به گزارش خبرگزاری ایمنا، دستگاههای تشخیص چهره نه تنها قادر است، هویت افراد را با دقتی بالا شناسایی کنند، بلکه میتوانند احساسات، سن تقریبی و حتی الگوهای رفتاری را نیز تحلیل کنند، اما پشت این پیشرفت شگفتانگیز، بحثهای گستردهای درباره حریم خصوصی، سوگیری الگوریتمی و پیامدهای اجتماعی قرار دارد.
سازوکار تشخیص چهره بهطور کلی بر چند مرحله استوار است. ابتدا دستگاه باید وجود یک چهره را در تصویر یا ویدئو تشخیص دهد؛ مرحلهای که امروزه با کمک شبکههای عصبی عمیق با دقت بسیار بالا انجام میشود. پس از تشخیص چهره، سیستم ویژگیهای چهره را استخراج میکند؛ ویژگیهایی همچون فاصله چشمها، شکل بینی، زاویه فک و نسبتهای هندسی مختلف. این اطلاعات به کمک مدلهای پیچیده یادگیری ماشین به یک بردار ریاضی تبدیل میشود که در واقع «شناسه عددی چهره» محسوب میشود. این شناسه سپس با اطلاعات موجود در پایگاه داده مقایسه شده و هویت فرد تعیین میشود. الگوهای جدید یادگیری عمیق به سیستم اجازه میدهند که حتی در شرایط دشوار همچون نور بسیار کم، تغییرات ظاهری، وجود ریش، عینک یا ماسک نیز عملکرد نسبتاً دقیقی داشته باشد.
کاربردهای این دستگاهها بسیار گسترده است. یکی از متداولترین استفادههای آنها در امنیت و کنترل دسترسی است. بسیاری از سازمانها به جای کارتهای شناسایی یا رمزهای عبور، از دستگاههای تشخیص چهره برای کنترل ورود و خروج کارکنان استفاده میکنند. این روش نهتنها امنیت بیشتری دارد، بلکه سرعت و سهولت استفاده از آن نیز بیشتر است. در تلفنهای همراه، قابلیت باز کردن قفل گوشی با تشخیص چهره به یک ویژگی استاندارد تبدیل شده است. شرکتهایی همچون اپل با معرفی Face ID نشان دادهاند که تشخیص چهره میتواند حتی از اثر انگشت هم ایمنتر باشد. بهویژه اینکه فناوریهای جدید از تکنیکهای سهبعدی و مادونقرمز استفاده میکنند تا امکان فریب دستگاه با عکس یا ویدئو بسیار کاهش یابد.
در صنعت حملونقل هوایی، بسیاری از فرودگاههای پیشرفته جهان از گیتهای هوشمند استفاده میکنند که هویت مسافران را بدون نیاز به مأمور انسانی و تنها با یک نگاه تأیید میکند. این کار زمان انتظار مسافران را کاهش داده و امنیت را نیز افزایش میدهد. در برخی فروشگاهها، فناوری تشخیص چهره به گونهای به کار گرفته شده که مشتری وارد میشود، خرید میکند و بدون توقف برای پرداخت خارج میشود؛ سیستم چهره او را شناسایی کرده و هزینه را از حسابش کسر میکند. بانکها نیز در برخی سرویسهای آنلاین از این روش برای احراز هویت استفاده میکنند. شبکههای اجتماعی از تشخیص چهره برای پیشنهاد تگکردن افراد در عکسها بهره میبرند و اپلیکیشنهای سرگرمی نیز برای ساخت فیلترها، تشخیص احساسات و ساخت آواتارهای دیجیتال از این فناوری استفاده میکنند.
