به گزارش خبرگزاری ایمنا، قرآن در منظومه فکری انقلاب اسلامی، فقط یک متن مقدس برای تلاوت یا حفظ نیست؛ بلکه راهنمایی برای ساختن انسان و جامعهای مبتنی بر معنا، عدالت و اخلاق است. از همین رو، قرآنی شدن جامعه از نخستین آرمانهای انقلاب بوده است؛ آرمانی که تحقق آن، مستلزم عبور از آموزشهای سطحی و رسیدن به تربیتی است که قرآن را به راهنمای رفتار و سبک زندگی مردم تبدیل کند.
در دهههای گذشته، مؤسسه مهد قرآن یکی از پیشگامان این مسیر بوده است. این نهاد کوشیده است تا آموزش قرآن را از قالب کلاسهای سنتی فراتر برده و آن را در قالب شبکهای از کانونهای مردمی در سراسر کشور گسترش دهد. تربیت دهها هزار حافظ قرآن، استفاده از ابزارهای نوین آموزشی و توسعه فعالیتهای فرهنگی در بسترهای متنوع، بخشی از تلاشهایی است که در جهت پیوند دادن قرآن با زندگی اجتماعی صورت گرفته است.
با این حال، امروز پرسش اصلی آن است که این حرکت تا چه اندازه توانسته فاصله میان دانستن و زیستن قرآنی را کاهش دهد. در جهانی که رسانهها، فناوریهای دیجیتال و فرهنگ مصرفی در شکلدهی به هویت نسل جدید نقش تعیینکننده دارند، بازتعریف رابطه جوانان با قرآن به ضرورتی راهبردی تبدیل شده است. دیگر کافی نیست که قرآن فقط آموخته شود؛ بلکه باید فهم و تجربه شود، الهامبخش انتخابها و تصمیمهای روزمره باشد و درون ساختار تعلیم و تربیت کشور نهادینه گردد.
این مسئله، نه فقط دغدغهای دینی بلکه چالشی فرهنگی و تمدنی است: چگونه میتوان آموزههای قرآن را به زبانی زنده و قابل لمس برای نسل امروز ترجمه کرد؟ چگونه نهادهای قرآنی میتوانند از ظرفیت رسانه، فناوری و آموزش دیجیتال برای ایجاد پیوندی تازه میان ایمان و زندگی بهره ببرند؟ و چگونه میتوان از دل فعالیتهای آموزشی، حرکتی اجتماعی برای بازسازی معنای زیست قرآنی پدید آورد؟
در همین راستا با منوچهر متکی، نایب رئیس هیئت امنا و عضو هیئت مدیره مؤسسه کشوری مهد قرآن و نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی گفتوگو کردهایم که مشروح آن را در ادامه میخوانید.
ایمنا: آقای متکی، لطفاً در ابتدا کمی درباره اهمیت قرآن و جایگاه آن در زندگی فردی و اجتماعی ما صحبت کنید.
متکی: خوشحالم که امروز فرصت پیدا کردم با عزیزانی صحبت کنم که طی چند دهه گذشته نقشآفرینی بسیار مهمی در حوزه قرآنی و خدمت به قرآن، بهویژه در حوزه حفظ قرآن کریم در استان داشتهاند. نقطه اتصال ما، ارتباط ما و تمسک ما به همدیگر قرآن کریم است.
قرآن کتاب هدایت است؛ کتابی که رهنمون به سعادت و وسیله عاقبتبهخیری زندگی انسانهاست. در منابع دینی ما قرآن در جاهای مختلف، بهعنوان شفا نام برده شده و همچنین بهعنوان هدایت مطرح شده است. وقتی به فاتحةالکتاب نگاه میکنیم، میبینیم قرآن بهعنوان کتابی برای هدایت انسانها معرفی شده است و در زندگی دنیوی و نیز در سرای دیگر انسان، معاد و قیامت، نقش راهنما و هدایتکننده دارد.
تأکید بزرگان دین ما این است که در هجوم آلودگیها، پلیدیها و سختیها، «علیکم بالقرآن»؛ یعنی به قرآن پناه ببرید و متوسل به قرآن شوید. این یک راهکار روشن و عملی است. کسانی که با قرآن مأنوس میشوند، شما در ادبیاتشان، در نحوه سخن گفتنشان، و در رفتار و سبک زندگیشان دقت کنید، خواهید دید که هویت و جایگاه متفاوتی پیدا کردهاند.
