به گزارش خبرگزاری ایمنا، همگرایی مهندسی هوافضا با فناوریهای پوشیدنی روزمره، نسلی تازه از نوآوریها را پدید آورده است که تحرک، خودمختاری و تجربه کاربر را بازتعریف میکنند. در نمایشگاه فناوری اطلاعات جهانی GITEX دبی ۲۰۲۵، رونمایی از محصولی موسوم به «کفش فضایی» (Space Shoe) توجه گسترده رسانهها و عموم را به خود جلب کرد و به عنوان یکی از شگفتیهای فناورانه سال شناخته شد.
این مقاله به بررسی انتقادی جایگاه کفش فضایی در زمینه تکامل فناوریهای پوشیدنی هوشمند، زیرساختهای فناورانه آن و پیامدهای احتمالیاش برای آینده حملونقل شخصی و تجربههای دیجیتالی جسممحور میپردازد، با بهرهگیری از پژوهشهای اخیر در زمینه نمایشگرهای پوشیدنی، امنیت داده، رایانش تطبیقی و کاربردهای سلامتمحور، این نوآوری بهعنوان نقطهٔ عطفی در تعامل انسان و فناوری تحلیل میشود.
کفش فضایی در GITEX 2025؛ بستر معرفی و نوآوری
نمایشگاه و بازتاب عمومی
نمایشگاه GITEX Global 2025 که از ۱۳ تا ۱۷ اکتبر در مرکز تجارت جهانی دبی برگزار شد، بهعنوان یکی از بزرگترین رویدادهای فناوری جهان شناخته میشود. در این رویداد بیش از ۶٬۵۰۰ شرکت از ۱۸۰ کشور حضور داشتند و بخشهایی ویژه برای متاورس، واقعیت افزوده و فناوریهای فضایی اختصاص داده شد، در میان محصولات معرفیشده، کفش فضایی بهعنوان یکی از شاخصترین نمایشگاهها مطرح شد؛ محصولی که با ترکیب مهندسی الهامگرفته از هوافضا و فناوری پوشیدنی هوشمند، مرز میان تجربهٔ فیزیکی و دنیای دیجیتال را از نو تعریف کرد؛ شعار معرفی آن (تجربه فیزیکی در دنیای دیجیتال) نماد تغییر پارادایمی در نحوهٔ تعامل انسان با محیطهای واقعی و مجازی بود.
ویژگیهای کلیدی و بنیانهای فناورانه
- کفش فضایی ترکیبی از سیستمهای حرکتی هوشمند، مکانیزمهای تعادل خودکار و پیمایش تطبیقی سطح است که از پویایی حرکت در محیطهای کمگرانش (همچون ماه) الهام گرفته است.
- این کفش با آرایهای از حسگرهای هوشمند میتواند بهصورت لحظهای فشار، سرعت گام و زاویهٔ حرکت را تنظیم کند تا احساس راه رفتن در ماه را شبیهسازی نماید.
- به این ترتیب، نه تنها حرکت فرد بهینه میشود بلکه امکان تعامل فیزیکی و دیجیتال نیز گسترش مییابد؛ مفهومی که با توسعهٔ متاورس و واقعیت افزوده (AR/VR) همسو است.
- توسعهدهندگان این پروژه آن را گامی بلند در جهت تحول حملونقل شخصی و پوشیدنیهای هوشمند میدانند که مرز میان حرکت زمینی و شبیهسازی فضایی را محو میکند.
روندها و چالشهای فناوری در پوشیدنیهای هوشمند
نمایشگرها و بهرهوری انرژی
نمایشگرهای با توان پایین نقش اساسی در پوشیدنیها دارند. طبق پژوهش Lyu (2025)، نمایشگرهای AMOLED با توان فوقالعاده پایین اکنون به محور طراحی نسل جدید گجتهای پوشیدنی تبدیل شدهاند. در دستگاههایی همچوند کفش فضایی، مدیریت مصرف انرژی حیاتی است، زیرا باتریهای کوچک باید عملکردی پایدار در زمان طولانی ارائه دهند. نوآوری در تراشههای درایور، بستر آرایهای و مدارهای تغذیه موجب شده تا نمایشگرها با مصرف کمتر، کیفیت نوری بالاتری داشته باشند، این امر برای کفش فضایی اهمیت مضاعف دارد زیرا نیاز به نمایش بازخورد، وضعیت حرکت و دادههای محیطی دارد.
اتصال، امنیت و حریم خصوصی
کفش فضایی، همچون سایر پوشیدنیها، از طریق Bluetooth Low Energy (BLE) یا شبکههای ۵G به تلفن یا فضای ابری متصل میشود. این ارتباط برای تحلیل دادهها و شخصیسازی عملکرد ضروری است، اما خطرات امنیتی نیز دارد.
طبق Nagrare et al. (2023)، پوشیدنیها در معرض حملات «شنود» و «مرد میانی» هستند، بهویژه زمانی که فرایند احراز هویت ضعیف پیادهسازی شده باشد. از آنجا که دادههای حرکتی و زیستی حساس هستند، رمزگذاری قوی، احراز هویت چندمرحلهای و نظارت بلادرنگ بر ترافیک داده ضروری است.
