به گزارش خبرگزاری ایمنا از گیلان، میرزا یونس معروف به میرزا کوچکخان جنگلی، نماد غیرت، مقاومت و پایداری ملت ایران در برابر ظلم و استبداد است، مردی که سال ۱۲۵۹ شمسی در محله استادسرای رشت چشم به جهان گشود و زندگیاش را وقف دفاع از استقلال، عزت و کرامت مردم وطن کرد.
او در روزگاری سخت و پرآشوب که ایران زیر فشار بیرحمانه قدرتهای استعماری و ضعفهای داخلی به زانو درآمده بود، برخاست و پرچم نهضت جنگل را در دل جنگلهای سرسبز گیلان برافراشت، نهضتی که تنها یک قیام مسلحانه نبود، بلکه جنبشی همهجانبه برای حفظ هویت، عدالت، آزادی و استقلال کشور بود.
میرزا کوچکخان، روحانی متدین و مردمی بود که توانست مردم گیلان و مناطق اطراف را به همبستگی و مبارزه علیه ظلم و تجاوز خارجی فراخواند، او به دور از هرگونه تظاهر و با سادهزیستی و صداقت، تصویری زنده از رهبری آگاه، شجاع و متعهد ارائه داد، رهبری که دغدغه اصلیاش رفاه و امنیت مردمش بود و از هیچ کوششی برای تحقق آرمانهای وطن دریغ نکرد.
نهضت جنگل به رهبری او، در برابر استبداد داخلی و دخالتهای بیگانگان ایستاد و صدای اعتراض مردم را از دل جنگلهای گیلان به سراسر ایران رساند.
فضای سیاسی ایران در آغاز قرن بیستم، پرتنش و آکنده از نفوذ و مداخلات گسترده قدرتهای استعماری بود، امپراتوری روسیه و بریتانیا به دنبال منافع خود در خاک ایران بودند و ضعف حکومت مرکزی، کشور را به صحنهای برای چالشهای داخلی و خارجی تبدیل کرده بود، در این شرایط بحرانی نهضت جنگل به رهبری میرزا کوچکخان نمایانگر ارادهای شد که نمیخواست ایران به خاک بیگانگان تبدیل شود و استقلال و عزت ملی را فدای منافع بیگانگان کند.
میرزا کوچکخان نه تنها یک مبارز سیاسی، بلکه چهرهای فرهنگی و اجتماعی بود که توانست با پیوند دین و اخلاق، سیاست و مردمسالاری، حرکتی تاریخی و تأثیرگذار را شکل دهد، او سمبل ایثار، پاکدستی و وفاداری به آرمانهای ملی بود و حتی پس از شهادتش، راه و تفکر او همچنان چراغ راه آزادیخواهان و عدالتطلبان ایران باقی مانده است.
میرزا کوچکخان نسبت به معیشت مردم، امنیت راهها، بیعدالتی مأموران حکومتی و تعرض بیگانگان حساسیت ویژه داشت همین ارتباط چهرهبهچهره با مردم بود که به نهضت جنگل قدرت اجتماعی بخشید و سبب شد نام میرزا نه تنها در اسناد رسمی، بلکه در قصهها، اشعار و خاطرات شفاهی نیز زنده بماند
تأثیر میرزا کوچکخان بر تاریخ معاصر ایران فراتر از زمان و مکان زندگی اوست؛ نهضت جنگل الهامبخش حرکتهای مقاومت و آزادیخواهی در سراسر کشور شد و صدای اعتراض به استبداد و استعمار را به گوش جهانیان رساند. میرزا با درک عمیق از اهمیت اتحاد ملی و پایبندی به اصول اخلاقی، الگویی را به جای گذاشت که هنوز هم جوانان و اندیشمندان ایرانی از آن درس میگیرند.
امروز، پس از گذشت بیش از یک قرن، میرزا کوچکخان برای مردم گیلان و همه ایرانیان تنها یک نام تاریخی نیست، او بخش جداییناپذیر حافظه جمعی ملت است، خیابانها، میدانها، مدارس و یادمانها به نام او مزین شده و نسلهای امروز و فردا با داستانهای حماسیاش رشد کردهاند.
جنگلهای گیلان، نه تنها پهنهای طبیعی، بلکه صحنهای است که در آن روح مقاومت و غیرت ایرانی دمیده شد؛ جایی که میرزا کوچکخان با خون و جان خود نشان داد که آزادی و عزت، هرگز به بهای تسلیم و سازش به دست نمیآید. امروز، یاد و راه او همچنان زنده است و با برگزاری برنامههای فرهنگی، هنری و آموزشی، نسلهای نوین ایرانیان را به حفظ این میراث گرانبها فرا میخواند.
