به گزارش خبرگزاری ایمنا، اختلال شخصیت مرزی یا Borderline Personality Disorder (BPD) یکی از پیچیدهترین اختلالات روانی است که در گروه اختلالات شخصیت خوشه B قرار میگیرد. این اختلال با بیثباتی شدید در هیجانها، روابط بینفردی و تصویر از خود شناخته میشود. افراد مبتلا به BPD روابطی پرتنش دارند، احساساتشان به سرعت تغییر میکند و در مدیریت هیجانها و رفتارهای تکانشی دچار مشکل هستند. اهمیت شناخت این اختلال از آن جهت است که میتواند کیفیت زندگی فرد و اطرافیانش را به شدت تحت تأثیر قرار دهد.
علائم اختلال شخصیت مرزی
بیثباتی هیجانی
افراد مبتلا به BPD تغییرات سریع و شدید در خلقوخو دارند؛ ممکن است در یک روز چندین بار از شادی به خشم یا غم شدید تغییر کنند.
ترس از رهاشدگی
یکی از ویژگیهای بارز این اختلال، ترس شدید از تنها ماندن یا ترک شدن توسط اطرافیان است. این ترس میتواند منجر به رفتارهای افراطی برای حفظ رابطه شود.
روابط ناپایدار
افراد مبتلا معمولاً روابطی شدید و پرتنش دارند؛ ممکن است یک نفر را در یک لحظه ایدهآل بدانند و در لحظهای دیگر او را بیارزش ببینند.
تکانشگری
رفتارهای پرخطر مانند ولخرجی، رانندگی خطرناک یا مصرف موادمخدر از نشانههای رایج هستند.
احساس پوچی
بسیاری از مبتلایان احساس پوچی مزمن دارند و نمیتوانند معنای پایداری برای زندگی خود بیابند.
خشم شدید
خشمهای ناگهانی و کنترلنشده میتواند روابط اجتماعی و خانوادگی را تخریب کند.
خودآسیبرسانی
رفتارهای خودآسیبرسان در میان مبتلایان شایع است و نیازمند توجه فوری است.
علل و عوامل خطر
ژنتیک
تحقیقات نشان دادهاند که زمینه ژنتیکی میتواند احتمال ابتلاء به BPD را افزایش دهد.
تجارب کودکی
سوءاستفاده، بیتوجهی والدین یا فقدان مراقبت مناسب در کودکی از عوامل مهم هستند.
تغییرات مغزی
مطالعات تصویربرداری مغزی نشان داده است که بخشهایی از مغز مرتبط با هیجان و تکانشگری در مبتلایان به BPD عملکرد متفاوتی دارند.
محیط اجتماعی
زندگی در خانوادههای پرتنش یا محیطهای بیثبات میتواند خطر ابتلاء را افزایش دهد.
پیامدهای اختلال شخصیت مرزی
- مشکلات جدی در روابط خانوادگی و دوستانه
- دشواری در حفظ شغل یا تحصیل
- افزایش خطر سوءمصرف مواد و الکل
- احتمال بالای خودآسیبرسانی
- مشکلات قانونی و مالی ناشی از رفتارهای تکانشی
روشهای تشخیص
تشخیص BPD توسط روانپزشک یا روانشناس بالینی و بر اساس معیارهای DSM-5 انجام میشود. معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی تشخیص داده میشود و مصاحبه بالینی، پرسشنامههای استاندارد و بررسی تاریخچه فردی از ابزارهای تشخیصی هستند.
درمان اختلال شخصیت مرزی
رواندرمانی
- رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT): آموزش مهارتهای مدیریت هیجان و روابط.
- شناختدرمانی (CBT): تغییر باورهای منفی درباره خود و دیگران.
- درمان مبتنی بر ذهنیسازی (MBT): افزایش توانایی درک هیجانها و افکار خود و دیگران.
- درمان طرحوارهای (Schema Therapy): اصلاح الگوهای ناسالم ناشی از تجارب کودکی.
دارودرمانی
داروها معمولاً برای مدیریت علائم همراه مانند افسردگی یا اضطراب تجویز میشوند، اما درمان اصلی رواندرمانی است.
راهکارهای حمایتی
- آموزش خانواده برای درک بهتر بیمار.
- گروههای حمایتی و مشاوره برای کاهش احساس تنهایی.
- سبک زندگی سالم شامل خواب کافی، تغذیه مناسب و ورزش.
- پرهیز از مصرف مواد و الکل.
آمار و شیوع اختلال شخصیت مرزی
- حدود ۱ درصد از جمعیت جهان به اختلال شخصیت مرزی مبتلا هستند.
- زنان بیشتر از مردان تشخیص داده میشوند، هرچند مطالعات نشان میدهد مردان نیز به همان میزان در معرض خطر هستند.
- بسیاری از مبتلایان قبل از ۳۰ سالگی علائم شدید را تجربه میکنند.
تفاوت BPD با سایر اختلالات
- افسردگی: در افسردگی خلق پایین پایدار است، اما در BPD تغییرات سریع دیده میشود.
- اختلال دوقطبی: نوسانات خلقی در دوقطبی طولانیتر و دورهای هستند، در حالی که در BPD سریع و کوتاهمدت است.
- اختلال اضطراب: اضطراب در BPD اغلب با ترس از رهاشدگی و روابط ناپایدار همراه است.
با وجود چالشهای جدی، بسیاری از افراد مبتلا به BPD با درمان مناسب میتوانند زندگی پایدارتر و رضایتبخشتری داشته باشند. تحقیقات جدید بر استفاده از فناوریهای نوین مانند اپلیکیشنهای سلامت روان و درمانهای آنلاین تمرکز دارند.
اختلال شخصیت مرزی یک اختلال پیچیده و چالشبرانگیز است که بر روابط، شغل و کیفیت زندگی فرد تأثیر میگذارد. با این حال، درمانهای مؤثر مانند DBT و CBT میتوانند به افراد کمک کنند تا زندگی پایدارتر و رضایتبخشتری داشته باشند و آگاهی عمومی، حمایت خانواده و دسترسی به خدمات درمانی نقش مهمی در مدیریت این اختلال دارند.
نظر شما