به گزارش خبرگزاری ایمنا، رسانههای آزاد، روزنامهها و مطبوعات در هر جامعهای از ارکان توسعه و دموکراسی بهشمار میآید، بر این اساس خبرگزاری ایمنا، مرور عناوین مطبوعات کشور را بهصورت روزانه در دستور کار خود دارد.
روزنامه ایران در صفحه نخست امروز خود با تیتر «پذیرش گفتوگو، نفی زورگویی» نوشت: «امروز گفتوگوی صریح و مفصلی با آقای مکرون داشتم که درباره دیدگاه طرفین تبادل نظر و راهحل متضمن رفع نگرانی اروپا و تأمین منافع ایران به روشنی بیان شد. در صورت پایبندی به حق و انصاف و تأمین منافع طرفین راهحل قطعی در دسترس است و همچنین بر حل موضوع زندانیان دوطرف نیز توافق کردیم. این متنی است که رئیسجمهوری پس از دیدار با رئیسجمهوری فرانسه در شبکه اجتماعی «ایکس» منتشر کرد. از آنجایی که تا لحظه تنظیم این گزارش، همچنان فرآیند اجرایی شدن «اسنپبک» و بازگشتن قطعنامههای شورای امنیت درحال طی شدن است، میتوان دریافت که طرفهای اروپایی و غربی «به حق و انصاف و تأمین منافع طرفین» پایبند نبودند و این عدم پایبندی اروپا و غرب راه را برای مصالحه بست. زیرا به تأکید مسعود پزشکیان پس از دیدار با مکرون، «در صورت پایبندی به حق و انصاف و تأمین منافع طرفین (است که) راهحل قطعی در دسترس است.» البته این بخش از متن رئیسجمهوری در شبکه «ایکس» مبنی بر اینکه با رئیسجمهوری فرانسه «بر حل موضوع زندانیان دوطرف نیز توافق کردیم»، نشان دهنده این است که ایران و فرانسه دستکم در یک موضوع به توافق رسیدند. در همین راستا بود که دولت فرانسه شکایت خود علیه ایران در دیوان بینالمللی دادگستری مربوط به بازداشت دو شهروند خود در ایران را پس گرفت.
اما به رغم اینها، به نظر میرسد این توافق کوچک درباره دوتبعه بازداشتی فرانسه در ایران، که احتمالاً شامل تبعه ایرانی بازداشتی در فرانسه هم باشد، نتوانست به توافق بزرگتر درباره توقف اجرای «اسنپبک» منتهی شود. علت را در واقعیتی باید جست و جو کرد که مسعود پزشکیان در دیدار با فعالان ضدجنگ آمریکایی مطرح کرد؛ یعنی این جمله که «ایران خواهان صلح و آرامش است، اما هرگز زیر بار زور هم نمیرود.» زیرا مطابق اظهارات لاریجانی دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان، خواست اروپا که به نیابت از آمریکا عمل میکند، فراتر از هستهای و به توان دفاعی کشور باز میگردد و به همین دلیل پس از توافق با آژانس بینالمللی انرژی اتمی که فرانسه و اروپا خواسته بودند، باز هم این کشورها راه ضدایرانی و مبتنی بر تخاصم خود را در پیش گرفتند.
همه تحولات در حاشیه حضور رئیسجمهوری در مجمع عمومی سازمان ملل درحالی رخ داد که دولت آمریکا به عنوان کشور میزبان مقر سازمان ملل، در عرفی غیردیپلماتیک و مغایر همه قواعد بینالمللی، بیشترین محدودیت را بر ترکیب هیأت ایرانی و نیز در رفت و آمد آنان در نیویورک اعمال کرد. این محدودیت تا جایی بود که حتی عکاسان و فیلمبرداران هم از سفر به سازمان ملل منع شدند. اما به رغم همه این محدودیتها و به رغم ناهمراهی اروپا برای مصالحه و مذاکره برابر، رئیسجمهوری در این سفر تلاش کرد ازهمین فرصت دیپلماتیک برای تبیین دیدگاه، رویکرد و جهتگیری جمهوری اسلامی ایران نسبت به تحولات پیش رو بهره ببرد. با مروری بر اظهارات رئیسجمهوری در این دیدارها، مشخص میشود که او توانست این مأموریت ملی خود را به سرانجام برساند، حتی اگر آنطور که دولت انتظار میرفت، مقرون به توفیق نشده باشد.
مسعود پزشکیان و «امانوئل مکرون» رئیسجمهوری فرانسه، در دیدار خود که در حاشیه هشتادمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد صورت گرفت، با بررسی روابط دوجانبه، ابراز امیدواری کردند که در آینده با حل مشکلات موجود میان دو کشور، زمینههای لازم برای گسترش روابط و همکاریهای فیمابین فراهم شود. پزشکیان در زمینه موضوع هستهای تأکید کرد که «ایران به هیچوجه به دنبال ساخت بمب هستهای نیست و آماده است در چهارچوبی قابل قبول با طرفهای اروپایی در بحث هستهای خود گفتوگو کند.» مکرون نیز پس از تأکید بر «اراده فرانسه برای حل و فصل مسائل در روابط با ایران»، گفت: «کشورش مایل به حفظ صلح و ثبات در خاورمیانه و جلوگیری از جنگ است.» وی به تلاشهای فرانسه در زمینه حل و فصل پرونده هستهای اشاره و آمادگی این کشور را برای تلاش در مسیر جلوگیری از تشدید اوضاع اعلام کرد.
پزشکیان در دیدار «یوناس گار استوره» نخستوزیر نروژ که پس از دیدار با رئیسجمهوری فرانسه صورت گرفت، با لحن صریحتری درباره مسأله مذاکرات هستهای و نتیجهای که اروپاییها و آمریکا به دنبال آن هستند، یعنی بازگشت قطعنامهها، صحبت کرد. رئیسجمهوری با تأکید بر اینکه «جمهوری اسلامی ایران بر اساس مبانی اعتقادی و نیز رویکرد روشن سیاسی، هرگز به دنبال سلاح هستهای نبوده و نخواهد بود»، بدبینی کشورهای غربی نسبت به برنامه صلحآمیز هستهای ایران را ناشی از سوءتفاهم و بخشی از آن را نیز به دلیل تبلیغات غیرواقعی رژیم صهیونیستی دانست. پزشکیان پس از بیان این سخن، تأکید کرد: «اگر اسنپبک اتفاق بیفتد، گفتوگو دیگر معنایی ندارد.»
