به گزارش خبرگزاری ایمنا از لرستان، صدای خنده کودکان با موسیقی تیتراژ فیلم در هم میآمیزد، روی دیوار سفید یک سالن قدیمی، تصویر بازیگران محبوبشان زنده میشود و تماشاگرانی که شاید سالها رنگ سینما را ندیده بودند، دوباره به جادوی پرده نقرهای دل میبندند، این، صحنهای از یک اکران سیار در دل روستایی کوچک است؛ جایی که فاصلهاش تا نزدیکترین سینما، گاهی دهها کیلومتر است.
اکرانهای سیار طی چند سال گذشته به یکی از موفقترین طرحهای فرهنگی کشور تبدیل شدهاند، طرحی که مأموریتش ساده اما تأثیرگذار است: بردن سینما به دل شهرها و روستاهایی که سالن سینما ندارند، در شرایطی که تعداد سالنهای فعال سینما در ایران هنوز پاسخگوی جمعیت نیست، این پروژه توانسته است چرخهای سینما را از خیابانهای شلوغ کلانشهرها به کوچههای خاکی روستاها و میدانهای شهرهای کوچک بکشاند.
فرصتی دوباره برای آشتی مردم با سینما
آمارها نشان میدهد که در سال گذشته بیش از ۷۵۰ اکران سیار در مناطق مختلف برگزار شده و بیش از یک میلیون نفر از مردم در این برنامهها شرکت کردهاند، این استقبال گسترده نشان میدهد که هنوز سینما زنده است؛ هنوز داستانها و تصاویر قدرت جلب توجه و جمعکردن دلها کنار هم را دارند.
برای بسیاری از خانوادهها در شهرهای کوچک و روستاها، اکرانهای سیار، نخستین تجربه تماشای فیلم روی پرده بزرگ است، این تجربه، تنها سرگرمی نیست؛ بلکه یک رویداد فرهنگی جمعی است که موجب شکلگیری تعاملات اجتماعی، گفتوگوهای خانوادگی و حتی تقویت همبستگی محلی میشود.
اکرانهای سیار تنها یک اتفاق فرهنگی نیستند؛ آنها توانستهاند بخشی از چرخه اقتصادی سینما را هم زنده کنند، فروش بلیتها، هرچند در مقیاس کوچک، سهمی قابل توجه در افزایش درآمد گیشهها داشته و به توزیع عادلانهتر اقتصاد سینما کمک کرده است، براساس آمار، سهم اکرانهای سیار در برخی استانها بهطور محسوسی افزایش فروش فیلمها را رقم زده و حتی زمینه را برای ساخت سالنهای جدید فراهم کرده است.
از سوی دیگر، این طرح نقشی کلیدی در گسترش عدالت فرهنگی دارد؛ زیرا مردمی که پیشتر بهدلیل نبود زیرساختهای سینمایی از این هنر محروم بودند، حالا میتوانند تجربهای همسطح شهروندان کلانشهرها داشته باشند.
سینما برای همه است و اکرانهای سیار بهطور دقیق به همین شعار جان بخشیدهاند، این طرح بهویژه برای کودکان و نوجوانان مناطق محروم، فرصتی فراهم کرده است تا در دنیای تصاویر، رؤیاها و تخیل غرق و با فرهنگهای مختلف آشنا شوند، وقتی چراغهای محوطه خاموش میشود و نور پروژکتور روی پرده مینشیند، سینما یکپارچه میشود؛ دیگر فرقی میان تماشاگر تهرانی و روستایی نیست، همه یکسان به تصویر خیره میشوند، میخندند، اشک میریزند و لحظاتی را تجربه میکنند که شاید هیچ رسانه دیگری نتواند بسازد.
اکران مردمی عمار؛ از خاطرات ماندگار تا گسترش شبکه نمایش در مناطق محروم
امیر محمد مهدینیا، دبیر ستاد اکران مردمی عمار در لرستان با اشاره به روند شکلگیری این شبکه و فعالیتهای آن در استان به خبرنگار ایمنا میگوید: اکران مردمی عمار بهطور عملی پس از فتنه سال ۱۳۸۸ و در پی برگزاری جشنواره عمار و تشکیل شبکه مردمی عمار در سراسر کشور آغاز شد، همان سالها، یعنی در سالگرد فتنه ۸۸ و حماسه ۹ دی، این شبکه راهاندازی شد.
وی میافزاید: در همان سالهای نخست، استان لرستان نیز اکرانکنندههایی داشت، اما نه در قالب یک شبکه منسجم؛ بلکه بهصورت پراکنده و با ارتباط مستقیم با ستاد تهران فعالیت میکردند، آثار اکرانشده در آن زمان از طریق بستههای سیدی، دیویدی و فلش به استان ارسال و توسط اکرانکنندگان در مناطق مختلف به نمایش گذاشته میشد.
