به گزارش خبرگزاری ایمنا، وقتی داستانی از دل روستاهای همدان میجوشد و قصهی دو نوجوان بازیگوش را در بحبوحهی جنگ روایت میکند، شاید در نگاه اول تنها حکایت یک ماجرای کودکانه به نظر برسد. اما همین روایت ساده در کتاب «باغ کیانوش» به قلم علیاصغر عزتیپاک، چنان ریشه در زمین و زمانه دارد که توانست پای خود را از صفحات کاغذ فراتر بگذارد و بر پرده نقرهای بدرخشد. سال گذشته، فیلمی برگرفته از همین کتاب، عنوان برگزیده سیوهفتمین جشنواره بینالمللی فیلمهای کودکان و نوجوانان اصفهان را از آن خود کرد؛ رخدادی که نشان داد ادبیات، اگر درست دیده شود، میتواند جان تازهای به سینما ببخشد.
علی اصغر عزتیپاک نویسنده کتاب باغ کیانوش که کتاب او سال گذشته مورد اقتباس قرار گرفت و سالهاست قلمش را وقف داستانهای نوجوانانه و تاریخی کرده، باور دارد میان ادبیات و سینما نسبتی دیرینه و پیوندی ناگسستنی وجود دارد؛ رابطهای که هم سینما را از فقر قصه و شخصیت نجات میدهد و هم ادبیات را از محدودیت دایره مخاطبان. او میگوید ادبیات سفرهای رنگارنگ است و سینماگرانی که از آن غافل میشوند، خود را از گنجینهای پایانناپذیر محروم کردهاند. از سوی دیگر، پرده سینما راهی کوتاه و تأثیرگذار است تا قصههای مکتوب به خانههای میلیونها نفر راه پیدا کنند.
همین نگاه باعث شده نویسنده «باغ کیانوش» بر ضرورت تعامل نویسندگان و فیلمسازان تأکید کند؛ تعاملی که در بسیاری از اقتباسهای ایرانی مغفول مانده و به گفته او، گاه حتی یک جلسه گفتوگو با خالق اثر برگزار نمیشود. عزتیپاک بر این باور است که نویسنده، بهواسطه سالها زندگی با شخصیتهایش، میتواند عمق بیشتری به روایت سینمایی ببخشد. او همزمان به آسیب بزرگ دیگری هم اشاره میکند: فراغت بسیاری از سینماگران از مطالعه ادبیات و محدود شدن آنها به تماشای فیلم و سریال؛ آسیبی که به کلیشهای شدن و سطحیگرایی آثار منجر میشود.
علی اصغر عزتیپاک در گفتوگو با خبرنگار ایمنا، به خدمات متقابل ادبیات و سینما پرداخت و اظهار کرد: ادبیات و سینما از دیرباز خدمات متقابل داشتهاند؛ ادبیات به سینما داستان، فضا و به نحوی محتوا و مضمون داده است، و سینماگران نیز این داستانها را به شکل گسترده به دست مخاطبان رساندهاند، و گاه نیز به غنایشان کمک کردهاند.
وی با اذعان به اینکه ادبیات، مخاطب محدودتری دارد و به طبع آن از مسیر سینما، داستانها به مخاطبان بیشتری میرسند، عنوان کرد: مطالعه کتاب نیاز به زمان فراخ و حوصلهء نشستن و خلوت کردن دارد، درحالی که سینما در یک زمان کوتاه میتواند داستان را به مخاطب برساند؛ با هیجان و رنگولعاب و گاه تعلیق بیشتر.
اگر سینما از ادبیات غفلت کند خود را از یک سفره رنگارنگ محروم کرده است
نویسنده کتاب باغ کیانوش افزود: به طور قطع اگر سینما از ادبیات غفلت کند، به گمان ما که طرف داستاننویسی هستیم، به نحوی خودش را از یک سفرهی باز و رنگارنگ محروم کرده است. این البته داستان هم نمیتواند سفره خودش را از سینما جدا کند؛ چرا که پردهء سینما یکی از راههای بسیار کوتاه و مؤثر برای همهگیر شدن قصههاست. به همین دلیل بخش بزرگی از آثار ادبی مشهور جهان شهرت خودشان را مدیور توجه سینما به قصهشان هستند!