نخستوزیر نروژ نیز با تأکید بر اینکه اراده کشورهای غربی بر حل مشکلات است، گفت: «باید به دنبال راهحلهایی برای تفاهم و رفع نگرانیها بود؛ در این صورت امکان جلوگیری از اسنپبک وجود خواهد داشت.»
دیدارهای غیررسمی رئیسجمهوری در سفر امسال خود به سازمان ملل محدود بود. سالهای گذشته مدیران رسانهها و بخشهای دیگری از جامعه آمریکا در برنامه دیدار بودند، اما امسال به دلیل محدودیتهای غیرقانونی اعمال شده از سوی دولت آمریکا، پزشکیان در این سفر فقط یک دیدار غیررسمی داشت؛ دیدار با جمعی از فعالان ضد جنگ آمریکا.
رئیسجمهوری کشورمان در این دیدار مواضع صریح و شفاف جمهوری اسلامی ایران را بار دیگر تبیین کرد. وی با بیان اینکه «جمهوری اسلامی ایران به دنبال صلح، آرامش، عدالت و انصاف است»، اظهارکرد: «اگر انسانها بپذیرند که حقوق و حدود خود را رعایت کنند، هیچ مشکلی پیش نخواهد آمد.»
وی با اشاره به اینکه «تا زمانی که زبان زورگویی برقرار باشد، امکانی برای گفتوگو باقی نخواهد ماند»، افزود: «ایران به هیچوجه به دنبال سلاح هستهای نبوده و نیست. ما از گفتوگو رویگردان نیستیم، اما گفتوگو با پرهیز از زورگویی و از موضع برابر معنا مییابد.»
پزشکیان تصریح کرد: «حمله رژیم صهیونیستی به قطر، آن هم به نشستی که به منظور بررسی پیشنهاد آتشبس برگزار شده بود، نشان داد این رژیم به هیچ خط قرمز و اصلی از حقوق بشر پایبند نیست.»
پزشکیان، در دیدار و گفتوگو با «لوییس آرسه کاتاکورا»، رئیس جمهوری بولیوی، با اشاره به سیاستهای یکجانبهگرایانه ایالات متحده آمریکا اظهار کرد: «رویکرد آمریکا نهتنها علیه جمهوری اسلامی ایران، بلکه علیه تمامی کشورهایی است که با سیاستهای آن همراهی نمیکنند. در چنین شرایطی، کشورهایی که خواهان استقلال و حفظ جایگاه خود در نظام بینالملل هستند، باید توانمندیهای علمی، مهارتی و تخصصی خویش را ارتقا بخشند تا بتوانند مقتدرانه از منافع و حاکمیت ملیشان صیانت کنند.»
رئیس جمهوری همچنین با اشاره به احتمال اقدام برخی کشورهای اروپایی در فعالسازی مکانیسم موسوم به اسنپبک علیه جمهوری اسلامی ایران تأکید کرد: «امیدواریم چنین روندی رقم نخورد؛ با این حال، جمهوری اسلامی ایران برای مواجهه با هر سناریو و شرایطی آمادگی کامل دارد و بدیهی است که نوع تعامل و سیاستهای ما نیز متناسب با وضعیت جدید تنظیم خواهد شد.»
لوییس آرسه کاتاکورا هم در این دیدار سیاستهای جنگطلبانه آمریکا بویژه در منطقه کارائیب را تهدیدی برای صلح و امنیت بینالمللی و موجب نگرانی کشورهای مستقل دانست.»
روزنامه کیهان در صفحه نخست امروز خود با تیتر «ماجرای پهپاد شاهد و خدای اروند» نوشت: «۱- روزنامه وال استریت ژورنال، اخیراً در گزارشی نوشته است: «همه به دنبال پهپاد ایرانی شاهد هستند.» این رسانه آمریکایی در ادامه نوشت: «پهپادهای شاهد ساخت ایران به دلیل قیمت پایین، سادگی طراحی، برد بالا و اثربخشی عملیاتی به الگویی برای بسیاری از کشورهای جهان تبدیل شده و اکنون قدرتهای بزرگ از جمله آمریکا، چین، فرانسه و انگلیس تلاش میکنند نمونههایی مشابه را تولید کنند.»
وال استریت ژورنال در این گزارش تاکید کرده است: «ویژگی اصلی این پهپادها هزینه ساخت بسیار پایین است؛ بهگونهای که هر واحد بین ۳۵ تا ۶۰ هزار دلار قیمت دارد، در حالی که موشکهای هدایتشونده معمولی چندین میلیون دلار هزینه دارند.»
این روزنامه آمریکایی در ادامه نوشت: «شرکتهایی در آمریکا و اروپا همچون SpektreWorks و Griffon Aerospace در حال توسعه پهپادهای کمهزینه با الهام از شاهد هستند. نمونههایی مانند پهپاد «Lucas» در آمریکا نیز با تمرکز بر مقرونبهصرفه بودن ساخته شدهاند، اما همچنان فاصله چشمگیری با شاهد از نظر قیمت و کارایی دارند.»
وال استریت ژورنال در پایان تاکید کرد که «شاهد نهتنها یک سلاح ایرانی است، بلکه به یک الگوی جهانی برای جنگ آینده بدل شده است.»
۲- یک سوال: آیا اکنون غرب صرفاً نگران پیشتازی پهپادهای ایرانی است؟ یا نگران الگویی است که پشت آن نهفته است؟ حقیقت آن است که «شاهد» برای دشمن، فقط یک هواگرد نیست؛ نماد یک مسیر است؛ از تحریم تا توانمندی.