وی ادامه میدهد: این روند تا سال ۱۳۹۸ ادامه داشت تا اینکه با فیلم منطقه پرواز ممنوع، اکران مردمی عمار در لرستان شکل ستادی پیدا کرد و بهصورت منسجمتری در سراسر استان بهویژه در مناطق بدون سینما، فعالیت خود را گسترش داد، از آن زمان تاکنون، تمام آثار سینمایی که در شبکه اکران قرار میگیرند، در سطح استان نمایش داده میشوند، در هر شهرستان نیز اکرانکنندههایی بهعنوان رابط ستاد استانی فعالیت میکنند و برگزاری اکرانها را هماهنگ میسازند.
مهدینیا با اشاره به نحوه برگزاری اکران در مناطق بدون سینما میگوید: در شهرهایی که سالن سینما ندارند، معمولاً اکرانها در سالنهای آمفیتئاتر برگزار میشود و شکل و شمایل حرفهای دارد، در مناطق روستایی هم اکران داریم و بیشترین درصد نمایشها در مساجد و حسینیهها انجام میشود، در مدارس نیز انیمیشنها و فیلمهای متناسب با سن دانشآموزان اکران میشود و در ایام سال تحصیلی، فضاهای دانشجویی هم پای ثابت اکرانهای ما هستند.
وی درباره تجربه اکران در مناطق محروم میگوید: حدود دو تا سه ماه پیش، فیلم سینمایی پیشمرگ را در روستای بزنوید الیگودرز که از دورافتادهترین نقاط استان است، در یکی از مدارس اکران کردیم. استقبال دانشآموزان فوقالعاده بود، بسیاری از آنها برای نخستینبار فیلمی را که روی پرده سینما در حال نمایش بود، تماشا کردند و همین موجب ایجاد یک حس خاص و شور و شوق وصفناشدنی در میانشان شد.
دبیر ستاد اکران مردمی عمار یکی از خاطرات ماندگار خود را مربوط به اکران فیلم غریب میداند و درباره آن اینگونه توضیح میدهد: این فیلم درباره زندگی شهید بروجردی است و ما آن را در روستای درهگرگ، زادگاه این شهید بزرگوار در شهرستان اشترینان بروجرد، به نمایش گذاشتیم، برخلاف بسیاری از اکرانها، این بار خودمان درخواست دادیم که فیلم برای اهالی روستا اکران شود. دو اکران مجزا انجام دادیم؛ یکی برای دانشآموزان مدرسه و دیگری بهصورت عمومی برای مردم روستا. در اکران مدرسه، در پایان فیلم دیالوگی وجود داشت که طرف مقابل شهید بروجردی به او میگوید: «انتظار داشتم بچه روستای درهگرگ از این گرگتر باشد.» شنیدن نام روستای خودشان در این فیلم پرفروش برای بچهها شگفتانگیز و غیرمنتظره بود و واکنش زیبایی داشتند، در اکران عمومی هم استقبال مردم فراتر از تصور بود؛ زنان روستا هنگام ورود تیم ما با اسپند به استقبال آمدند و افتخار میکردند که شهید بروجردی اهل روستای آنهاست.
وی با بیان آمار فعالیتهای سال گذشته ادامه میدهد: در سال گذشته، بیش از ۱۰۰ اکران داشتیم و حدود ۳۰ فیلم مختلف در سراسر استان به نمایش درآمد، بهطور تقریبی هر فیلم انقلابی که روی پرده سینما میآید، توسط شبکه اکران مردمی عمار هم اکران میشود، هر فیلم بهطور میانگین حدود ۴۰ بار نمایش داده میشود و در مجموع سالانه حدود پنج تا شش فیلم انقلابی به بیش از ۱۰۰ اکران میرسند، البته اولویت ما همچنان مناطق فاقد سینما، از جمله روستاها، مدارس، دانشگاهها و مساجد است.
مهدینیا درباره نبود سینمای سیار ثابت در لرستان میگوید: ستاد اکران مردمی عمار سینمای سیار رسمی ندارد، اما در برخی شهرستانها، اکرانکنندهها بهطور عملی نقش سینمای سیار را ایفا میکنند، بهطور مثال در ازنا و کوهدشت، هر فیلمی که وارد شبکه اکران میشود، در هفت یا هشت سانس متوالی نمایش داده میشود و حالت یک سینمای دائمی به خود گرفته است.
وی درباره تجهیزات اکرانهای مردمی نیز اینگونه توضیح میدهد: ما دستگاه اختصاصی برای پخش نداریم و اکنون اکرانها از طریق نرمافزار انجام میشود، همین موضوع موجب شده هر فردی در هر نقطهای بتواند بهراحتی فیلمها را اکران کند و این مزیت بزرگی برای توسعه فرهنگ اکران مردمی در مناطق محروم است.