عزتیپاک تاکید کرد: هر دو گونهیِ هنریِ و ادبیات داستانی و سینما بهدنبال قصهگویی و نمایش قهرمانان و ماجراهای جذاب مؤثر هستند. بنابراین وقتی پای چنین عنصر تعیینکننده و مشترکی در در میان است، و ما با هنرهایی واقعاً خویشاوند مواجه هستیم، داد و ستد بین آنها دیگر باید روالی معمول باشد، و استفاده از دستآوردهای همدیگر هم یک امر بدیهی. به همین دلیل من فکر میکنم که اگر سینما صرفاً به دنبال فیلمنامههای اورجینال باشد، خود را تحریم کرده، و در طولانیمدت دستش از قصهها، شخصیتها و محتواهای متفاوت و عمیق خالی خواهد ماند، همچنین یک واقعیت بزرگ وجود دارد؛ در سینما، همپای تولیدات انبوه این عرصه، نویسنده خلاق نداریم و این آسیبزاست.
وی در ادامه بهرهگیری سینما از گنجینه بزرگ و مهم فرهنگی و ادبی ایران زمین را راهگشا دانست و عنوان کرد: وقتی سینما در کوتاه مدت نیازمند حجم زیادی از قصه است، پس قطعاً باید به یک گنجینه ادبی دستبرد (در معنای مثبتش) بزند و از آن برداشت کند. ما در ایران و ادبیاتش این امکان را داریم؛ آن هم به شکلی پایان ناپذیر. گنجینهء ادبی ملت ایران پربار و گران است، و با ورود به آن دست هیچ نویسندهای خالی نمیماند.
نویسنده کتاب باغ کیانوش، مطالعه ادبیات و داستان را برای اهالی سینما یک ضرورت دانست و عنوان کرد: به گمانم هرچقدر که نویسندگان وکارگردانان سینما ذوق ادبی داشته باشند، به همان اندازه هم آثاری که خلق میکنند، غنیتر خواهد بود. فراغت سینماگران از ادبیات، و مشغول شدنشان به تماشای سریال و فیلم، حتماً آسیبزاست. کلیشهای شدن بعضی تولیدات و سطحی بودن آنها، ناشی از خودبسندگی برخی سینماگران است.
نگذاریم قصههایمان فراموش شوند
عزتیپاک با بیان اینکه آثار جذاب و شیرین فراوان زیادی در ادبیات معاصر ایران وجود دارد که دیده نشدهاند، افزود: گفته میشود ایرانیان کم کتاب میخوانند؛ در این میان اهالی فرهنگ و بخشی مهمی از اهالی سینما نیز توجه جدی به محصولات حوزه ادبیات ایران ندارند. این درحالی است که ما وظیفه داریم همگی دست به دست هم بدهیم و آثار تألیفی را به هر نحوی از طریق تلویزیون، تئاتر وسینما بازتولید کنیم و نگذاریم قصههامان فراموش شوند. وظیفه اهالی فرهنگ است که این چراغ ادبیات روایی روشن نگه دارند، و سینما در این مسیر امکانی تعیینکننده است.
وی با نقد ساختار ارتباط نویسنده با کارگردان و فیلمساز گفت: روند اقتباس در یک فرایند تعاملی سینماگر و ادبیاتچی شکل میگیرد؛ این نکته که امتیاز یک کتاب برای اقتباس خریداری میشود و اقتباس آزادی صورت میگیرد، درست است اما در یک فرایند حرفهای حتماً گفتوگو و تعامل نویسنده مؤلف با فیلمساز تعیینکننده است. نویسندهها حتماً بخاطر زیستطولانیمدت به قصهشان، و شناختی که از شخصیتهای آن دارند، حتماً در بازنماییاش در دیگر قالبها، کمک قابل توجهی میتوانند بکنند. واین درحالی است که ما شاهدیم در اقتباسهایی که در کشورمان صورت میگیرد، بعضاً حتی یک جلسه با نویسنده گرفته نمیشود تا ایدهی از نویسنده برای پیشبرد پروژه گرفته شود.