روزی بود که حتی سیم خاردار هم برای ایران تحریم بود. کشوری که در سالهای دفاع مقدس، فشنگ نداشت، امروز صادرکننده پهپاد، موشک نقطهزن و فناوری بومی نظامی است. این یعنی نه فقط پیشرفت، که یک تغییر ویژه در هندسه قدرت رخ داده است.
دشمنان پیش از این بارها تقلا کردند تا موفقیتهای ایران را به کپیکاری یا مهندسی معکوس تقلیل دهند، اما سوال ساده این است: اگر رسیدن به شاهد با مهندسی معکوس ممکن بود، چرا خودتان هنوز گرفتار نمونههای ناقص و گرانقیمت هستید؟ پاسخ در یک واژه است: ایمان.
۱۸ خرداد ۹۸، «برایان هوک» نماینده ویژه امور ایران در وزارت خارجه آمریکا در پیامی ویدئویی با وارونه نشان دادن واقعیّتها در ادعایی مضحک گفت: «دستاوردهای موشکی ایران فتوشاپ است»! «هوک» ۱۲ روز بعد، با تبدیل شدن پهپاد ۲۲۰ میلیون دلاری آمریکایی (گلوبالهاوک) به یک آهن پاره توسط موشک ایرانی، پاسخ را دریافت کرد.
۳- تفاوت ایران با غرب در این نیست که ما «مهندس» بهتری داریم، بلکه در این است که ما «باور» داریم. باور به اینکه میتوان در دل تحریم، در دل جنگ و در دل محدودیتها، چیزی ساخت که دشمن را به اعتراف بکشاند.
درک اهمیت پهپاد «شاهد» فقط با تحلیل ویژگیهای فنی آن ممکن نیست؛ چرا که این پهپاد، صرفاً یک ابزار نیست، بلکه برهمزننده یک نظم تحمیلی جهانی است. شاهد نماد پایان انحصار فناوری در دنیای امروز است؛ جهانی که در آن قدرتهای بزرگ تلاش میکردند ابزارهای نبرد را فقط در اختیار خود نگه دارند. اما ایران، برخلاف فرمولهای رایج، توانست با اتکا بر ظرفیتهای درونی، این انحصار را بشکند.
تا دیروز، پهپادهای پیشرفته، صرفاً در انحصار چند کشور خاص بود و دیگران فقط هدف بودند. اما اکنون این معادله دگرگون شده است. شاهد و پهپادهای همخانوادهاش، جنگ را کمهزینهتر، متحرک، هوشمند و نامتقارن کردهاند. دشمنی که با هزینه میلیاردی پایگاه میسازد، اکنون با پرندهای چند ده هزار دلاری، دچار فلج راهبردی میشود. این یعنی پایان دوران سلطه یکجانبه.
۴- برای درک بهتر این «باور»، کافی است به صحنهای از جنگ تحمیلی رجوع کنیم؛ شهید «مرتضی متینفر» که نوزده سال داشت - به شهید شوشتری گفت: «امشب از اروند نمیتوانیم بگذریم. آنجایی که آموزش دیدیم عرض و شدت آب اینطور نبود. امشب اگر بعثیها ما را نزنند، کوسهها میزنند. اگر هیچکدام نزنند، لای سیم خاردار و تلههای انفجاری گیر میکنیم. با محاسبات مادی، امشب نمیتوانیم از آب رد بشویم. ولی من امشب وارد آب میشوم تا به امام در جماران خبر بدهند که «آقا بچهها به عشق شما زدند به خط».
۸- نکته مهم دیگر این است که موفقیت پهپادهای ایرانی را باید در چارچوب راهبرد بومیسازی درک کرد. ایران هیچگاه اجازه نیافت که وارد زنجیره تأمین غرب شود؛ اما همین تحریم، بستری شد برای تکثیر خلاقیتهای بومی. امروز دیگر سوال این نیست که «ایران چگونه پهپاد میسازد؟» بلکه سوال واقعی این است: «چرا دیگران با وجود دسترسی به منابع وسیع، هنوز نتوانستهاند نسخهای مشابه بسازند؟» پاسخ روشن است: بومیسازی تنها کپی کردن سختافزار نیست؛ بلکه خلق زیرساخت نرمافزاری، انسانی و راهبردی است که محصول آن یک سامانه منحصربهفرد میشود.
۹- در نهایت، «شاهد» فقط یک مدل پهپادی نیست، بلکه یک «اسم رمز» است. همان ملتی که روزی حتی اجازه واردات سیم خاردار نداشت، امروز در لیست صادرکنندگان سلاح قرار گرفته است. این یعنی تحریم، نهتنها ایران را متوقف نکرد، بلکه به زایش یک مکتب جدید از قدرت انجامید. مکتبی که نه در آزمایشگاههای تسلیحاتی غرب، که در میدان باور و مجاهدت جوانان ایرانی متولد شد.
۱۰- اکنون زمان آن است که همگی ما و بهخصوص اعضای محترم دولت و بدنه اجرائی کشور، با تلاش و همتی مضاعف، این الگوی موفق را در دیگر عرصهها و از جمله عرصه مهم اقتصادی و همچنین عرصه فرهنگی تکثیر کنند.
در شرایط فعلی، لازم و ضروری است که رئیسجمهور محترم و اعضای دولت چهاردهم، نسخه خسارتبار و بیحاصل غربگرایان را برای همیشه کنار بزنند. نسخهای که با ظاهری فریبنده تحت عنوان «مذاکره» و باطنی خطرناک تحت عنوان «باجدهی و امتیازدهی یکطرفه به آمریکا» در پی لگدمال کردن منافع ملی و عزت مردم ایران است. آقای پزشکیان، به «کاسبان تحریم» اجازه ندهید که نسخه معیوب و خسارتبار خود را به دولت تحمیل کنند.»
