اسماء بنت عمیس؛ همراه وفادار و شاهد زندگی حضرت زهرا (س)

به گزارش خبرگزاری ایمنا، در تاریخ صدر اسلام، بسیاری از زنان نقش‌هایی فراتر از خانه‌داری و خدمت‌کاری ایفا کردند. اسماً بنت عمیس یکی از همین زنان برجسته است که حضورش در زندگی حضرت زهرا (س) نشان‌دهنده وفاداری، مسئولیت‌پذیری و جایگاه انسانی و معنوی اوست. اما آیا او تنها یک کنیز بود یا جایگاهی اجتماعی و اخلاقی فراتر داشت؟ بررسی منابع تاریخی نشان می‌دهد که اسماً، همراهی انسانی و معنوی برای اهل بیت بود و نقش او در لحظات سرنوشت‌ساز زندگی زهرا (س) برجسته است.

ریشه و جایگاه اجتماعی اسماً

اسماً بنت عمیس از خاندان خثعم و دختر عمیس بن معاد بود. او یکی از نخستین زنان مسلمان به شمار می‌رود و ازدواج‌هایش با جعفر بن ابی‌طالب، ابوبکر و در نهایت امام علی (ع) نشان‌دهنده جایگاه اجتماعی و سیاسی او بود. این نکته اهمیت بررسی هویت او را روشن می‌کند: شخصیتی آزاد و مؤثر، نه‌تنها خدمت‌کار.

حضور اسماً در زندگی حضرت زهرا؛ نه کنیز، بلکه شاهد و همراه

یکی از مهم‌ترین سوالات درباره اسماً این است که نقش او در خانه حضرت زهرا چه بود. در منابع شیعی گزارش شده که اسماً بنت عمیس در دوره بیماری حضرت زهرا (س) یکی از نزدیک‌ترین افراد به ایشان بود. با شدت گرفتن بیماری و نزدیک شدن شهادت حضرت زهرا (س)، اسماً در کنار بستر او حاضر بوده و مشارکت مستقیمی در غسل پیکر آن حضرت داشته است. برخی نقل‌ها می‌گویند که خود زهرا به امیرالمؤمنین و اسماً وصیت کرده بود که تنها آن‌ها در غسل ایشان دخالت کنند؛ بدین معنا که اسماً به‌عنوان رازداری مطمئن انتخاب شده بود. این نکات نشان می‌دهد که اسماً، فراتر از یک خدمت‌کار، به‌عنوان یک همراه وفادار و مسئول، عمل می‌کرد.

جایگاه معنوی و انسانی اسماً

اسماً بنت عمیس تنها یک شاهد تاریخی نبوده، بلکه نمادی از وفاداری و تقواست: او راوی احادیث پیامبر (ص) و همراه معنوی اهل بیت بوده است؛ حضور او در لحظات بحرانی، نشان‌دهنده مسئولیت‌پذیری و حساسیت اخلاقی اوست، همچنین تعامل او با اهل بیت، به‌ویژه حضرت زهرا (س)، نشان می‌دهد که نقش او انسانی و معنوی بوده است.

چالش‌های روایی و نقد منابع

با وجود آن‌که برخی منابع، او را به‌عنوان کنیز معرفی می‌کنند، بررسی دقیق منابع تاریخی و تحلیلی نشان می‌دهد که این تصور اشتباه است. تحلیلگران معتقدند که اسماً فردی آزاد و محترم بود و جایگاه او در خانه حضرت زهرا (س) ناشی از وفاداری، ایمان و شناخت او از شأن اهل بیت بود. اختلاف نظرها درباره جایگاه اجتماعی و خانوادگی او، نشان می‌دهد که مطالعه تاریخ زنان صدر اسلام نیازمند نگاه تحلیلی و مسئله‌محور است.

شناخت اسماً بنت عمیس نه‌تنها برای تاریخ‌پژوهان بلکه برای کسانی که به مطالعه جایگاه زنان در صدر اسلام و همراهی آن‌ها با اهل‌بیت علاقه دارند، اهمیت ویژه‌ای دارد. او نمونه‌ای است از زنی که حضور انسانی و معنوی‌اش فراتر از خدمت‌کاری، نقش‌آفرینی در تاریخ و الهام‌بخشی اخلاقی دارد.