سینما سیار؛ راهکاری برای توسعه فرهنگی در مناطق محروم
غلامرضا نعمتپور، مدیر انجمن سینمای جوان خرمآباد با اشاره به اهمیت و مزایای سینما سیار به خبرنگار ایمنا میگوید: یکی از مهمترین مزیتهای سینما سیار این است که مشکل نبود سالن سینما در برخی شهرستانهای استان را برطرف میکند، اما با وجود این، بهدلیل تعدد رسانهها و دسترسی آسان مردم به فیلمها، در بسیاری از نقاطی که سینما سیار حضور پیدا میکند، استقبال چندانی از سوی مردم صورت نمیگیرد و این موضوع در اغلب شهرستانها نیز تکرار میشود.
وی میافزاید: کمبودن استقبال مخاطبان دلایل متعددی دارد؛ از جمله کیفیت پایین برخی فیلمها و ضعف در اطلاعرسانی مناسب. به همین دلیل، نبود سینما سیار در بسیاری از مناطق به شکل جدی احساس نمیشود.
نعمتپور ادامه میدهد: بر اساس بررسیهای انجامشده و آمار استقبال مردم، به نظر میرسد نیاز به سینما سیار در حال حاضر چندان حس نمیشود، البته این موضوع به معنای بیاهمیت بودن سینما سیار نیست، فرهنگسازی در این حوزه زمانی شکل میگیرد که مخاطب وجود داشته باشد، با این حال، حذف کامل سینما سیار هم اقدام درستی نیست، چراکه یکی از سیاستهای دولت، توسعه سینما در مناطق محروم است و سینما سیار دقیقاً با همین هدف راهاندازی شده است.
مدیر انجمن سینمای جوان خرمآباد با اشاره به سابقه این طرح توضیح میدهد: سینما سیار در سالهای گذشته نیز در استان وجود داشت، اما بهدلایل مختلفی تجهیزات آن به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بازگردانده شد و حدود دو تا سه سال استان از این ظرفیت بیبهره بود، پس از پیگیریهای مکرر، به درخواست ما سینما سیار مجدد راهاندازی شد؛ چراکه بسیاری از شهرستانها سالن فعال سینما ندارند.
وی اضافه میکند: برنامهریزی ما این است که تمرکز اکرانها را به سمت مدارس و مناطق محروم سوق دهیم؛ چراکه اکران در این فضاها هم فرهنگسازی بیشتری به همراه دارد و هم مخاطب گستردهتری را جذب میکند.
نعمتپور درباره پوشش سینما سیار در شهرستانها نیز میگوید: شهرهای برخوردار از سالن سینما همچون خرمآباد، بروجرد و کوهدشت مشمول این طرح نمیشوند، اما در سایر شهرستانها بهویژه نقاطی که سینماهای موجود بهدلیل مشکلات مالی غیرفعال شدهاند، سینما سیار میتواند جایگزین مناسبی باشد.
سینمای سیار در لرستان؛ پلی میان رؤیا و واقعیت
حمید قربانینسب، مدیر امور سینمایی مؤسسه بهمن سبز در لرستان هم در گفتوگو با خبرنگار ایمنا از اهمیت توسعه زیرساختهای سینما در استان و جایگاه ویژه اکرانهای سیار سخن میگوید.
وی با اشاره به طرح «هر شهرستان یک سالن استاندارد» توضیح میدهد: این طرح با هدف ساخت یا بازسازی سالنهای سینما با ظرفیت کم تا متوسط، بین ۵۰ تا ۱۵۰ صندلی، در شهرهای فاقد سینما تدوین شده است، در کنار آن، برنامههایی برای ایجاد سالنهای ترکیبی نیز در دست بررسی است؛ سالنهایی که بتوانند همزمان میزبان اکران فیلم، اجرای تئاتر و برنامههای فرهنگی باشند، همچنین در برخی دورههای خاص همچون ماه مبارک رمضان یا ایام دهه فجر، استفاده از اماکن مذهبی و اجتماعی برای اکران فیلم در دستور کار قرار دارد.
قربانینسب با تأکید بر کمبود زیرساختهای سینمایی در استان میافزاید: واقعیت این است که در بسیاری از استانها از جمله لرستان، هنوز در همه شهرستانها و بخشها سالن استاندارد سینما وجود ندارد، ساخت سالنهای جدید نیز فرایندی زمانبر و هزینهبر است، اینجاست که سینمای سیار وارد میدان میشود؛ مثل یک پل فرهنگی موقت که میتواند فاصله مردم با هنر هفتم را کوتاه کند.