روزنامه جوان در صفحه نخست امروز خود با تیتر «سماجت اروپا بر تقابل» نوشت: «از یک سال قبل که زمزمهها درباره فعالسازی سازوکار موسوم به ماشه یا همان اسنپبک و بازگشت هر شش قطعنامه سازمان ملل بر سر زبانها افتاد، بسیاری از کارشناسان بر این تأکید داشتند که اروپاییها، با هر درجه از تدبیر ایران، از به کارگیری این ابزار صرفنظر نخواهند کرد. پس از فراز و نشیبهای فراوان طی یک سال گذشته میان ایران و تروئیکای اروپایی و به رغم حسن نیتهای پیاپی ایران، حتی پس از حمایت تمامقد اروپاییها از تعرض صهیونیستها و امریکاییها به خاک ایران، عملاً شکی باقی نمانده که اروپاییها قصد دیگری غیر از به کارگیری این سازوکار نداشتند. روز جمعه، روسیه و چین از شورای امنیت سازمان ملل خواستند درباره پیشنویس قطعنامهای برای تعویق ششماهه بازگرداندن تحریمها علیه ایران، رأیگیری کند. این اقدام در شرایطی صورت گرفت که شماری از دیپلماتها روز پنجشنبه گفته بودندکه احتمال جلوگیری از بازگرداندن تحریمها بدون دستیابی به توافق ایران با اروپاییها بسیار کم است و در یک کلام، اروپا آخرین تیر در ترکش خود علیه ایران را به کار خواهد گرفت. لارنس نورمن، خبرنگار والاستریتژورنال در حساب کاربری خود در ایکس درباره گفتوگوها در نیویورک در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل نوشت که «با وجود تلاشهای دیپلماتیک» هیچ تغییری رخ نداده است: «تا جایی که میدانم با توجه به شرایط فعلی، همچنان به سمت اسنپبک پیش میرویم»؛ موضوعی که ریچارد نفیو، عضو اسبق تیم مذاکره کننده امریکا نیز آن را تأیید کرد. او دیروز عصر توئیت کرد: «توافقی در کار نیست.» او با اشاره به پیشنهادهایی که از طرف ایران برای دسترسی به سایتهای هستهای ارائه شده، نوشت: «اول از همه، این تنها دسترسی مورد نیاز نیست. دوم، توافقنامه پادمانها (CSA) به همه مواد تحت پادمان مربوط میشود، نه فقط نطنز. سوم، پذیرش مشروط کردن تعهدات CSA به طور کلی یک اشتباه است. ایران توافقنامه پادمانها را امضا کرده است. باید آن را اجرا کند.» ظاهراً واکنش نفیو به پیشنهاد دقیقه نودی است که ایران ارائه کرده است. یک رسانه بریتانیایی به نام امواج مدیا روز جمعه فاش کرد که ایران دسترسی «فوری» آژانس بینالمللی انرژی اتمی به تأسیسات هستهای نطنز را پیشنهاد کرده است، به شرط آنکه اروپا از پیشنویس قطعنامه روسیه برای به تأخیر انداختن اسنپبک حمایت کند.
سید عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران دیروز با انتشار یادداشتی در «جاکارتا پست» یکی از روزنامههای اندونزی هشدار داد: «اگر این فرصت کوتاه برای تغییر مسیر از دست برود، پیامدهای گسترده مخربی متوجه منطقه غرب آسیا و نظام بینالملل خواهد شد؛ پیامدهایی که ضمن تضعیف تمامیت و اعتبار توافقات بینالمللی، بنیانهای امنیت جمعی را متزلزل خواهد کرد.» با «آغاز این بازی» سه کشور اروپایی بریتانیا، فرانسه و آلمان نهتنها پیروز میدان نخواهند بود، بلکه از روندهای دیپلماتیک آتی نیز کنار گذاشته خواهند شد.» وزیر خارجه در این یادداشت، به توافق تازه با آژانس بینالمللی انرژی اتمی که با میانجیگری وزیر خارجه مصر در قاهره به دست آمد اشاره کرده و نوشته این توافق «برگی دیگر در دفتر تلاشهای دیپلماتیک ایران در راستای حلوفصل موضوعات مرتبط با فعالیتهای صلحآمیز هستهای ایران محسوب میشود.» و مجدداً اعلام کرده است که در صورت بازگشت قطعنامههای شورای امنیت، ایران اجرای این توافق را متوقف خواهد کرد. عراقچی دیروز نیز با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «از شورای امنیت سازمان ملل متحد؛ مسئولانه عمل کنید و در کنار دیپلماسی، عدالت و حقوق بینالملل بایستید.» وی با بیان اینکه شورای امنیت سازمان ملل درباره پیشنویس قطعنامهای برای تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ رأیگیری خواهد کرد، گفت: «این فرصتی کوتاه برای شورای امنیت است تا به رویارویی «نه» و به همکاری «آری» بگوید، و از این طریق زمان و فضای لازم را برای دیپلماسی فراهم کند.» در این پیام آمده است: «در روزها و هفتههای گذشته، ایران چندین پیشنهاد برای حفظ پنجره دیپلماسی ارائه کرده است، اما سه کشور اروپایی (E۳) پاسخی ندادند و امریکا نیز سیاست خود را با فشار بیشتر ادامه داد. در برابر این سیاست آشکار تشدید تنش از سوی سه کشور اروپایی و امریکا، ایران از اعضای شورا میخواهد که مسئولانه عمل کنند و در کنار دیپلماسی، عدالت و حقوق بینالملل بایستند. قدرت هرگز نباید به معنای حق باشد.»
