به گزارش خبرگزاری ایمنا، اصفهان، شهریست با حافظهای هزارساله، هر محلهاش، گنجینهای پنهان از هنر، معماری و داناییست؛ در این بافت کهن، مدارس تاریخی دیده میشوند که گویی خودِ زمان را در آغوش گرفتهاند.
از دل همین کوچههای باریک و ساکت بناهایی سر برآوردهاند که روزگاری کانون اندیشه و ایمان بودهاند، مدارسی که در دورههای مختلف بهویژه دوران صفویه با هدف گسترش تعلیمات دینی و تثبیت مذهب شیعه ساخته شدند.
این مدارس، تنها مکانهایی برای آموزش صرف نبودند، در آنها طلاب در حجرههایی کوچک، اما پرمعنا، زندگی میکردند، درس میخواندند، عبادت میکردند و گاه همانجا، باقی عمر خود را سپری میکردند، هنوز هم اگر پای در این حجرهها بگذاری، بوی کاغذ کهنه، نَسَخ دستنویس و صدای زمزمهای دور، تو را با خود به عمق قرنها میبرد.
قدیمیترین مدرسه ایران کجاست؟
در همین شهر، مدرسهای قرار دارد که بسیاری آن را قدیمیترین مدرسه ایران میدانند، مدرسهای با نام «مدرس ابنسینا» در محله دردشت، خیابان ابنسینا، این بنا به باور مورخان، قدمتی بیش از هزار سال دارد و در واپسین سالهای حکومت آلبویه و پایان عمر ابوعلی سینا در اصفهان بنا شده است.
برخی میگویند این بنا نهفقط نخستین مدرسه رسمی ایران، بلکه قدیمیترین مدرسه طب در جهان بوده است؛ هرچند از آن ساختمان باشکوه چیز زیادی باقی نمانده، اما نفس تاریخ، هنوز در همان محله جریان دارد، در همان خیابانی که امروز نام «ابنسینا» را بر خود دارد.
در میان این میراث کهن، مدرسهای دیگر با قدمتی نزدیک به سه قرن در سایه مانده است؛ بنایی با نام مدرسه جلالیه که این بار مقصد سفر نیمروزه ما در آستانه سال تحصیلی شد، با جمعی از علاقهمندان تاریخ و معماری، همراه یک تور گردشگری شدیم؛ برنامهای که به همت اداره گردشگری سازمان فرهنگی اجتماعی شهرداری اصفهان برگزار شده بود.
معماری مدرسه جلالیه، تلفیق حکمت، هنر و معنویت
مدرسه جلالیه، گوهری پنهان در دل محله احمدآباد است، از همان ورودی، تاریخ خود را بر سردر نشانده است، کتیبهای با خط ثلث، تاریخ ۱۱۱۴ هجری قمری را فریاد میزند، سالی که در آن، شاه سلطان حسین صفوی، واپسین پادشاه آن سلسله بر تخت نشسته بود.
محمد فاتحی، راهنمای تور کنار جمع ایستاد و با نگاهی دقیق به معماری بنا، توضیحاتی درباره ساخت این مدرسه ارائه داد: «مدرسه جلالیه در اواخر دوره صفویه ساخته شده؛ توسط جلالالدین محمد حکیم، طبیب مخصوص شاه سلطان حسین، هدف از ساخت آن، پرورش طلاب علوم دینی بود و جالب اینکه امروز، پس از قرنها، دوباره همین نقش را ایفا میکند.»
مدرسه جلالیه، دو ایوان در شمال و جنوب دارد و حجرههایی که برای اقامت طلاب ساخته شدهاند، تزئینات معماری بنا از کاشیکاریهای معقلی گرفته تا مقرنسکاری و گچبریهای ظریف، آن را در زمره بناهای شاخص اواخر دوران صفویه قرار دادهاند.
کتیبهها با خطوط کوفی و ثلث، حال و هوای روحانی مدرسه را عمیقتر میکنند، در ایوان شمالی، بانی مدرسه، جلالالدین حکیم در همان حجرهای که ساخته، به خاک سپرده شده؛ گویی روح او، هنوز هم بر کلاسهای بیصدای مدرسه نظاره دارد.
در روزگاری که آموزش بیشتر در مساجد و بهصورت شفاهی انجام میشد، صفویان با ساخت مدارسی همچون جلالیه، گامی تازه در مسیر نظاممند کردن تعلیم و تربیت برداشتند؛ مدارسی که بودجهشان از موقوفات، کمکهای دولتی و نذرهای مردمی تأمین میشد و هدفشان گسترش و تثبیت مذهب تشیع بود.
از دوره شاه صفی تا پایان صفویان، بیش از ۸۰ مدرسه در اصفهان ساخته شد و حالا ما ایستادهایم در دل همین روایتها؛ در مدرسهای که روزگاری مأمن طلاب بوده و امروز نیز در سایه مرمت دفتر فنی حوزه علمیه به همان کارکرد پیشین بازگشته است، شاید مدرسه جلالیه در میان انبوه مدرسههای تاریخی اصفهان، کمتر شنیده شده باشد، اما گاهی گوهرهای ناب همینطور بیصدا در دل خاک میدرخشند، تنها کافیاست کسی بیاید، بنشیند، گوش دهد و اجازه دهد تاریخ، با او سخن بگوید…
گزارش از سمیه مصور
نظر شما