زن‌، کرامت و حجاب؛ بازخوانی نگاه رهبر معظم انقلاب به جایگاه زن

به گزارش خبرگزاری ایمنا، در روزهایی که بحث زن، آزادی و حجاب بار دیگر در صدر گفت‌وگوهای عمومی نشسته، سخنان اخیر رهبر معظم انقلاب یک نکته را با ظرافت دوباره آشکار کرد، «اسلام همان‌قدر که به ظاهر انسان توجه دارد، به باطن او، به کرامت، به حرمت و به شأنش نیز پایبند است.»

این ادعا، در کلام بسیاری شاید تکراری به نظر برسد؛ اما وقتی مقام معظم رهبری درباره زن سخن می‌گویند، جمله‌ها از سطح شعار فراتر می‌روند و رنگی از تجربه، اندیشه و شناخت عمیق پیدا می‌کنند.

حجاب؛ پوششی برای کرامت، نه محدودیت برای انسان

رهبر معظم انقلاب، حجاب را حکم شرعی و قانونی می‌دانند؛ این بخش روشن است، اما آنچه در این میان کمتر دیده شده، روحی است که در پسِ این حکم نهفته است:

«حجاب برای او، ابزاری برای پنهان‌کردن یا کنارگذاشتن زن نیست؛ بلکه حفاظی است که زن را از تبدیل‌شدن به ابزار نگاه‌ها و بازارها دور می‌دارد.» این نگاه، نه تحمیل بر زن، بلکه دفاع از زن است؛ دفاع از حق او برای دیده‌شدن با انسانیتش، نه با جسمش.

همان کسی که حجاب را الزام می‌داند، مردسالاری را باطل می‌شمارد

نکته مهم همین‌جا است، در همان سخنرانی که بر حجاب تأکید شد، مقام معظم رهبری جمله‌هایی گفتند که اگر با دقت شنیده شود، تصویری کاملاً متفاوت ترسیم می‌کند:

«مرد مالک زن نیست.

زن حق کتک‌خوردن ندارد.

کار خانه وظیفه شرعی زن نیست.

زن می‌تواند مدیر و صاحب اختیار باشد.»

در واقع، ایشان می‌گویند حجاب باید باشد، اما زن اسیر کسی نیست؛ زن باید پاک و محترم بماند، اما بار خانه‌داری بر دوشش تحمیل نمی‌شود؛ زن باید به ارزش‌های اسلامی پایبند باشد، اما می‌تواند بر پست‌های مهم و عرصه‌های اجتماعی بایستد.

این «ترکیب» است که نگاه ایشان را از سطح بحث‌های روزمره فراتر می‌برد.

زن در نگاه اسلام؛ نه سایه‌ای بر کنار مرد، نه ابزاری در دست بازار

اگر تاریخ غرب را مرور کنیم، می‌بینیم که از قرون وسطی تا همین امروز، زن یا در چارچوب‌های سختگیرانه زندانی می‌شد، یا در آزادی افسارگسیخته به ابزاری برای تجارت و تبلیغ تبدیل می‌شد و در هر دو حالت، زن بودن زن نادیده گرفته شد.

اما اسلام و به نوعی نظام فکری انقلاب اسلامی تلاش دارد تعادلی میان «پاکی» و «حضور»، میان «کرامت» و «کارکرد»، میان «جسم» و «روح» بسازد.

اینجا است که تفاوت رخ می‌نماید: «اسلام نه زن را در خانه محبوس می‌کند و نه او را به بازار نمایش می‌سپارد.»

در این میان، حجاب یک طرف ماجرا است؛ اما احترام، استقلال و حقوق زن طرف دیگر آن است و مقام معظم رهبری دقیقاً بر این هر دو تأکید می‌کند.

عقلانیتی که پشت این نگاه است

اگر کسی تنها بخشی از این منظومه را ببیند، مثلاً فقط الزام حجاب، شاید به‌سادگی او را سخت‌گیر یا مخالف آزادی تصور کند، اما وقتی فلسفه همان حکم و در کنار آن سخن از «حرمت زن»، «استقلال زن»، «عدم سلطه مرد»، «عدم اجبار زن به کار خانه» و «توان مدیریتی زن» قرار می‌گیرد، تصویر کامل می‌شود.

در این تصویر، نه ظلمی هست و نه بی‌منطقی؛ بلکه نگرشی دیده می‌شود که می‌خواهد زن را نه یک «فرد رهاشده»، بلکه یک انسان کرامت‌مند ببیند؛ نه یک «ابزار»، بلکه یک شخصیت.

جایگاه زن در اسلام

در نهایت، این نکته را نمی‌توان نادیده گرفت که رهبر معظم انقلاب، در تمام سال‌هایی که از زن سخن گفته‌اند، در برابر نگاه‌های مردسالارانه موجود در جامعه، از سر یک نگاه اصول‌مند، اخلاقی و حافظ کرامت زن سخن گفته‌اند.

ایشان بر حجاب تأکید می‌کند، چون آن را پاسدار حرمت زن می‌داند و در همان حال، بر استقلال و شأن زن نیز پای می‌فشرد، چون هیچ انسانی، حتی به نام دین، حق ندارد به زن ظلم کند یا او را در چارچوب‌های تنگ تحمیل کند.

این نگاه، اگر منصفانه دیده شود، نه تنها تناقضی ندارد، بلکه تصویری عقلانی، سنجیده و ریشه‌دار از جایگاه زن در اسلام است.