بهعلاوه، نگرانی درباره «استعمار داده» و استفادهٔ تجاری بدون رضایت کاربر (Wang, 2024) به بحثهای اخلاقی مهمی در طراحی کفش فضایی منجر شده است.
بدنمندی، عاملیت و حاکمیت داده
پوشیدنیهایی همچون کفش فضایی تنها ابزار حرکتی نیستند، بلکه تجربهٔ جسمانی انسان را بازطراحی میکنند. بر اساس دیدگاه Wang (2024)، فناوریهای پوشیدنی از ابزارهای پایش شخصی به زیرساختهای پیشبینی و کنترل رفتاری تبدیل شدهاند.
کفش فضایی که حرکت کاربر را هدایت و شبیهسازی میکند، پرسشهایی دربارهٔ مالکیت دادهها، استقلال کاربر و عدالت دیجیتال مطرح میکند. شفافیت در طراحی و کنترل دادهها از پیششرطهای اصلی اعتماد عمومی به چنین فناوریهایی است.
رایانش تطبیقی و آیندهٔ پوشیدنیهای هوشمند
پردازش لبهای و معماری نورومورفیک
افزایش حسگرها و دادههای لحظهای در پوشیدنیها، نیاز به پردازش محلی (Edge Computing) را افزایش داده است، توضیح میدهند که پردازش تطبیقی در لبه، با استفاده از معماریهای نورومورفیک (Neuromorphic) میتواند مصرف انرژی و تأخیر را کاهش دهد.
برای کفش فضایی، پردازش دادههای مربوط به الگوی گام، فشار پا و نیت حرکت کاربر در زمان واقعی حیاتی است، پردازندههای نورومورفیک با تقلید از شبکههای عصبی مغز انسان، امکان یادگیری و تطبیق مداوم را فراهم میسازند، قابلیتی که میتواند تجربهٔ حرکتی را شخصی و طبیعیتر کند.
شخصیسازی و تحلیل پیشبین
مطالعهای در زمینه پیشبینی رفتار بیماران دمانس با دادههای پوشیدنی نشان میدهد که مدلهای شخصیشده میتوانند دقت پیشبینی را بهطور چشمگیری افزایش دهند، همین اصول در کفش فضایی نیز قابل کاربرد است، با تحلیل دادههای حرکتی هر کاربر، کفش میتواند خود را به شکل پویا تنظیم کند، چنین قابلیتی میتواند کفش فضایی را از یک نوآوری سرگرمکننده به ابزار توانبخشی پزشکی، تمرین ورزشی یا حتی حمایت روانی حرکتی تبدیل کند.
آینده اجتماعی-فناورانه کفش فضایی
تجربهٔ فیزیکی در دنیای دیجیتال
کفش فضایی تجسمی از تجربه فیزیکی در جهان دیجیتال است؛ مفهومی که در متاورس و واقعیت افزوده نقش حیاتی دارد، این فناوری میتواند بازخورد لمسی ارائه دهد، حس گرانش متفاوت ایجاد کند و حرکت در محیطهای مجازی را واقعگرایانهتر سازد؛ اما همانطور که Wang (2024) تأکید میکند، طراحی پوشیدنیها صرفاً مسئلهای فنی نیست؛ بلکه پروژهای اخلاقی، سیاسی و فرهنگی است، دسترسیپذیری شفافیت در استفاده از دادهها و عدالت دیجیتال باید در مرکز طراحی چنین محصولات قرار گیرند.
کاربردها و پیامدهای اجتماعی
کفش فضایی میتواند تأثیرات عمیقی فراتر از سرگرمی داشته باشد:
- سلامت و توانبخشی: کمک به بیماران حرکتی یا بازآموزی عضلات
- ورزش و آموزش: بهینهسازی گام، تعادل و فرم بدن ورزشکاران
- صنعت و ایمنی شغلی: کاهش خستگی یا خطر آسیب برای کارگران صنعتی
با این حال، گسترش چنین دستگاههایی خطر نظارت مداوم و تحلیل رفتن حریم خصوصی را نیز افزایش میدهد، موفقیت آن وابسته به ایجاد چارچوبهای اخلاقی، حقوقی و طراحی مشارکتی است، رونمایی از کفش فضایی در GITEX دبی ۲۰۲۵ نقطه عطفی در تاریخ پوشیدنیهای هوشمند محسوب میشود، این فناوری با ترکیب مهندسی هوافضا، حسگرهای هوشمند، رایانش تطبیقی و یادگیری ماشین، چشمانداز تازهای از تحرک شخصی و تجربهٔ دیجیتال-فیزیکی ارائه میدهد.
کفش فضایی نماد آینده «محاسبات جسممحور» است، دستگاههایی که نهتنها تواناییهای ما را افزایش میدهند بلکه ادراک ما از واقعیت و هویت را نیز شکل میدهند، برای بهرهگیری کامل از مزایای چنین فناوریهایی، باید چالشهایی چون بهرهوری انرژی، امنیت داده، شفافیت و حاکمیت دیجیتال بهطور جدی مورد توجه قرار گیرد، نوآوری در حوزه پوشیدنیها زمانی موفق خواهد بود که با توانمندسازی انسان، شفافیت و مسئولیتپذیری اجتماعی همراه باشد؛ اصولی که کفش فضایی را از یک اختراع صرف، به نمادی از آیندهٔ تعامل انسان و فناوری تبدیل میکند.
نظر شما