به گزارش خبرگزاری ایمنا از خوزستان، خرما با طعمی که از صبر و آفتاب به ثمر میآید، هر دانهاش گویا خاطرهای از روزهای داغ و شبهای آرام است؛ از دستهای پینهبسته باغداران و نگاههایی که به آسمان دوخته شدهاند تا باران بیاید و خورشید مهربانانهتر بتابد.
خرما تنها خوراک نیست، بلکه روایت است، روایت از مردمانی که با خاک زندگی کردهاند، با نور بزرگ شدهاند و با طعم شیرین سختی را تاب آوردهاند؛ در روز جهانی خرما باید ایستاد و شنید؛ صدای نخلها، صدای خاک و صدای زندگی را که در گرما شکوفا میشود.
خرما بخشی از هویت مردمان جنوب است، از نخلهای سر به فلک کشیده خوزستان، بوشهر و هرمزگان گرفته تا نخلستانهای کرمان و سیستان، همه روایتگر رابطهای دیرینه میان انسان و طبیعت هستند.
این محصول نماد روزی حلال و برکت است و در آئینها و مهمانیها جایگاهی ویژه دارد؛ بسیاری از کودکان این دیار، طعم نخستین شیرینی زندگی را با خرما تجربه کردهاند و بسیاری از کارگران و کشاورزان، قوت روزانهشان را از این میوه گرفتهاند.
اما پشت این شیرینی، واقعیتی تلخ هم وجود دارد؛ نخلداران و کارگران خرما هنوز با مشکلاتی همچون کمبود آب، نبود بازار مطمئن و سختی معیشت دستوپنجه نرم میکنند. روز ملی خرما فرصتی است تا یادآوری کنیم که پاسداشت این میراث، تنها با جشن گرفتن معنا پیدا نمیکند، بلکه نیازمند حمایت از تولیدکنندگان و کشاورزانی است که عمرشان را پای این درختان صرف کردهاند.
خرما، میوهای است که از دل گرما و خاک خشک میروید، اما در دل خود شیرینی زندگی را پنهان کرده است، شاید همین راز ماندگاریاش باشد؛ همانطور که مردمان جنوب سختیها را تاب میآورند و همچنان لبخندشان شیرین است.
خرمای خوزستان زیر بار تشنگی
امروز نخلها زیر آفتاب سوزان و عطش زمین خمیدهاند؛ کمآبی، بازگشت آب شور، آفات مرگبار و دلالی بازار سرمایه کهن خوزستان را با مشکلات عدیدهای روبهرو کرده و این استان یکی از بزرگترین استانهای تأمینکننده خرمای کشور است که به گفته نخلداران خوزستانی این روزها با چالشهای فراوانی روبهرو شده است
چه رازی در خرما، این میوه بهشتی نهفته است که خداوند بیدرنگ پس از وضع حمل حضرت مریم (س) دستور داد «وَهُزِّی إِلَیْکِ بِجِذْعِ النَّخْلَةِ تُسَاقِطْ عَلَیْکِ رُطَبًا جَنِیًّا (و تنه خرما را بهسوی خود بجنبان تا برائت خرمای تازه و چیدهشده فرو ریزد.)»
این میوه شفابخش، زرِ زردرنگ و گاه سرخ و سیاه، عصاره اصالت زمین و حاصل آفتاب سوزان و شرجی خوزستان است؛ درخت نخل تنها یک تنه و چند برگ نیست، بلکه موجودی کامل و سخاوتمند است که همه اجزای آن از خوراکی و دارویی تا صنایعدستی و ساختمانی کاربردی هستند.
در روزگاران دور، تنه نخل را بهعنوان ستون و شاخههای آن را برای سقف ساختمانها بهکار میبردند؛ حصیر و بسیاری از بافتههای حصیری در صنایعدستی امروزی و مضیفها از دیگر فراوردههای درخت خرما هستند.
بهدلیل کمآبی در آبادان مجبور به فروش نخلهای خود شدم کشاورزان و نخلداران خوزستانی بهویژه نخلداران آبادانی، از نبود آب برای مزارع خود به ستوه آمدهاند
دمای هوا در خوزستان گاه به بالای ۵۰ درجه میرسد، اما مردم این دیار با عشق به نخل و خرما این سختی را تاب میآورند؛ مرداد را فصل خرماپزان مینامند و از اواخر تیر تا پایان مهر نخلستانها وارد مرحله خارک و رطب و در نهایت خرمای رسیده میشود.
از اواخر تیر تا اوایل شهریور فصل برداشت خارک و رطب است و شرجی این روزها نوید رسیدن خرما را میدهد، اما در کنار این جایگاه معنوی و ارزش غذایی امروز خرما و نخلستانهای خوزستان با بحرانهای جدی روبهرو هستند.
فیصل عامری، فعال محیطزیست و نخلدار آبادانی با اشاره به وضعیت کمآبی و خشکی زمینهای کشاورزی آبادان به خبرنگار ایمنا میگوید: بهدلیل کمآبی در آبادان مجبور به فروش نخلهای خود شدم؛ کشاورزان و نخلداران خوزستانی بهویژه نخلداران آبادانی، از نبود آب برای مزارع خود به ستوه آمدهاند.