همزمان با این تحولات، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی همچنان انگشت اتهام را در جهت تنشهای احتمالی آتی به سمت ایران گرفت و گفت: «قطع همکاری ایران با آژانس باعث افزایش تنش بینالمللی میشود. اگر مقامهای ایران تصمیم به قطع همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی بگیرند، بیتردید تنشهای بینالمللی بار دیگر اوج میگیرند.» گروسی روز جمعه اعلام کرد که در دیدار شامگاه پنجشنبه با «ولادیمیر پوتین» رئیسجمهور روسیه، درباره تحولات پیرامون برنامه هستهای ایران گفتوگو کرده است. دیروز در شبکههای اجتماعی ویدئویی از دیدار محمد اسلامی، معاون رئیسجمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی با پوتین و گروسی منتشر شده است که در آن اسلامی در حالی که پوتین را نشان میدهد، خطاب به گروسی که مشغول دفاع از مواضع آژانس است، میگوید: «از او پیروی کن. موضوع او همواره صریح و شفاف بوده است.» اسلامی همچنین طی گفتوگویی در واکنش به ادعای امریکا درباره لزوم برچیده شدن برنامههستهای ایران گفت: «این سخنان برای ما اهمیتی ندارد و ما از کسی در این زمینه دستور نمیگیریم.» وی در گفتوگو با شبکه تلویزیونی راشاتودی افزود: «آنها در مراحل مختلف از طریق فشار و زور، تحریم، تجاوز، جنگ، درگیری و توطئه به کشور ما آسیب رساندهاند، اما ما راه خود را دنبال میکنیم.»
در حاشیه هشتادمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد و در جریان هفتمین نشست وزرای خارجه گروه دوستان منشور ملل متحد، بیانیهای ویژه در محکومیت حملات رژیم صهیونیستی و ایالات متحده امریکا علیه جمهوری اسلامی ایران صادر شد. در این بیانیه، با یادآوری بیانیههای ویژه مورخ ۲۵ و ۳ تیر ۱۴۰۴ و نامه مشترک خطاب به دبیرکل سازمان ملل متحد، شرکتکنندگان حملات مسلحانه رژیم صهیونیستی و امریکا به تأسیسات هستهای صلحآمیز ایران را نقض آشکار منشور ملل متحد، حقوق بینالملل و اصول بنیادین آن، از جمله حاکمیت و تمامیت ارضی کشورها و ممنوعیت توسل به زور، دانستند. این بیانیه میافزاید: «این حملات، خطر انتشار مواد رادیواکتیو و پیامدهای فاجعهبار زیستمحیطی را به همراه دارد و اعتبار و یکپارچگی رژیم عدم اشاعه را بهطور جدی تضعیف میکند. چنین اقدامات خصمانهای موجب تهدید استفاده صلحآمیز از انرژی هستهای و نقض اهداف آژانس بینالمللی انرژی اتمی در زمینه توسعه و ترویج بهرهبرداری ایمن از انرژی هستهای میشود.» همچنین سخنگوی وزارت امور خارجه چین روز جمعه با هشدار درباره اقدام کشورهای اروپایی در بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی ایران گفت: «اعمال مجدد تحریمها علیه ایران نتیجه معکوس دارد و منجر به بازسازی اعتماد و از بین بردن شکافها و اختلافات نخواهد شد.»
روزنامه وطن امروز در صفحه نخست امروز خود با تیتر «معجزه حزبالله» نوشت: «سخنان سیدحسن نصرالله، فراتر از شعارهای سیاسی یا نظامی، نمادی از یک جهانبینی عمیق و همهجانبه بود که مفهوم «مقاومت» را به عنوان هسته مرکزی هویت، وجود و هستی انسانی و جمعی تثبیت میکند. سخنرانیهای سیدحسن نصرالله تنها برای تحریک احساسات نبود، بلکه یک «گفتمانسازی نظاممند» بود. او با بیانی روشن، پیچیدهترین مفاهیم نظری را به زبان مردم ترجمه میکرد. گزاره مورد بحث ما، در این گفتمان چند کارکرد دارد؛ ابتدا یک تکلیف دینی- اخلاقی را به انرژی برای عمل جمعی تبدیل میکند، دوم به رنجها و ایثارها معنابخشی میکند و مثلاً شهادت نه یک پایان تراژیک، بلکه اوج تحقق کرامت در این جهان تفسیر میشود و سوم اینکه این گفتمان، خود را به لبنان محدود نمیکند و تمام مستضعفان جهان را خطاب قرار میدهد. این یک دعوت به مقاومت جهانی در برابر هر شکل از استکبار است.
نصرالله نهتنها یک سخنران ماهر، بلکه معمار روایتهایی بود که تجربیات روزمره و زیسته حامیانش را به یک روایت کلان و الهامبخش از مقاومت پیوند میزد. او با بهرهگیری هوشمندانه از زبان نمادها و استعارهها، از یادبود شهدا و قهرمانان مقاومت گرفته تا بازنماییهای عاطفی از رنجهای جامعه محلی – مانند بمبارانهای اسرائیلی در جنوب لبنان یا محاصرههای اقتصادی – روایتی میساخت که فراتر از واقعیتهای تلخ، افقهای امید و استقامت را ترسیم میکرد. این خطابهها که اغلب در سخنرانیهای زنده یا پخششده از پناهگاههای زیرزمینی ایراد میشد، افق انتظارات مردم را به دقت تنظیم میکرد؛ پیروزی را نه صرفاً به عنوان فتح نظامی، بلکه به عنوان حفظ کرامت و هویت جمعی تعریف میکرد؛ عقبنشینی را به عنوان تاکتیک استراتژیک برای بقا توجیه میکرد و تابآوری را به مثابه یک ارزش اخلاقی و فرهنگی، ریشهدار در سنتهای شیعی و مقاومت، معنا میبخشید. در واقع، این مدیریت انتظارات، فراتر از یک ابزار ارتباطی، نوعی حکمرانی هوشمندانه و پیشگیرانه به شمار میرفت؛ میتوان آن را به عنوان سپری در برابر شکافهای احتمالی میان وعدههای ایدئولوژیک و واقعیتهای عملیاتی دانست. نصرالله با این رویکرد، سرمایه اجتماعی حزبالله را در دورانهای فرسایشی – مانند جنگ ۲۰۰۶ یا بحرانهای اقتصادی لبنان – حفظ و حتی تقویت میکرد.
