به گزارش خبرگزاری ایمنا، مهدی گلشنی زاده ۱ بهمن ۱۳۱۷، اصفهان و فارغ التحصیل دبیرستان ادب، فیزیکدان و نظریهپرداز ایرانی، پژوهشگر فلسفه علم، مترجم، استاد بازنشسته دانشگاه صنعتی شریف، عضو سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی، و عضو پیوسته فرهنگستان علوم ایران است، او از برگزیدگان همایش چهرههای ماندگار در عرصه فیزیک و برنده کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و عضو هیئت امنای جایزه فریدون منصوری در نظریه ریسمان است.
مهدی گلشنی تحصیلات مقدماتی را در دبیرستان ادب اصفهان گذراند و دیپلم خود را با معدل ۱۶/۵ گرفت و بعد از عزیمت به تهران، در سال ۱۳۳۹ موفق به گرفتن مدرک لیسانس از دانشگاه تهران در رشته فیزیک شد. سپس به منظور ادامه تحصیل رهسپار ایالات متحده آمریکا و در سال ۱۳۴۸ از دانشگاه برکلی آمریکا در رشته فیزیک با گرایش ذرات بنیادی به درجهٔ دکتری نائل آمد.
همزمان با اتمام تحصیل در آمریکا، به ایران بازگشت و در دانشگاه صنعتی شریف با رتبه استادیاری به تدریس پرداخت و در سال ۱۳۶۴ در همان دانشگاه، به رتبهٔ استادی ارتقا یافت. وی به زبانهای فارسی، عربی و انگلیسی تسلط دارد و به هر سه زبان دارای تألیفات بسیاری است. گذشته از دانش فیزیک که رشته تخصصی اوست، گلشنی در عرصه الهیات و پژوهشهای دینی و نیز در زمینه مطالعات تطبیقی میان دو حوزه «علم و دین» صاحبنظر است و به عنوان بنیانگذار گروه فلسفهٔ علم دانشگاه شریف شناخته میشود. وی برگزیده همایش چهرههای ماندگار در عرصهٔ فیزیک و برنده دو جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران است، در سال ۱۳۹۰ کتاب «جشننامه دکتر مهدی گلشنی» به مناسبت بزرگداشت مقام علمی وی از سوی فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران به چاپ رسید.
مهدی گلشنی یکی از مدافعان سر سخت نظریه علم دینی است و از دیدگاه کسانی که علم اسلامی را قبول ندارند؛ انتقاد میکند. به نظر گلشنی علم هم در مرحله نظر و هم در مرحله عمل تحت تأثیر پیش فرضهای دینی و متافیزیکی است. او از ایده علم مقدس یا علم اسلامی دفاع میکند.گلشنی اعتقاد دارد که میان دین و علم رابطهای وجود دارد و بر این باور است که علم نیز نوعی پرستش و عبادت در میان دیگر پرستشها و عبادات است. چنانچه دین و علم هر دو قصد دارند ما را به تحقیق و پژوهش در آثار خداوند فراخوانند. وی موضوع تنظیم دقیق در قوانین فیزیکی را به عنوان شاهدی بر وجود طراح و ناظمی با قصد برمیشمارد؛ و بر این باور است که علم به تنهایی انسان را به تعالی نمیرساند بلکه به دین و متافیزیک نیز در این سیر نیاز است.
گلشنی مصداق پیوند علم و دین و چهرهای ملی و بینالمللی است
حجت الحق حسینی استاد دانشگاه خواجه نصیر در مراسم بزرگداشت مهدی گلشنی، فیزیکدان برجسته و پدر فلسفه علم ایران، با مرور زندگی علمی و فرهنگی گلشنی میگوید: گلشنی شخصیتی ملی و بینالمللی است که در سه ساحت فیزیک، فلسفه علم و پیوند علم و دین آثار ماندگار برجای گذاشتهاند. گلشنی از سال ۱۳۳۶ با ورود به دانشکده فیزیک دانشگاه تهران و کسب رتبه نخست گروه فیزیک و دانشکده علوم، مسیر علمی خود را آغاز کرد. سپس با هدایت مرحوم جناب، دانشمند اصفهانی، برای ادامه تحصیل به دانشگاه برکلی رفت و از محضر استادان برنده جایزه نوبل بهره بردند. پس از بازگشت به ایران، به عهدی که با پدر خود بسته بود وفادار ماندند و در سال ۱۳۵۲ به دانشگاه صنعتی شریف پیوست.