در کنار این کاربردها، دستگاههای تشخیص چهره با چالشها و نگرانیهای مهمی همراه هستند. یکی از بزرگترین نگرانیها، مسئله حریم خصوصی است. کاربران نگراناند که تصاویر چهره آنها بدون اجازه ذخیره و تحلیل شود یا در اختیار سازمانها و شرکتهای مختلف قرار گیرد. از آنجا که چهره انسان یک داده زیستی غیرقابلتغییر است، درز اطلاعات آن میتواند پیامدهایی بسیار جدی داشته باشد. برخلاف رمز عبور که میتوان در صورت افشا آن را تغییر داد، چهره انسان همیشه ثابت است و همین موضوع حفاظت از پایگاه دادههای چهره را بسیار حساس میکند.
چالش دیگر، خطر سوگیری الگوریتمی است. اگر مدلهای تشخیص چهره با دادههای کافی و متنوع آموزش نبینند، ممکن است برای برخی گروهها عملکرد ضعیفتری داشته باشند. نمونههایی وجود داشته که این الگوریتمها در تشخیص چهره افراد با رنگ پوست تیره دقت کمتری داشتهاند یا میان چهرههای زنان و مردان اشتباه کردهاند. این نوع خطاها میتواند پیامدهای خطرناکی بهخصوص در استفادههای امنیتی یا قضائی داشته باشد. برای کاهش این خطر، شرکتها باید از دادههای گسترده و متنوع و از الگوریتمهای بدون سوگیری استفاده کنند.
موضوع دیگری که نگرانیها را افزایش داده، استفاده از این فناوری در نظارت گسترده شهری است. در برخی کشورها دوربینهای سطح شهر به سامانههای تشخیص چهره متصل هستند و میتوانند هر فرد را در هر لحظه شناسایی کنند. منتقدان معتقدند چنین نظارتی میتواند آزادیهای فردی را تهدید کند و زمینهساز سوءاستفادههای حکومتی یا تجاری شود. از این رو، بسیاری از کارشناسان بر ضرورت تصویب قوانین شفاف و سختگیرانه برای نحوه جمعآوری، ذخیره و استفاده از دادههای چهره تأکید دارند.
چالشهای صادرات و آینده کسبوکارهای مبتنی بر هوش مصنوعی
مسعود جعفری، کارشناس فنی شرکت فناور، در گفتوگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: بیش از ۲۵ سال است که در زمینه سیستمهای حضور و غیاب و کنترل تردد فعالیت داریم. دستگاههای تشخیص چهرهای که تولید کردهایم، کاملاً داخلی هستند و صادرات آنها به کشورهایی همچون روسیه و تایوان انجام شده است. آیندهای که برای خود ترسیم کردهایم، ورود به بازار کشورهای حاشیه خلیج فارس است؛ بازاری که اکنون عمدتاً در اختیار محصولات چینی است. محصولات ما در قالب پنج مدل اصلی عرضه شدهاند: تیسا، تیسا پلاس، تیسا کیان و تیام. این دستگاهها علاوه بر قابلیت تشخیص چهره، مجهز به سنسور اثر انگشت هستند. ویژگی مهم آنها سازگاری با شرایط ایران است؛ برای مثال در زمان قطعی برق، باتری UPS دستگاه تا چهار ساعت برق را تأمین میکند.
وی ادامه داد: این دستگاهها قابلیت تعریف ۱۲۸ مدل کنترل تردد برای هر فرد را دارند. همچنین در حالت سرور مود میتوانند پاسخها را از سرور دریافت کنند و منوهای اینتراکتیو امکان ارتباط کامل کاربر با دستگاه را فراهم میکند. دوربین دستگاهها از برند سونی و صفحهنمایش از برند سامسونگ انتخاب شده و قطعات باکیفیت در آنها بهکار رفته است. از زمان کرونا تاکنون این دستگاهها در محیطهای صنعتی و معدنی با شرایط نوری و گرد و خاک مختلف نصب و آزمایش شدهاند. عملکرد آنها موفقیتآمیز بوده و حتی در پروژهای بزرگ برای شرکتی با ۱۵ هزار پرسنل نصب شدند. تاکنون هیچ خرابی گزارش نشده است.