نقش سیدحسن نصرالله در ارتقای مقاومت حزبالله از یک گروه چریکی محدود به عملیات نظامی، به یک جنبش جامعهمحور و چندبعدی، بیش از هر چیز در ۲ سطح کلیدی قابل ردیابی است. نخست، معماری یک شبکه گسترده و شبکهای از خدمات اجتماعی و اقتصادی که خلأهای عمیق دولت مرکزی لبنان – بویژه در مناطق شیعهنشین مانند بقاع و جنوب بیروت – را پر میکرد. این شبکه، شامل مدارس، بیمارستانها، مراکز بهداشتی و برنامههای حمایت از خانوادههای شهدا و بیکاران، نهتنها سرمایه اجتماعی سازمانیافتهای تولید میکرد، بلکه حزبالله را به عنوان یک «دولت در سایه» تثبیت میکرد؛ جایی که مردم، به جای وابستگی به دولت ناکارآمد، به ساختارهای حزب متکی میشدند. دوم، بازتعریف مفهوم مقاومت از یک کنش صرفاً واکنشی و دفاعی – مانند حملات موشکی در برابر تجاوزات اسرائیلی – به یک کنش هویتساز و ریشهدار در زندگی روزمره. نصرالله مقاومت را به عنوان یک سبک زندگی ترویج میکرد؛ از آموزش ایدئولوژیک در مدارس حزب تا جشنوارههای فرهنگی که نمادهای مقاومت را در هنر و رسانه ادغام میکرد. این تحول، حزبالله را از یک نیروی حاشیهای به یک بازیگر مرکزی در سیاست لبنان و منطقه تبدیل کرد و آن را به مثابه یک «حرکت همهجانبه» – با ابعاد اجتماعی، سیاسی، نظامی و فرهنگی – بازسازی کرد.
موضوع گزارش پیش رو بر محور دوم یعنی تلاش سید مقاومت در بازتعریف مقاومت به عنوان یک کنش هویتساز استوار است.
در نظرگاه سیدحسن نصرالله، مقاومت نهتنها امری عارضی نبود، بلکه به عنوان یکی از عناصر هویتی جهان اسلام و بویژه لبنان به شمار میرفت. او مقاومت را فقط یک ابزار نظامی نمیدانست، بلکه آن را هویت جمعی و فرهنگی معرفی میکرد. در ادبیات او واژه مقاومت، جایگزینی برای مفاهیمی مانند «ملیت» یا «قومیت» در گفتمان روزمره میشود و به مردم حس تعلق میدهد. او در یک سخنرانی ابراز کرد: «مقاومتی که ما آن را باور داریم، با امکاناتی محدود، از جبل عامل آغاز شد… مقاومت، در جنوب لبنان در برابر دشمن تسلیم نشد و به همین سبب ضربه زدن به مقاومت، به معنی ضربهزدن به ماهیت و هویت ما است».
از منظر هویتی، مقاومت روایتی پویا و سازنده است که تاریخ جامعه شیعی لبنان و متحدان منطقهایاش را بازسازی میکند. پیروزی در جنگ ۳۳ روزه سال ۲۰۰۶، ایستادگی در جنگ غزه یا حتی مقاومت در برابر فشارهای اقتصادی، همگی حلقههایی از این روایت بزرگترند که به زندگی روزمره افراد معنا، هدف و هویت میبخشد.
همانطور که از نقل قول اشاره شده روشن است، در این جمله او میگوید مقاومت نه صرف یک عمل نظامی، بلکه به مثابه ماهیت و هویت است. تأکید او بر این بود که ضربه به مقاومت، ضربه به هویت است؛ یعنی مقاومت با هویت مردم و فرهنگشان همپوشانی دارد.
در واقع او با استفاده از واژهها، استعارهها و روایتهای دینی تاریخی، مقاومت را نه فقط یک استراتژی، بلکه چیزی فراتر از یک سلاح میدانست و آن را با هویت، اراده، ایمان و تاریخ یک ملت گره میزد. او مقاومت را به عنوان یک مفهوم جامع و چندبعدی میدید. به عبارتی، مقاومت در سخنان نصرالله «زبان مشترک» میان مذهب، هویت ملی و مبارزه سیاسی بود.
در نگاه سیدحسن نصرالله، مقاومت یک کنش صرف یا یک استراتژی موقت نبود، بلکه یک حالت وجودی بود. این همان ماهیت مورد اشاره او است.
از منظر او، مقاومت جوهرهای است که یک فرد، جامعه یا امت را تعریف میکند. همانطور که ماهیت آب، جاری بودن و رفع عطش است، ماهیت «مقاومت» نیز ایستادگی در برابر ظلم است. بنابراین هرگونه ضربه به مقاومت، تلاشی برای تغییر این جوهره ذاتی است. اگر مقاومت از ایستادگی دست بردارد، دیگر «مقاومت» نیست؛ این تغییر ماهوی، برابر با نابودی آن موجودیت است.