میرزا کوچکخان جنگلی فراتر از یک شخصیت تاریخی صرف، نمادی برجسته از مقاومت ملی، پایبندی به اصول استقلال و ایستادگی در برابر ظلم و استبداد است، نهضتی که به رهبری وی شکل گرفت، تنها یک حرکت مسلحانه نبود، بلکه تبلور خواستهای بهحق مردمی بود که آزادی، عدالت و استقلال را به عنوان اصول بنیادین زیست خود پذیرفته بودند.
میرزا کوچکخان با پیوند دادن دین، اخلاق و سیاست، مسیری را پیش روی ملت ایران گشود که تا امروز الهامبخش تمام کسانی است که در راه تحقق آرمانهای آزادی و عدالت گام برمیدارند.
یاد و نام این بزرگمرد همچنان چراغ راه ملت ایران است تا با اتکا به ایمان راسخ به ارزشهای والای ملی و دینی، با تکیه بر وحدت و همبستگی، در برابر هرگونه تهدید و دشواری ایستادگی کنند و آیندهای پایدار و متکی بر عزت و استقلال را برای میهن خود رقم زنند.
میرزا کوچک نماد دینمداری و ظلمستیزی در تاریخ گیلان است
محمدرضا احمدی سنگر، نماینده مردم شهرستانهای رشت و خمام در مجلس شورای اسلامی در گفتوگو با خبرنگار ایمنا، با گرامیداشت سالگرد شهادت میرزا کوچک جنگلی، درباره ابعاد شخصیتی و مبارزاتی او اظهار میکند: میرزا یونس، مشهور به میرزا کوچک خان جنگلی، پس از تحصیل طولانی در حوزههای دینی، وقتی ظلم و مشکلات فراوان علیه ملت ایران را در تهران و گیلان دید، به زادگاه خود بازگشت و راه مبارزه را برگزید.
وی با اشاره به حضور نیروهای انگلیسی در گیلان و رفتارهای تحقیرآمیز آنان نسبت به مردم میافزاید: میرزا وقتی مشاهده کرد نیروهای بیگانه وارد گیلان شدهاند و به ملت ایران جسارت میکنند، بههمراه جمعی از یارانش تصمیم به اعتراض و مبارزه گرفت؛ اما به دلیل فضای خفقان و سرکوب هرگونه مخالفت، ناچار شد به جنگل برود و هسته اولیه نهضت جنگل را با همراهی دکتر حشمت و دیگر مبارزان شکل دهد.
نماینده مردم شهرستانهای رشت و خمام در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه میرزا و یارانش حدود هفت سال علیه روسها، انگلیسیها و عوامل داخلی آنان مبارزه کردند، تصریح میکند: میرزا کوچک خان از کوه و جنگل برای دشمنان خود ناامنی ایجاد میکرد و با انجام عملیاتهای مختلف، مانع تسلط کامل آنان بر منطقه میشد؛ به همین دلیل ارتش روس و انگلیس و ایادی آنها همواره در تلاش بودند این قیام را خاموش کنند.
احمدی سنگر با اشاره به تعبیر رهبر معظم انقلاب درباره میرزا کوچک جنگلی خاطرنشان میکند: به فرموده رهبر معظم انقلاب، مرحوم میرزا کوچک جنگلی یک واحد مینیاتوری از نظام اسلامی را در رشت و همان محدوده خاص به وجود آورد.
نهضت میرزا کوچک پس از شهادتش هم الهامبخش مبارزان گیلانی ماند
وی تاکید میکند: او در زمان خود، الگویی از حاکمیت دینی، مردمداری و مقابله با سلطه بیگانه را در گیلان بنا نهاد و این نهضت پس از شهادتش نیز الهامبخش حرکتهای بعدی شد.
نماینده مردم رشت و خمام در مجلس شورای اسلامی ادامه میدهد: بعد از شهادت سردار میرزا کوچک خان جنگلی، روح نهضت او زنده ماند؛ بهگونهای که هرجا ندای مظلومی بلند شد، پیروان راه میرزا به حمایت از مظلوم و مقابله با ظالم برخاستند. فرزندان فکری میرزا در سالهای بعد، بهویژه پس از جنگ جهانی دوم و در دوران دفاع مقدس نیز در صحنه حاضر بودند و گیلان در آن دوران بیش از هشت هزار شهید تقدیم انقلاب و ایران اسلامی کرد.
احمدی سنگر با اشاره به ابعاد شخصیتی میرزا کوچک جنگلی میگوید: میرزا شخصیتی دینمدار، مردمدوست، سیاستمدار و ظلمستیز بود که نمیتوانست ببیند به دیگران ستم میشود و سکوت کند. او همچون سرور و سالار شهیدان امام حسین (ع) حاضر بود جان خود را در راه مقابله با ظلم تقدیم کند اما زیر بار ذلت نرود و به کسی ستم نکند.
