عباسعلی رهبر، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در گفتوگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به اهمیت طبقه اقتصادی افراد در مسئولیت پذیری سیاسی اظهار کرد: برای فرهنگ سیاسی منبعث از منطق دینی و فرهنگ ایرانی باید بستهای از شرایط وجود داشته باشد که مهمترین بستهای که وجود دارد، آن است که کفایت لازم و اهلیت فرد را تأیید کند.
وی افزود: مهمترین موضوع در تأیید اهلیت در فرهنگ ایرانی قبل از اسلام فتوت بوده و مهمترین موضوع بعد از اسلام در کنار فتوت، ایمان، عمل، تقوای فردی، تقوای جمعی، سبقت، تجربه، تخصص و امانتداری است.
این مدرس دانشگاه تاکید کرد: در این مسیر امانت داری، تقوا و فتوت با طبقه اقتصادی افراد ارتباط مستقیم ندارد و ممکن است افرادی همچون سلمان فارسی و بلال حبشی پیدا شوند و در اسلام کاری انجام دهند که سران قریش توانایی انجام آن را نداشته باشند یا بهعکس همچون خالد بن ولید که علیه اسلام جنایت بسیار کرد. یعنی فقیر بودن یا نبودن معیاری برای انتخاب افراد در مسئولیت نیست.
رهبر بیان کرد: اگر با نگاه لیبرالیسم وارد این مسئله شویم، ممکن است این نگاه بر افق دید ما اثر بگذارد که نقش اقتصاد مهم است، چون همه چیز در این نگاه بر اساس توسعه اقتصادی است؛ در صورتی که در اسلام مسئله اقتصاد از منظر توسعه اقتصادی مهم است و بر این اساس است که در اسلام بر زدودن فقر از جامعه تاکید شده است؛ به قول علامه جوادی آملی: «فقر ستون فقرات جامعه را میشکند»؛ طبیعی است که نه فقر مطلق مانع مسئولیت است و نه غنای مطلق؛ اما این هم طبیعی است که فردی که چشم و دل سیر باشد احتمال انحراف مالیاش کمتر است، البته این عوامل عوامل اصلی نیستند و عوامل اولیه هستند که میتواند مورد اهمیت باشد، اما اینکه در رابطه با اعطای مسئولیت تنها بر موضوع اقتصادی تاکید کنیم نتیجهبخش نخواهد بود و باید دقت کنیم که این عوامل، مکمل یکدیگر هستند.
این کارشناس با اشاره به اینکه نباید همهچیز را در قالب سیاستزدگی و ایدئولوژیک سیاسی منفی ببینیم، گفت: در این مسیر نیازمند گزینش سیاسی کارآمد، بر پایه منطق مردمسالاری دینی هستیم، اما هنوز در این زمینه به نتیجه نرسیدهایم و تشخیص تقوای فردی و جمعی در افراد بسیار مشکل است و چه بسا ممکن است فردی متقی به نظر برسد، اما سر بزنگاهها بی تقواییاش نمایان شود؛ همانطور که بسیاری از افرادی که مقابل امیرالمومنین ایستادند، حافظان قرآن بودند، بر این اساس لازم است سازوکار مشخص یا نرمافزاری برای سنجش و تشخیص تقوای اجتماعی افراد ایجاد شود تا بتوان افراد را طی چندین سال، شاید حتی از دوران نوجوانی به خوبی و بهطور کامل و دقیق مورد ارزیابی قرار داد.
رهبر در ادامه گفت: ایمان و تقوا در دریافت مسئولیت اهمیت دارد، اما تشخیص درست ایمان و تقوای افراد نیز اهمیت بسیاری دارد. سنجشی که پس از اعطای مسئولیت در هر سطحی شاهد فساد نباشیم یا این میزان به کمترین حد خود برسد.
وی با تاکید بر اینکه اگر شخصی تعهد داشته باشد، امکان ندارد بدون تخصص مسئولیتی را به عهده بگیرد، بیان کرد: تعهد به این معناست که من در برابر خداوند، نسبت به مسئولیتی که قبول میکنم باید پاسخگو باشم، بنابراین کسی که متعهد است، اگر تخصص لازم را نداشته باشد، مسئولیت نمیپذیرد. این مسئله بسیار مهم است، اما مطلق نیست و لازم است در هر شرایطی تصمیم به گونهای گرفته شود که در مجموع شرایط متناسب با نظام سیاسی کارآمد ایجاد شود و در این مسیر وقتی بر مردمسالاری دینی تاکید داریم، باید لوازم آن را نیز مدنظر قرار دهیم.
نظر شما