وداع با سیدحسن لحظه انفجار احساسات بود. سید، صورت مهربان و نورانی و متینی داشت و دوستی و وفا و استقامت از او میبارید. مرد بود و تا آخر پای حرفش ایستاد و همه آن خصوصیاتی را داشت که میتوانستند تبدیلش کنند به یک اسطوره، به خانهنشین ابدی قلب هر کس که به مقاومت اعتقاد داشت. چنین شخصیتی برای گرافیستها و نقاشها بسیار الهامبخش است. رهبر حزبالله را با بمبهای سنگرشکن در زیرزمین یک ساختمان چند طبقه کشتند و در محل شهادتش گودال بزرگی درست شد که برای بسیاری یادآور گودال قتلگاه سیدالشهدا بود. سیدحسن نصرالله ششم مهر سال ۱۴۰۳ شهید شد اما مراسم تشییع پیکرش ۵ ماه بعد، در پنجم اسفندماه برگزار شد. دوره کشدار و پرملال و غمباری بود. از روزی که خبر شهادت سید آمد تا لحظهای که پیکرش تشییع شد، فوران احساسات هنری از تمام کشورهای منطقه در آثار هنری متعددی از شعر و موسیقی گرفته تا طرحهای گرافیکی ادامه داشت. در همین مدت، ۲ هنرمند عراقی، جلوی دوربین، نقاشیهای جالبی کشیدند که فرآیند طراحیشان نیز خود یک نمایش جالب و دیدنی جداگانه بود. آنان سید را با دستهایشان رسم کردند و با جوهری که زیر پایشان بود، نقش صورت قاتلش را زیر پایشان کشیدند. کمال شرف، کاریکاتوریست یمنی هم طرحهای جالبی برای این موضوع کشید و حتی به ایران هم آمد تا یک نمایشگاه برای این آثارش برگزار کند. در یکی از طرحهای شرف یمنی، موشکی دیده میشد که روی کلاهکش ستاره ششگوش داوود نقش بسته و مانند یک بُت جلوی اعراب برای سجده گذاشته شده؛ اما یک نفر از میان آن دشداشهپوشها، با عبا و عمامه سیاه سیادت ایستاده و سجده نکرده. بین خود فلسطینیها هم طراحیهایی برای سیدحسن شد. مثلاً خانم میس رسل ابوصاع، هنرمند ساکن کرانه باختری یکیشان بود. خانم ابوصاع قبلاً پرتره رهبران شهید فلسطینی، از شیخ احمد یاسین تا اسماعیل هنیه را کشیده بود و خودش میگوید بعد از اینکه کلی کلنجار رفت تا خبر شهادت سید را باور نکند، بالاخره فهمید که چه شده و وارد اتاق کارش شد و تا این طرح را تمام نکرد، از آنجا بیرون نیامد.»
روزنامه شرق در صفحه نخست امروز خود با تیتر «دوئل ساعت و سیاست» نوشت: «در آستانه پایان مهلت ۳۰ روزه مکانیسم ماشه و احتمال بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه ایران، تحرکات دیپلماتیک در نیویورک به اوج رسیده است. مجموعه دیدارها، بستههای پیشنهادی، پیشنویسها و هشدارهای متقابل در حاشیه هشتادمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل نشان میدهد بحران برجام، اسنپبک، قطعنامهها و تحریمهای شورای امنیت و آینده قطعنامه ۲۲۳۱ وارد مرحلهای سرنوشتساز شده است. روسیه و چین با ارائه سومین پیشنویس قطعنامه برای تمدید فنی قطعنامه ۲۲۳۱ تلاش دارند فرصت بیشتری برای گفتوگو و جلوگیری از فعالشدن مکانیسم ماشه فراهم کنند.
هرچند که تا لحظه تنظیم این گزارش هنوز رأیگیری قطعنامه تمدید ششماهه اسنپبک انجام نشده، اما در همین حال، مقامات ایرانی ازجمله عباس عراقچی و کاظم غریبآبادی هشدار دادهاند بازگشت تحریمها روند دیپلماسی را نابود کرده و واکنشهای متقابل تهران را در پی خواهد داشت، ازجمله توقف اجرای تفاهم با آژانس بینالمللی انرژی اتمی. علی لاریجانی نیز در گفتوگو با شبکه پیبیاس تصریح کرده در صورت احیای تحریمها، ایران همکاریهای هستهای با آژانس را تعلیق میکند. از سوی دیگر، دیدار مسعود پزشکیان و امانوئل مکرون نشان داد اروپا همچنان بر شفافیت هستهای ایران و دسترسی کامل آژانس تأکید دارد، درحالیکه تهران بر راهحل عادلانه و منافع متقابل پافشاری میکند. اختلافات عمیق میان اعضای شورای امنیت، احتمال فعالشدن تحریمها در ششم مهر را افزایش داده و فضای ابهام و نگرانی بر مذاکرات سایه افکنده است. اکنون نگاهها به نشست ۲۶ سپتامبر دوخته شده؛ جایی که سرنوشت قطعنامه ۲۲۳۱، آینده برجام و مسیر دیپلماسی هستهای تعیین خواهد شد.
در چنین شرایطی، روزنامه گاردین گزارش داد که تلاش روسیه برای تعویق بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه ایران، جمعه در شورای امنیت احتمالاً شکست خواهد خورد. روسیه قصد دارد درخواست دهد اجرای تحریمها شش ماه به تعویق بیفتد تا فرصت بیشتری برای دیپلماسی فراهم شود، اما دیپلماتهای اروپایی معتقدند مسکو رأی کافی برای این تعویق را نخواهد داشت؛ چنانکه در تلاش قبلی نیز تنها چهار رأی کسب کرد. اروپا پس از ناکامی مذاکرات اخیر در نیویورک و نپذیرفتن پیشنهادهای ایران، تصمیم به بازگرداندن تحریمها گرفت. عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، پیشنهاد داده بود بازرسان سازمان ملل تنها به یکی از سایتهای بمبارانشده دسترسی داشته باشند و ایران در مدت ۴۵ روز طرحی برای مدیریت ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنیشده ارائه دهد. در مقابل، تهران خواستار لغو دائمی تهدید بازگرداندن تحریمها بود. اما این پیشنهادها از نظر اروپاییها ناکافی بود و رد شد.
در این شرایط و طبق اطلاعات منتشرشده در وبسایت سازمان ملل، روسیه و چین سومین پیشنویس قطعنامه خود را برای تمدید ششماهه اجرای برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ ارائه کردهاند. هدف این پیشنویس جلوگیری از اجرای مکانیسم «بازگشت خودکار تحریمها» یا همان اسنپبک است که قرار است از ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۵ (۶ مهر ۱۴۰۴) فعال شود. این قطعنامه در صورت تصویب، این روند را تا ۱۸ آوریل ۲۰۲۶ (۲۹ فروردین ۱۴۰۵) به تعویق میاندازد و به تلاشهای دیپلماتیک زمان بیشتری میدهد. نمایندگی کره جنوبی، رئیس دورهای شورای امنیت، اعلام کرد که قرار است عصر جمعه ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۵ (۵ مهر ۱۴۰۴) این موضوع در شورای امنیت بررسی و درباره آن رأیگیری شود که البته تا لحظه تنظیم این گزارش خبری از برگزاری نشست و نتایج رأیگیری مخابره نشد. نسخه اولیه پیشنویس ۲۴ آگوست (۲ شهریور) از طرف روسیه ارائه شد و خواستار توقف کامل بررسی هر موضوع مرتبط با برجام در شورای امنیت بود، اما به دلیل مخالفت اروپا و آمریکا، این بند در نسخههای بعدی حذف شد. نسخه دوم ۲۶ آگوست (۴ شهریور) با تغییراتی برای جلب حمایت اعضا ارائه شد، ولی باز هم مورد مخالفت کشورهای غربی قرار گرفت که معتقد بودند بدون تعهدات مشخص از سوی ایران، این پیشنویس تنها به تهران فرصت بیشتری میدهد.