وی با تأکید بر اینکه میرزا کوچک جنگلی همچنان در دل مردم حضور دارد، اضافه میکند: امروز با گذشت سالهای طولانی از شهادت میرزا، هنوز در تهران، قم و شهرهای مختلف گیلان برای او مراسم بزرگداشت و عزاداری برگزار میشود؛ این نشان میدهد که او در قلب مردم نفوذ دارد و نسل به نسل بهعنوان شخصیتی فرهیخته، دینمدار، سیاستمدار و ظلمستیز شناخته میشود و محبوبیتش کاهش پیدا نکرده است.
زندگی و نهضت میرزا کوچک باید به نسل جوان معرفی شود
محمدحسین واثق کارگرنیا، رئیس شورای اسلامی شهر رشت در گفتوگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به یازدهمین سالگرد شهادت میرزا کوچک جنگلی اظهار میکند: هر سال گرامیداشت میرزا و برگزاری کنگره میرزا کوچک جنگلی در دستور کار است و تاکنون نیز چندین جلسه با حضور دستگاههای مختلف برگزار شده است.
وی میافزاید: برنامههای متنوعی برای این مناسبت در نظر گرفته شده و تلاش میکنیم از همه ظرفیتهای موجود استفاده شود.
رئیس شورای اسلامی شهر رشت خاطرنشان میکند: میرزا شخصیتی ملی و شناختهشده برای مردم ایران است، اما با این حال، هنوز بخشهای زیادی از زندگی میرزا و نهضت او ناگفته مانده و برای بسیاری از مردم، بهویژه نسل جوان که فاصلهای با آن دوران دارند، ناشناخته است.
کارگرنیا تصریح میکند: باید با تدوین برنامههای منظمتر و جامعتر، شخصیت میرزا و یارانش بیش از پیش برای مردم تبیین شود تا بدانند این چهرهها تمام زندگی و وجود خود را برای آینده بهتر مردم گذاشتند و در مسیر خدمت به مردم از همه منافع شخصی خود گذشتند.
وی میگوید: در شورای اسلامی شهر و مجموعه مدیریت شهری رشت، بخشی از برنامهها به معرفی یکی از قهرمانان شهر و استان اختصاص دارد که تاکنون تا حدی شخصیت او مغفول مانده بود؛ مرحوم «پیرملا». در ارتباط با ایشان نیز در حال تولید یک مستند هستیم تا بتوانیم این شخصیت مبارز را بهتر به مردم معرفی کنیم.
میرزا کوچکخان پیونددهنده دین، آزادیخواهی و وطندوستی بود
علی مرادی، کارشناس تاریخ در گفتوگو با خبرنگار ایمنا درباره جایگاه میرزا کوچکخان در تاریخ ایران میگوید: میرزا کوچکخان را نمیتوان صرفاً در قالب یک چریک جنگلی یا یک روحانی مبارز محدود کرد؛ او نماینده نسلی است که در دوران فروپاشی نظم سنتی و هجوم قدرتهای خارجی، دغدغه استقلال، عزت ملی و حفظ ارزشهای دینی را همزمان در سر داشت. به همین دلیل، میرزا در حافظه تاریخی مردم گیلان و ایران به عنوان نماد آزادیخواهی مسئولانه و مقاومت ریشهدار در بستر ایمان شناخته میشود.
وی میافزاید: در تحلیل نهضت جنگل باید توجه کنیم که میرزا کوچکخان از دل یک بستر اجتماعی ملتهب برخاست؛ ایران در آستانه جنگ جهانی اول و پس از مشروطه، با بحران مشروعیت سیاسی، نفوذ سنگین روس و انگلیس، فقر گسترده و بیثباتی اداری مواجه بود. در چنین شرایطی، حرکت میرزا تلاشی برای دفاع از تمامیت ارضی، پاسداری از کرامت مردم و جلوگیری از تبدیل شمال ایران به حیاط خلوت قدرتهای بیگانه بود.
این کارشناس تاریخ با اشاره به پیوند عمیق نهضت جنگل با هویت گیلان تصریح میکند: برخلاف برخی قیامهای مقطعی، نهضت جنگل ریشه در زندگی روزمره مردم گیلان داشت؛ از روستاییان و کشاورزان گرفته تا پیشهوران شهری و روشنفکران دینی. جنگل برای میرزا تنها یک پناهگاه نظامی نبود، بلکه سنگر دفاع از مردم و جغرافیای وطن بود؛ به همین دلیل است که امروز هم نام میرزا با «جنگلهای گیلان» گره خورده و این فضا به یک نماد تاریخی و عاطفی تبدیل شده است.