روایت آغاز یک حرکت تازه
مدیر امور سینمایی بهمن سبز لرستان درباره تجربه راهاندازی اکرانهای سیار میگوید: در سالجاری با حمایت مؤسسه بهمن سبز و بخش اکرانهای سیار، بالاخره توانستیم این حرکت را در استان خودمان آغاز کنیم، حسش شبیه این بود که بعد از سالها، درِ یک اتاق خاکگرفته را باز کنی و نور به داخل بتابد. از دل شهر تا حاشیه، از مساجد کوچک تا سالنهای بزرگ، پرده سفید را نصب کردیم، دستگاهها را روشن کردیم و چراغ سینما در دل مردم لرستان هم روشن شد.
وی با توصیف نخستین تجربه اکران سیار ادامه میدهد: وقتی نخستین فیلم شروع شد، حواسم تنها به پرده نبود؛ به تماشاگرها نگاه میکردم. برق در چشمان بچهها و حتی بزرگترها پیدا بود، پیرمردی با دستهایی لرزان روی عصا خم شده بود، سرش را جلو آورده بود که حتی یک صحنه را از دست ندهد، خندهها، تشویقها و حتی اشکهای پنهانی که گوشه چشم برخی میدرخشید، همه در هم آمیخته بود، برای خیلیها، این نخستین تجربه تماشای فیلم روی پرده بزرگ بود؛ تماشای داستانی که فراتر از سرگرمی، پنجرهای تازه به جهانشان باز میکرد.
قربانینسب اکرانهای سیار را اقدامی مؤثر میداند و میگوید: اکرانهای سیار میتوانند پلی موقت و کارآمد میان مردم و سینما باشند، اما نباید فراموش کرد که این طرح بیشتر یک مسکن فرهنگی است تا درمان دائمی.
وی میافزاید: دسترسی عادلانهتر به محصولات فرهنگی در مناطق محروم، ایجاد انگیزه و اشتیاق فرهنگی در نسل جوان، احیای سنت تماشای دستهجمعی فیلم بهعنوان بخشی از فرهنگ شهری و روستایی از جمله مزایای سینمای سیار هستند.
وی با بیان اینکه محدودیتها همچون نبود استمرار روزانه موجب شده است که هر منطقه تنها چند بار در سال میزبان اکران میشود و فقدان فضای پایدار برای سایر فعالیتهای فرهنگی، مثل نشستهای نقد فیلم، ورکشاپ و نمایشگاه جدی هستند، تاکید میکند: سینمای سیار میتواند شوق فرهنگی را بیدار کند، اما نمیتواند جایگزین زیرساختهای پایدار سینمایی شود.
مدیر امور سینمایی بهمن سبز لرستان در بخشی از گفتوگو به یکی از تجربههای ماندگار خود اشاره میکند: در یکی از اکرانهای سیار در یک مسجد بزرگ، فیلم خدای جنگ را برای جمعی از بچهها و خانوادهها نمایش دادیم، پرده سفید سادهای وسط حسینیه نصب شده بود و صدا از دو باند قدیمی پخش میشد، در میانه فیلم، وقتی قهرمان داستان بر ترسی بزرگ غلبه کرد، صدای تشویق و فریاد شادی سالن را پر کرد، پسربچهای که کنارم نشسته بود با هیجان پرسید: «اینا واقعین؟ میشه یه روز بریم تو سینما ببینیمشون؟ اونجا هم همینقدر هیجان داره؟»
آن لحظه فهمیدم که تماشای فیلم برای این بچهها تنها دیدن یک داستان نیست؛ پنجرهای به جهانی تازه است که تا آن روز حتی تصورش را هم نداشتند. همانجا مطمئن شدم که اکران سیار تنها یک ابزار سرگرمی نیست؛ بلکه جرقهای است که میتواند سالها بعد، در ذهن همین بچهها، به شکوفهای از هنر و خلاقیت تبدیل شود.
به گزارش ایمنا، گرچه اکرانهای سیار تا امروز دستاوردهای چشمگیری داشتهاند، اما آینده این طرح میتواند پررونقتر و تأثیرگذارتر باشد، گسترش تجهیزات مدرن، افزایش تعداد نقاط تحت پوشش و نمایش فیلمهای متنوعتر میتواند تجربه مخاطبان را غنیتر کند و شکاف فرهنگی میان مناطق مختلف کشور را کاهش دهد.
اکرانهای سیار یادآوری میکنند که جادوی سینما محدود به سالنهای بزرگ و شهرهای پرنور نیست؛ این جادو میتواند در میدان یک روستا، پشت یک دبیرستان کوچک یا حتی در دل کوهستان، همانقدر اثرگذار و الهامبخش باشد.
نظر شما