در پی تدوین ارسال قطعنامه مسکو و پکن برای تمدید ششماهه اسنپبک، عباس عراقچی در جریان دیدار با تانیا آنا فیون، وزیر امور خارجه اسلوونی، ابراز امیدواری کرد که کشورهای عضو شورای امنیت با آگاهی از سابقه موضوع هستهای ایران و عملکرد ظالمانه آمریکا و شرکای غربی آن طی دو دهه گذشته، به پیشنویس قطعنامه پیشنهادی چین و روسیه بهعنوان ابتکاری جهت جلوگیری از بازگرداندن قطعنامههای لغوشده شورای امنیت رأی مثبت بدهند.
اما در سوی دیگر، کاظم غریبآبادی، معاون حقوقی و امور بینالملل وزارت خارجه، اعلام کرد پیشنویس قطعنامه ارائهشده از سوی روسیه و چین برای تمدید فنی قطعنامه ۲۲۳۱ آخرین فرصت برای جلوگیری از تشدید تنشهای ایجادشده توسط اروپا و آمریکاست. او در نشست با نمایندگان ۱۰ عضو غیردائم شورای امنیت در مقر سازمان ملل، گزارشی از تحولات مرتبط با قطعنامه ۲۲۳۱ و نتایج رایزنیهای ایران با سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا در حاشیه مجمع عمومی ارائه داد.»
روزنامه دنیای اقتصاد در صفحه نخست امروز خود با تیتر «همکاری بزرگ هستهای در حضور گروسی» نوشت: «محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران که از روز دوشنبه و در رأس هیأتی به مسکو سفر کرده، روز پنجشنبه در حاشیه برنامههای هفته جهانی انرژی اتمی در مسکو با رافائل گروسی مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی و ولادیمیر پوتین رئیسجمهور روسیه دیدار داشت.
رئیس سازمان انرژی اتمی در نشست «انجمن جهانی هستهای» که با حضور رئیسجمهور روسیه، رؤسای جمهور و مقامات عالیرتبه ۸ کشور شریک روسیه و مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی برگزار شد، خطاب به آمریکا و سه کشور غربی گفت که «بس کنید، مسیر ایران و برنامه ایران کاملاً شفاف است و از آن برنمیگردد». از سوی دیگر گروسی روز جمعه اعلام کرد که در دیدار شامگاه پنجشنبه با رئیسجمهور روسیه، درباره تحولات پیرامون برنامه هستهای ایران گفتوگو کرده است. طبق گزارش روسیا الیوم، گروسی نقش کلیدی روسیه بهعنوان یکی از طرفهای توافق هستهای را مورد تاکید قرار داد.
اسلامی روز گذشته نیز با سرگئی تیسیلیوف، وزیر انرژی روسیه، بهمنظور توسعه تعاملات بهویژه در حوزههای انرژی اتمی و اقتصادی دیدار و گفتوگو کرد. مهمترین دستاورد سفر اسلامی را میتوان امضای توافقنامه ۲۵ میلیارددلاری در حوزه ساخت نیروگاههای بزرگتر از بوشهر با ظرفیت ۱۲۰۰ مگاوات عنوان کرد که در مجموع چهار واحد با ظرفیت نزدیک به پنجهزار مگاوات در جنوب کشور را شامل میشود.
همچنین روز گذشته بهروز کمالوندی، معاون امور بینالملل، حقوقی و مجلس سازمان انرژی اتمی، در سخنانی در حاشیه نمایشگاه «اتم اکسپو ۲۰۲۵» درباره دستاوردهای سفر کمالوندی به روسیه گفت که این سفر چندمنظوره بود؛ از یک سو شامل حضور در این اجلاس مهم بینالمللی و نیز سخنرانی مهندس اسلامی و تشریح سیاستهای کشور در آن بود و از سوی دیگر، پیگیری روابط با روسیه در زمینههای مختلف همکاریهای هستهای را شامل میشد. کمالوندی تاکید کرد که ایران و روسیه در ابعاد مختلف سیاسی و اقتصادی روابط بسیار خوبی دارند و یکی از حوزههایی که همکاریهای دو کشور در آن گسترده و رو به گسترش بوده، حوزه هستهای است.
اسلامی روز پنجشنبه در خصوص دیدار با مدیرعامل شرکت دولتی روس اتم تاکید کرد که دو گام بزرگ و گسترده توسعه نیروگاههای هستهای کوچکمقیاس (SMR) و نیز نیروگاههای بزرگمقیاس، بهویژه نسل جدید ۱۲۰۰ مگاواتی، طلیعهدار توسعه هستهای کشور خواهند شد که شاهد تحولی ژرف در این مسیر خواهیم بود.
رئیس سازمان انرژی اتمی در حاشیه این رویداد به صورت غیررسمی با گروسی و پوتین دیدار کرد. پوتین در این دیدار خطاب به گروسی گفت: ما خودمان به همه تعهداتمان عمل کردیم، بعد ایشان میگوید ما از مواضع روسیه حمایت میکنیم. گروسی هم در پاسخ گفت: صبر کنید! ما همیشه حمایت کردیم، رئیسجمهور آمریکا شاهد است.... خنده جمع… سپس اسلامی خطاب به رافائل گروسی گفت: از پوتین یاد بگیر. همیشه موضعش صریح و شفاف بوده است.»
نظر شما