مرادی تأکید میکند: یکی از ویژگیهای برجسته میرزا، تلاش او برای پیوند زدن دین، اخلاق و سیاست بود. او نهضت جنگل را بر پایه شعارهای صرفاً قدرتطلبانه بنا نکرد، بلکه عدالت، استقلال و مقابله با ظلم را با زبان دینی و اخلاقی برای مردم تبیین میکرد. همین امر سبب شد بسیاری از اقشار مذهبی، علما و جوانان متدین آن دوره، نهضت او را حرکتی مشروع و قابل دفاع بدانند و پیش از آنکه او یک فرمانده نظامی باشد، او را «مرد دیانت و غیرت» بشناسند.
میرزا کوچکخان جنگلی فراتر از یک شخصیت تاریخی صرف، نمادی برجسته از مقاومت ملی، پایبندی به اصول استقلال و ایستادگی در برابر ظلم و استبداد است نهضتی که به رهبری وی شکل گرفت تنها یک حرکت مسلحانه نبود، بلکه تبلور خواستهای بهحق مردمی بود که آزادی، عدالت و استقلال را به عنوان اصول بنیادین زیست خود پذیرفته بودند
وی با اشاره به بُعد مردمی این حرکت میگوید: میرزا کوچکخان در میان مردم گیلان چهرهای نزدیک، صمیمی و قابل اعتماد بود. روایتهای محلی نشان میدهد که او نسبت به معیشت مردم، امنیت راهها، بیعدالتی مأموران حکومتی و تعرض بیگانگان حساسیت ویژه داشت، همین ارتباط چهرهبهچهره با مردم بود که به نهضت جنگل قدرت اجتماعی بخشید و سبب شد نام میرزا نه تنها در اسناد رسمی، بلکه در قصهها، اشعار و خاطرات شفاهی نیز زنده بماند.
این کارشناس تاریخ، جایگاه میرزا را در سطح ملی نیز برجسته میداند و اضافه میکند: اگرچه میدان اصلی مبارزه میرزا در گیلان بود، اما پیام او محدود به یک استان نماند. گفتمان استقلالطلبی، نفی سلطه بیگانه و دفاع از هویت ایرانی-اسلامی که او مطرح کرد، در امتداد جریانهای بزرگتری قرار گرفت که بعدها در نهضت ملی شدن نفت و دیگر حرکتهای مردمی تداوم پیدا کرد. به بیان دیگر، میرزا یکی از حلقههای مهم زنجیره مبارزات ضد استعماری در ایران است.
مرادی با اشاره به بازتاب میرزا در امروز جامعه اظهار میکند: نسل جدید ممکن است همه جزئیات تاریخی نهضت جنگل را نداند، اما مفاهیمی مانند «مبارزه با استبداد»، «استقلال کشور» و «دفاع از مردم» هنوز برای آنان معنا دارد. اگر میرزا همچنان در نام خیابانها، یادمانها، آثار هنری و گفتوگوهای عمومی حضور دارد، به این دلیل است که ارزشهایی که برای آنها جنگید یعنی آزادی، عزت، پاکدستی و سادهزیستی هنوز هم مطالبات زنده جامعه ایرانی است.
وی خاطرنشان میکند: بزرگداشت میرزا کوچکخان نباید به چند مراسم نمادین محدود شود. لازم است نهضت جنگل و شخصیت میرزا در قالب پژوهشهای علمی، تولید مستند و فیلم، بازآفرینی ادبی و تقویت گردشگری تاریخی در گیلان بازخوانی شود. هرچه شناخت ما از این بخش از تاریخ بیشتر و عمیقتر شود، بهتر میتوانیم پیوند میان گذشته و امروز را برقرار کنیم و از تجربه میرزا برای تقویت هویت ملی، خودباوری و ایستادگی در برابر هر شکل از تحقیر و سلطه بهره بگیریم.
به گزارش ایمنا، امروز، بهواسطه مرور زندگی و آرمانهای میرزا کوچکخان، بر همگان لازم است که این میراث گرانبها را پاس دارند و با بهرهگیری از درسهای نهضت او، در جهت اعتلای ارزشهای والای استقلال، عدالت و آزادی کوشا باشند.
گیلان و ایران با گرامیداشت یاد و راه این رهبر بزرگ، یادآور میشوند که جنگلهای شمال کشور نه تنها عرصهای طبیعی بلکه مظهری از اراده راسخ و روح ملی برای تحقق استقلال و عزت ملی است.
نظر شما