ایمنا: انس با قرآن چه تأثیری بر آرامش و رفتار روزمره انسان دارد؟
متکی: در کسانی که مأنوس با قرآن هستند، دغدغههای معمولی زندگی انسانها، بهدلیل ناملایمات و مشکلات، کمتر مشاهده میشود. نوعی آرامش قلبی در آنان دیده میشود: «ألا بذکر الله تطمئن القلوب». قلبها به یاد خدا آرام میگیرند، به ذکر قرآن و به تلاوت قرآن، و این آرامش گامی است به سوی زندگیای متعادل و معنوی.
ایمنا: به نظر شما نقش مقام معظم رهبری جمهوری اسلامی در ترویج حفظ قرآن چیست و مؤسسات قرآنی چگونه در این مسیر فعال هستند؟
متکی: در رویکرد جمهوری اسلامی به قرآن، کلام مقام معظم رهبری را داریم که فرمودند در جامعه اسلامی ایران باید ده میلیون حافظ قرآن داشته باشیم. مؤسسه مهد قرآن از حدود چهار دهه پیش تاکنون تلاش کرده است تا این هدف قرآنی تحقق یابد؛ یعنی حفظ قرآن همراه با فهم و درک آن آموزش داده شود. هزاران نفر در این سالها، چه در تهران و چه در استانها، تحت آموزش قرار گرفتهاند و اکنون که درباره اصفهان صحبت میکنیم، این استان یکی از مراکز فعال و اثرگذار است که علاوه بر حوزه مهد قرآن و آموزش قرآن، در حوزههای آموزشی از پیشدبستانی و دبستان تا دانشگاه نقشآفرین و مؤثر بوده است.
ما به این فعالیتها افتخار میکنیم و بر این باوریم که اگر در برابر شرایط و چالشهای دنیا، اتصال خود را به قرآن هرچه بیشتر کنیم، چه از لحاظ فردی و شخصیتی و چه از نظر تعهدات اجتماعی و نظام اسلامی، ثابتقدمتر در مسیر خواهیم بود. مقاومت ما مستحکمتر و پایمردی ما بیشتر خواهد شد.
پیشقراولان این میدان، قرآنیاوران و خادمان قرآن هستند. استقبال مخاطبینشان موجب دلگرمیشان میشود. خوشبختانه در شهر و استان اصفهان پایگاههای مهد قرآن داریم و آموزش و حفظ قرآن در جریان است. این امر موجب غرور و افتخار ماست که عزیزانمان در اصفهان چنین میدانداری میکنند. من از مؤسسان، از هیئتمدیره و هیئتامنای مهد قرآن اصفهان، ارادتمندانه تشکر میکنم و خوشحالیم که چنین عرصهای شکل گرفته است.
ایمنا: به نظر شما با گذشت بیش از سه دهه از تأسیس مؤسسه مهد قرآن، امروز این نهاد قرآنی چه جایگاهی در تحقق آرمان امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب مبنی بر قرآنی شدن جامعه دارد و تا چه اندازه توانسته است آموزههای قرآن را از کلاسهای آموزشی به بطن زندگی مردم وارد کند؟
متکی: اوایل تأسیس مهد قرآن، ما خدمت بعضی از مراجع میرسیدیم. برخی مثل مرحوم آیتالله صافی گلپایگانی وقتی گزارشی از فعالیتهای مهد قرآن ارائه شد، فرمودند در گذشته وقتی به مکه میرفتم، علمای عربستان میگفتند شما در ایران اهتمام لازم برای حفظ قرآن ندارید و من آرزو داشتم در ایران کار جدی و وسیعی در حوزه حفظ قرآن انجام شود. امروز خوشحالم که مؤسسات قرآنی در این زمینه فعالیت میکنند.
