به گزارش خبرگزاری ایمنا و به نقل از ساینس دیلی، حدود ۴.۵ میلیارد سال پیش، زمین جوان با جرمی عظیم به نام تِیا (Theia) برخورد کرد، این برخورد سهمگین نهتنها ساختار و مدار زمین را تغییر داد، بلکه منجر به شکلگیری ماه شد؛ قمر وفاداری که از آن زمان تاکنون همراه زمین بوده است و با وجود اهمیت این رویداد، ماهیت و منشأ تِیا همچنان یکی از بزرگترین معماهای علمی باقی مانده بود.
مطالعهای که در نوامبر ۲۰۲۵ در مجلهی Science منتشر شد، با استفاده از دادههای ایزوتوپی توانست ترکیب احتمالی تِیا را بازسازی کند، پژوهشگران مؤسسه ماکس پلانک برای پژوهش منظومه شمسی و دانشگاه شیکاگو، نمونههای سنگی زمین و ماه را با دقتی بیسابقه بررسی کردند. آنها نسبت ایزوتوپهای آهن، کروم، مولیبدن و زیرکونیوم را در ۱۵ نمونهی زمینی و شش نمونهی ماه (بازگرداندهشده توسط مأموریتهای آپولو) اندازهگیری کردند.
ایزوتوپها نسخههای متفاوت یک عنصر هستند که تنها در تعداد نوترونها تفاوت دارند. در اوایل شکلگیری منظومه شمسی، این ایزوتوپها بهطور یکنواخت توزیع نشده بودند؛ موادی که نزدیکتر به خورشید شکل گرفتند، نسبتهای ایزوتوپی متفاوتی داشتند نسبت به موادی که در مناطق دورتر تشکیل شدند، بنابراین ترکیب ایزوتوپی هر جرم آسمانی مانند یک شناسنامه عمل میکند و اطلاعاتی دربارهی محل تولد آن ارائه میدهد.
- تشابه ایزوتوپی زمین و ماه: نتایج نشان داد که زمین و ماه ترکیب ایزوتوپی یکسانی دارند. این امر نشان میدهد که مواد تشکیلدهندهی هر دو جرم بهشدت در هم آمیختهاند.
- منشأ تِیا: دادهها حاکی از آن است که تِیا در بخش داخلی منظومه شمسی و حتی نزدیکتر به خورشید نسبت به زمین شکل گرفته است.
- ترکیب متفاوت از شهابسنگها: برخلاف زمین که ترکیب آن با انواع شناختهشدهی شهابسنگها قابل توضیح است، ترکیب تِیا کاملاً با هیچ گروه شهابسنگی شناختهشده مطابقت ندارد، این نشان میدهد که بخشی از مواد سازندهی تِیا از منطقهای ناشناخته و نزدیکتر به خورشید آمده است.
این یافتهها نهتنها به رمزگشایی از منشأ ماه کمک میکنند، بلکه درک ما از فرایند شکلگیری سیارات را نیز عمیقتر میسازند، اگر تِیا در نزدیکی خورشید شکل گرفته باشد، این امر نشاندهنده پیچیدگیهای بیشتری در مهاجرت مواد اولیهی سیارات است، همچنین این نتایج میتوانند مدلهای برخوردی مختلف را محدود و به دانشمندان کمک کنند تا سناریوی دقیقتری از شکلگیری ماه ارائه دهند.
دانشمندان امیدوارند با بررسی ایزوتوپهای دیگر و مقایسهی آنها با دادههای شهابسنگها، تصویر کاملتری از تِیا به دست بیاورند، همچنین مأموریتهای آیندهی فضایی که نمونههای تازهای از ماه یا سیارات دیگر جمعآوری کنند، میتوانند شواهد بیشتری برای تأیید یا اصلاح این فرضیه فراهم کنند.
کشف سرنخهای تازه دربارهی تِیا، گامی مهم در مسیر درک تاریخچهی زمین و ماه است، این پژوهش نشان میدهد که حتی پس از میلیاردها سال، ردپای یک سیارهی گمشده هنوز در سنگهای زمین و ماه قابل شناسایی است.
نظر شما