دستاوردهای علمی در فیزیک
وی میافزاید: گلشنی نخستین رئیس دانشکده فیزیک دانشگاه شریف بود و برای اولین بار در ایران درس نسبیت، مکانیک کوانتومی و کیهانشناسی را ارائه کرد. همچنین، با راهنمایی عبدالسلام، مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات را پایهگذاری کرد. تأسیس دوره کارشناسی ارشد و سپس دکتری فیزیک، تربیت نخستین دانشآموخته دکتری فیزیک داخل کشور و نخبگانی همچون شهید مسعود علیمحمدی، و نگارش ۱۹ جلد کتاب و ۱۵۰ مقاله علمی از جمله خدمات گلشنی است.
استاد دانشگاه خواجه نصیر ادامهمیدهد: گلشنی علاوه بر فیزیک، در حوزه فلسفه علم نیز پیشگام است انتشار کتاب تحلیلی از دیدگاههای فلسفی در سال ۱۳۶۹ که برنده جایزه کتاب سال شد، نشان داد که گلشنی ۳۰ سال جلوتر از زمان خود میاندیشید. ریاست پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، بنیانگذاری گروه فلسفه علم و راهاندازی کارشناسی ارشد فلسفه علم، و عضویت ۲۵ ساله در شورای عالی انقلاب فرهنگی از دیگر فعالیتهای گلشنی است. گلشنی پیشگام پیوند علم و دین است، ترجمه پنج جز قرآن کریم به زبان انگلیسی و تألیف کتاب قرآن و علوم طبیعت که به زبانهای مختلف ترجمه شده و در فهرست ۱۵۰ کتاب برگزیده انجمن بینالمللی علم و دین قرار گرفته، نمونهای از آثار گلشنی است. همچنین کتابهای علم دین و علم و دین در افق جهانبینی توحیدی از آثار مهم ایشان در این حوزه است.اندیشههای گلشنی بازتاب گستردهای در جهان داشته است. در اندونزی و مالزی ایشان بهعنوان شناختهشدهترین شخصیت علمی معرفی شدهاند. عبدالسلام نیز گفته بود که نبوغ دکتر گلشنی میتواند در معرفی فیزیک در کشورهای اسلامی بسیار مؤثر باشد.
حسینی یادآور میشود: محمدتقی جعفری درباره کتاب گلشنی نوشتند که این اثر از نظر استقرا و تحلیل در حد بسیار عالی است و مسائل مهم فیزیک و فلسفه را با وضوح کامل بیان کرده است. این نشان میدهد که گلشنی نهتنها در عرصه علمی، بلکه در عرصه اخلاقی و فرهنگی نیز الگویی برای جامعه است.
آینده علمی کشور نیازمند اندیشکدههای دین و علم است
رئیس اندیشکده دین، علم و فناوری دانشگاه صنعتی اصفهان با اشاره به ابعاد مختلف شخصیت علمی و فلسفی مهدی گلشنی بیان میکند: صحبت درباره گلشنی تنها محدود به شخص یا شخصیت وی نیست، بلکه روش علمی گلشنی است که برای کشور ما راهگشا و الگوساز است در کشور ما افراد زیادی تحصیل کردهاند، سواد و معلومات بالایی دارند و نقل و نقد علمی میکنند. اما صرف ناقل بودن یا نابغه بودن کافی نیست. کسی میتواند راهگشا باشد که علاوه بر نقد، پیشنهاد و برنامه داشته باشد. امتیاز اصلی گلشنی همین است؛ وی در عرصه رابطه علم و دین، فلسفه و فلسفه علم دینی برای ما پیشنهاد و راهکار دارند.
وی تاکید میکند: در دانشگاهها افراد زیادی داریم که خوب نقد میکنند، اما آن کسی که راه نشان میدهد و برنامه دارد کمیاب است. جامعه نیازمند کسانی است که مسیر را روشن کنند و گلشنی از جمله کسانی است که با آثار و اندیشههای خود راه را نشان دادهاست. کتابهای وی بارها در کشورهای مختلف چاپ شده و حتی در مصر و اندونزی بهعنوان منابع اصلی معرفی شدهاند.