من گمان میکنم همه مؤسسات قرآنی، از جمله مهد قرآن، در تحقق نگاه بنیانگذار جمهوری اسلامی و در سایه رهنمودهای مقام معظم رهبری و تکلیف دینی خود، به این میدان آمدهاند. کسانی که در حوزههای قرآنی انس پیدا میکنند، مظاهر تدین، خوشرفتاری، خوشسخنی و ادبیات والا را نشان میدهند. اینها آثار کار قرآنی است و چنین افرادی به نظام اعتقادی خود یعنی جمهوری اسلامی پایبندی بیشتری دارند. همه اینها در راستای تحقق آرمانهای حضرت امام و فرمایشهای مقام معظم رهبری است.
ایمنا: مهد قرآن تاکنون دهها هزار حافظ قرآن تربیت کرده و شبکهای گسترده از کانونهای مردمی را در سراسر کشور ایجاد کرده است. این گسترش چگونه مدیریت و پشتیبانی میشود و چه برنامههایی برای نظاممند کردن آموزشهای قرآنی و پیوند آن با نظام تعلیم و تربیت کشور در دستور کار دارید؟
متکی: البته در حوزه پشتیبانی، متأسفانه نظام و دولتها تکلیف لازم خود را انجام ندادهاند. بنابراین متولیان مهد قرآن در سراسر کشور صرفاً با تکیه بر منابع مردمی، خیرین و قرآنیاوران کار خود را انجام میدهند.
تلاش کردیم مؤسسات قرآنی ردیف بودجهای در بودجه سالانه کشور پیدا کنند تا بتوانند با حداقل امکانات، کارهای خود را انجام دهند
الان هم که بنده در مجلس هستم، همانطور که در مجلس هفتم بودم، تلاش کردیم مؤسسات قرآنی ردیف بودجهای در بودجه سالانه کشور پیدا کنند تا بتوانند با حداقل امکانات، کارهای خود را انجام دهند. برای ما در سطح کشور، اصفهان در این زمینه مثالزدنی است. خیرین بزرگ و انسانهای برجستهای در اصفهان در همه عرصهها، از جمله حوزه قرآنی، نقش داشتهاند و نامی به یادگار گذاشتهاند. دوستان ما در اصفهان میتوانند بعدها با معرفی این افراد، خدمات آنان را منتشر کنند.
ما نیز در حال پیگیری هستیم و فکر میکنیم راهکارهای مختلفی وجود دارد، از جمله در حوزه پرداخت مالیاتهای افراد حقیقی و حقوقی که میتواند کمک به قرآن را بهعنوان بخشی از مالیاتشان لحاظ کند. این قانون وجود دارد، اما به دلیل پیچیدگیها، آنطور که باید اجرا نمیشود.
ایمنا: در شرایط فرهنگی و اجتماعی امروز که نسل جوان با چالشهای هویتی و رسانهای مواجه است، مؤسسه مهد قرآن چه راهکارهایی برای تبدیل قرآن به یک سبک زندگی الهامبخش و کاربردی برای نسل جدید پیشبینی کرده است و چگونه از ابزارهای نوین رسانه، فناوری و نرمافزارهای آموزشی در این مسیر بهره میبرد؟
متکی: اگر بخواهم از ابتکارات دوستانمان در اصفهان مدد بگیرم، آنجا در رابطه با حافظان قرآن و کسانی که برای حفظ قرآن میآیند، مجموعهای آموزشی از پیشدبستانی تا دانشگاه ایجاد شده است. بهصورت فوقالعاده برای این افراد کلاس گذاشته میشود و از صاحبنظران، اساتید و بزرگان دعوت میکنند تا در زمینههای اخلاقی، دانشی، اجتماعی، فرهنگی و سبک زندگی با آنان گفتوگو کنند.
کسانی که این اتصال را پیدا کردهاند، رشد و شکوفایی در آنان مشهود است، هم از لحاظ فردی و هم اجتماعی. در این میان مسئولان نیز تکالیفی در مباحث فرهنگی و موضوعاتی چون حجاب و عفاف دارند. حداقلش این است که دولت خانواده خود، یعنی کارکنان و بانوان شاغل در نهادهای حاکمیتی چون مجلس و قوه قضائیه را ملزم کند در پوشش خود، حجاب را رعایت کنند. این کار به اعتقاد من ممکن و مؤثر است.
نظر شما