگاری، پایداری، اعتماد، مسئولیتپذیری و رعایت تقارن اطلاعاتی، به بالاترین سطح شفافیت میرسند و در واقع میتوان گفت بلاکچین ذاتاً خود شفافیت است.
به گزارش ایمنا، بلاکچین تنها یک فناوری تازه وارد نیست، بلکه حلقه مفقوده در مسیر رسیدن به مدیریت شهری شفاف، کارآمد، پاسخگو و فسادناپذیر است و آینده شهرهای پیشرو، در گروی استفاده هوشمندانه از ابزارهایی است که اطلاعات را آزاد، شفاف و در دسترس عموم قرار میدهند.
بلاکچین با قدرتی که در تغییر نظامهای مالی و اداری دارد، میتواند ستون اصلی اعتماد عمومی و ضمانتی برای مدیریت سالم در شهرهای ایران باشد؛ آیندهای که در آن هر شهروند بتواند بهطور لحظهای بر روند تصمیمات و هزینههای شهر نظارت کند و سیستمهای مدیریتی بر مبنای عدالت، شفافیت و فناوری نوین عمل کنند.
نظر شما