نگاه علمی و فلسفی فراتر از مرزها
رئیس اندیشکده دین، علم و فناوری دانشگاه صنعتی اصفهان ادامه میدهد: گلشنی با همکاری عبدالسلام، (برنده جایزه نوبل فیزیک)، پژوهشگاه مطالعات بنیادی را پایهگذاری کرد. این اقدام نشان داد که وی به دنبال نگاه غیرپوزیتیویستی در علم بود؛ نگاهی که فارغالتحصیلان ما را به صرف به پیوستگی با غرب محدود نکند. اگر بخواهیم به تمدن نوین اسلامی برسیم، باید چالشهای نظری در علم و دین، فلسفه علم و فلسفه فیزیک زودتر حل شوند.
مطیع با اشاره به بازخوردهای بینالمللی گلشنی عنوان میکند: دیدگاههای گلشنی در برخی کشورهای جهان بیش از ایران شناخته شده است، در اندونزی و مالزی آثار وی بارها چاپ شده و مورد توجه دانشجویان و پژوهشگران قرار گرفته است. در مصر نیز کتابهای ایشان بهعنوان منابع اصلی برای امامان جمعه معرفی شدهاند. این نشان میدهد که اندیشههای ایشان ظرفیت جهانی دارد.
وی تصریح میکند: یکی از مشکلات اصلی کشور ما فرار مغزهاست. بسیاری از مقالات علمی که در دانشگاهها نوشته میشوند، به درد کشور نمیخورند و فقط برای مجلات خارجی است. ما نیازمند اندیشکدههایی هستیم که دین، علم و فلسفه را در کنار هم قرار دهند و مسیر علمی کشور را به سمت حل مسائل واقعی هدایت کنند. متأسفانه در گذشته برای تأسیس چنین اندیشکدههایی مخالفتهایی وجود داشت، اما آینده علمی کشور وابسته به همین تفکرات است. روش علمی گلشنی الگویی برای ماست؛ الگویی که نقد را با پیشنهاد و برنامه همراه میکند. اگر دانشگاههای ما به این نقطه برسند، میتوانند مسیر سخت اما باشکوه پیشرفت علمی و تمدن اسلامی را ادامه دهند. امیدوارم همه ما با الهام از چنین اندیشههایی آینده علمی کشور را بسازیم.
به گزارش ایمنا، مهدی گلشنی یکی از برجستهترین چهرههای علمی و فرهنگی ایران است که در سه ساحت اصلی شناخته میشود؛ فیزیک، فلسفه علم و پیوند علم و دین، او پس از تحصیل در دانشگاه تهران و کسب رتبه نخست، برای ادامه تحصیل به دانشگاه برکلی رفت و از محضر استادان برنده جایزه نوبل بهره برد. بازگشت او به ایران و حضور در دانشگاه صنعتی شریف نقطه عطفی در تاریخ آموزش عالی کشور بود؛ نخستین دورههای کارشناسی ارشد و دکتری فیزیک را پایهگذاری کرد و مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات را با همکاری پروفسور عبدالسلام بنیان نهاد.
گلشنی علاوه بر فیزیک، در فلسفه علم نیز پیشگام بود. کتاب «تحلیلی از دیدگاههای فلسفی» او در سال ۱۳۶۹ برنده جایزه کتاب سال شد و نشان داد که اندیشههایش فراتر از زمان خود است. او ریاست پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی را بر عهده داشت و گروه فلسفه علم را تأسیس کرد.
در حوزه پیوند علم و دین، آثار او همچون «قرآن و علوم طبیعت» در سطح بینالمللی شناخته شد و به زبانهای متعدد ترجمه گردید، اندیشههایش در مصر، اندونزی و مالزی مورد توجه قرار گرفت و شخصیتش بهعنوان الگویی اخلاقی و علمی معرفی شد، گلشنی با تلفیق دانش فیزیک، فلسفه و دین، الگویی کمنظیر برای نسلهای آینده ایران و جهان اسلام باقی مانده است.
نظر شما