کارشناس فنی شرکت فناور خاطرنشان کرد: عملکرد این دستگاهها همرده نمونههای خارجی بوده و از نظر قیمت تقریباً یک پنجم آنهاست. از نظر ارزآوری نیز ۸۰ درصد نسبت به مدلهای خارجی صرفهجویی ایجاد میشود.قوانین گمرکی و واردات قطعات، زمان طولانی ترخیص کالا و مشکلات تبادلات مالی از جمله چالشهای اصلی هستند. اگر دولت بتواند قوانین تسهیلکننده در این زمینهها ایجاد کند، صادرات محصولات ایرانی افزایش خواهد یافت و ارزش افزوده بیشتری برای کشور به همراه خواهد داشت. اصلاح نظام مالیاتی برای شرکتهای تولیدی میتواند انگیزه بیشتری برای توسعه صادرات ایجاد کند. شرکتهای تولیدی باید حمایت شوند تا بتوانند علاوه بر تأمین نیاز داخلی، در بازارهای جهانی نیز رقابت کنند.
آینده کسبوکارها با هوش مصنوعی
جعفری در بخش دیگری از سخنان خود بیان کرد: هوش مصنوعی در آینده نزدیک جای بسیاری از کسبوکارها را خواهد گرفت و بر همه صنایع تأثیرگذار خواهد بود. بنابراین جوانانی که قصد ورود به حوزه فناوری اطلاعات دارند باید تخصصهای مرتبط با AI و فناوریهای نوین همچون AR را بیاموزند. این مهارتها سرعت عمل را افزایش داده، منابع انسانی را بهینه میکنند و امنیت را ارتقا میدهند. پیام من به مخاطبان این است که از تکنولوژی عقب نمانند، پیشرفت سریع هوش مصنوعی ایجاب میکند که همه کسبوکارها از این فناوری در فعالیتهای خود استفاده کنند تا بتوانند رشد و توسعه پایدار داشته باشند.
وی تأکید کرد: شرکتهای دانشبنیان علاوه بر تولید محصولات فناورانه، نقش مهمی در ایجاد اشتغال دارند. وقتی جوانان وارد حوزههایی همچون آیتی، امنیت شبکه و هوش مصنوعی میشوند، میتوانند کسبوکارهای نوینی راهاندازی کنند. این امر نهتنها به توسعه اقتصادی کشور کمک میکند، بلکه امید و انگیزه بیشتری برای نسل جوان ایجاد میکند. محصولات ما با کیفیت بالا، قیمت مناسب و سازگاری با شرایط ایران، همرده نمونههای خارجی هستند و حتی از نظر اقتصادی مزیت بیشتری دارند.
به گزارش ایمنا، با وجود چالشهای صادراتی، آینده این شرکت روشن است؛ بهویژه اگر قوانین حمایتی بیشتری برای شرکتهای دانشبنیان وضع شود. توصیههای مسعود جعفری به جوانان نیز نشان میدهد که آینده کسبوکارها در گرو یادگیری و بهکارگیری فناوریهای نوین است. هوش مصنوعی و واقعیت افزوده نهتنها ابزارهای فناورانه، بلکه مسیرهای جدیدی برای توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور خواهند بود. بهطور کلی میتوان گفت دستگاههای تشخیص چهره نقش مهمی در آینده فناوری و تعامل انسانها با محیط دیجیتال ایفا خواهند کرد. آنها میتوانند سطح امنیت، سرعت و سهولت زندگی را بهبود دهند، اما همزمان نیاز به دقت، نظارت و مقرراتگذاری نیز دارند تا از تبدیل شدن به ابزاری برای نقض حریم خصوصی جلوگیری شود. آینده این فناوری به نحوه مدیریت آن بستگی دارد؛ اگر مسئولانه و شفاف استفاده شود، میتواند دستاوردهای بزرگی برای جوامع انسانی به همراه داشته باشد.
نظر شما