نویسنده کتاب «باغ کیانوش» حضور اهالی ادبیات در جشنوارههای سینمایی و جشنواره فیلم کودک و نوجوان اصفهان را مورد تاکید قرار داد و گفت: نویسندگان با حضور در اکران آثار اقتباسی حتماً مورد مواجهه با مخاطب قرار میگیرند و در جریان همین گپوگفت و نقد و تحلیلهایی که از فیلمها صورت میگیرد، زمینه رشد آنها هم فراهم میشود؛ بخاطرهمین خوب است که جشنوارهای مانند جشنواره بینالمللی فیلمهای کودکان و نوجوانان اصفهان در کنار عوامل فنی تولید فیلم، از اهالی ادبیات هم استفاده و دعوت داشته باشد البته منظور ما بهرهگیری از نویسندگان در جایگاه داوری نیست اما حضو ر اهالی ادبیات در کنار فیلم راهگشاست.
به گزارش ایمنا، کتاب «باغ کیانوش» اثر علی اصغر عزتی پاک بوده که برای نوجوانان نوشته شده است. نویسنده در این کتاب داستان دو نوجوان را روایت میکند که در روستایی از توابع همدان زندگی میکنند. ماجرا از این قرار است که عروسی پسر کیانوش است و همهی مردم روستا به جشن دعوت شدهاند. حمزه و عباس که دو نوجوان ماجراجو و بازیگوش هستند، نقشهای را ترتیب میدهند. آنها جشن را ترک کرده و به باغ کیانوش میروند تا به آن دستبرد بزنند.
در واقع این باغ متعلق به پدر داماد بوده و بچهها که از این موضوع با خبر هستند از فرصت استفاده میکنند. غافل از اینکه کیانوش نیز مراسم عروسی پسرش را ترک کرده و به باغ میآید تا سری به آنجا بزند. کیانوش که بچهها را در آنجا میبیند با آنها درگیر شده و همه چیز به هم میریزد. از آنجایی که داستان در زمان جنگ تحمیلی روایت میشود، در همین حین خلبانی عراقی در باغ کیانوش فرود میآید. در واقع یک هواپیمای جنگی عراقی که برای بمباران وارد کشور شده، سقوط کرده و خلبانش با استفاده از چتر نجات در آن حوالی فرود میآید.
خلبان عراقی که مستاصل شده، کیانوش و عباس را اسیر میکند اما حمزه فرار کرده تا ماجرا را برای اهالی روستا شرح دهد و کمک بیاورد. «باغ کیانوش» داستان همبستگی افرادی است که گرچه اختلافاتی با هم دارند اما در برابر دشمن متحد شده و ایستادگی میکنند. نویسنده در این کتاب، با روایت داستانی مهیج و پر حادثه مفاهیم مهمی را نیز به نوجوانان آموزش میدهد. از ویژگیهای مثبت کتاب میتوان به شخصیت پردازی دقیق و ایجاد تعلیق در قصه اشاره کرد که هر دو خصوصیت موجب میشوند تا خواننده از کتاب دست نکشد و صفحه به صفحه با آن همراه شود. از این کتاب، فیلمی سینمایی نیز با همین نام ساخته و اکران شد که محصول سال ۱۴۰۲ است.
از این نویسنده کتابهای دیگری نیز به چاپ رسیده که از آن میان میتوان به «آواز بلند»، «باغهای همیشه بهار» و «موج فرشته» اشاره کرد.
سیوهفتمین جشنواره بینالمللی فیلمهای کودکان و نوجوانان در ۳ بخش ملی (فیلمهای بلند، کوتاه و پویانمایی)، بخش بینالملل و بخش ویژه از ۱۲ تا ۱۶ مهر سال جاری با دبیری حامد جعفری در شهر اصفهان برگزار میشود.
نظر شما