وی ادامه میدهد: کسادی بازار خرما و خرید آن زیر قیمت صنفی توسط دلالان هم مزید بر علت شده است، بازگشت آب شور دریا با توجه به جزر و مد بودن آب آبادان و خرمشهر و اجرای طرحهای سدسازی عامل خشکسالی و نابودی بیش از ۱۲ هزار هکتار از بهترین نخلستانهای آبادان شده است.
این نخلدار خوزستانی عنوان میکند: بهدلیل سدسازیهای مهلک، تولیدات ما از شش درصد به ۱.۵ درصد کاهش پیدا کرده و همین مقدار اندک بهسبب شرایط نامساعد در حال نابودی است.
عامری با اشاره به طغیان کَنه تارتن در گرمای طاقتفرسای خوزستان تاکید میکند: از دیگر آفات این صنعت، طغیان کنه عنکبوتمانند تارتن است؛ این کنه در دمای بالا و تنش آبی راه خود را لابهلای خرماها پیدا و روند رشد خرما را مختل میکند تا آنجا که خرما روی نخل بیاستفاده و کال باقی میماند.
وی جوانان را به ورود به بازار خرما بهویژه بازار جهانی تشویق میکند و میگوید: ورود جوانان به این میدان را به شدت توصیه میکنم، کیفیت و بستهبندی خلاقانه و اصولی حرف اول را در بازار جهانی میزند.
خوزستان، قطب خرمای ایران
جواد سلطانکاظمی، مدیرعامل سازمان جهاد کشاورزی خوزستان به خبرنگار ایمنا میگوید: این استان بهعنوان یکی از بزرگترین قطبهای خرما در کشور، با دارا بودن بیش از ۴۱ هزار هکتار نخلستان و شش میلیون و ۸۰۰ هزار اصله نخل بارور، سالانه حدود ۳۷۰ هزار تن خرما تولید میکند.
وی ادامه میدهد: خوزستان سهمی معادل ۲۳ درصد از کل تولید خرمای ایران را در اختیار دارد و همین جایگاه موجب شده است این استان در ردیف دومین تولیدکننده خرمای کشور قرار گیرد، در حوزه صادرات نیز خوزستان توانسته است با بهرهگیری از ظرفیتهای ویژه بندری و مرزی خود، رتبه نخست صادرات خرما در کشور را به دست بیاورد.
مدیرعامل سازمان جهاد کشاورزی خوزستان تصریح میکند: خرما نهتنها یک محصول کشاورزی است، بلکه بهعنوان یک سرمایه اقتصادی، فرهنگی و هویتی برای مردم خوزستان شناخته میشود.
سلطانکاظمی اضافه میکند: بسیاری از خانوادهها در مناطق مختلف استان از طریق تولید، فراوری و صادرات خرما امرار معاش میکنند و این محصول سهم مهمی در اشتغالزایی، ارزآوری و توسعه اقتصادی استان دارد.
وی میگوید: وجود تنوع گسترده ارقام خرما در خوزستان، از جمله استعمران، کبکاب، برحی و سایر گونههای مرغوب، فرصتی استثنایی برای ارتقای جایگاه این استان در بازارهای جهانی فراهم کرده است.
مدیرعامل سازمان جهاد کشاورزی خوزستان تاکید میکند: هرچقدر در این بخش سرمایهگذاری بیشتری صورت گیرد، ارزش افزوده محصول افزایش پیدا میکند و جایگاه خرمای ایران در سطح بینالمللی تقویت خواهد شد.
هزینههای جانبی سبب کاهش کیفیت خرما شده است
ماجد مطوریان، رئیس انجمن خرمای خوزستان از افزایش یکدرصدی عوارض گمرکی برای صادرکنندگان خرما خبر میدهد و به خبرنگار ایمنا میگوید: عوارض گمرکی یک درصد افزایش پیدا کرده است، از طرفی تعاون روستایی خرما را زودتر از کارگاهها خریداری میکند در حالی که کارگاهها در خرید مقدمتر هستند و این تخلف از سوی تعاون روستایی تنها برای سوددهی بیشتر است.
وی با اشاره به اثرات مستقیم تورم در صادرات خرما عنوان میکند: بالا بودن هزینه ملزومات بستهبندی، کرایه حملونقل و بازگشت آب شور دریا به مزارع دستبهدست هم داده و کیفیت محصول را به ۵۰ درصد تقلیل داده است.
رئیس انجمن خرمای خوزستان از رقابت سنگین در بازار جهانی و تولید سالانه ۳۵۰ هزار تن خرما در استان خوزستان خبر میدهد و تصریح میکند: سالیانه نزدیک به ۳۵۰ هزار تن خرما در استان خوزستان تولید میشود، خرمای سایر و استعمران دو محصول صادراتی ما در خوزستان است.
مطوریان ادامه میدهد: کشاورزان ما با مشکلات عدیده در این صنعت روبهرو هستند که نیازمند تلاش مضاعف و توجه ویژه مقامات در این عرصه است.
به گزارش ایمنا، خرما امروز در خوزستان زیر بار تشنگی زمین، دلالی بازار و بی توجهی مسئولان کمر خم کرده و احیای این سرمایه کهن و صادراتی نیازمند تدبیر، حمایت و نگاهی جهانی است.
گزارش از سیده مریم علویمحمدی
نظر شما