به گزارش خبرگزاری ایمنا از گیلان، استانهای شمالی ایران با جنگلهای انبوه هیرکانی، رودخانههای پرآب، شالیزارهای حاصلخیز و سواحل چشمنواز دریای خزر، نهتنها بهعنوان ریههای تنفسی کشور شناخته میشوند، بلکه سالانه میزبان میلیونها گردشگر داخلی و خارجی هستند.
پشت این زیبایی طبیعی و جلوههای بیبدیل اما بحرانی خاموش در حال رشد است؛ بحرانی که سالها است، سایه خود را بر سر مردمان این خطه انداخته و به معضلی ملی تبدیل شده است.
رشد بیرویه جمعیت در شهرهای شمالی، افزایش ساختوساز، نبود زیرساختهای مدرن مدیریت شهری و حضور انبوه مسافران در روزهای تعطیل، حجم تولید زباله را به شکل سرسامآوری افزایش داده است.
روزانه هزاران تُن زباله در استانهای گیلان، مازندران و گلستان تولید میشود، زبالههایی که بخش قابل توجهی از آن بدون تفکیک و بازیافت در دل جنگلها و کوهها دفن یا بهطور مستقیم به سمت رودخانهها و سواحل روانه میشود.
نتیجه این چرخه معیوب، شکلگیری تپهها و کوههای زباله است که نهتنها سیمای سرزمینهای شمالی را مخدوش کرده، بلکه تهدیدی مستقیم برای سلامت مردم و محیطزیست به شمار میآید.
انباشت طولانیمدت پسماند در مراکزی همچون سراوان رشت در گیلان نمونهای روشن از این بحران است؛ کوههای زباله در این منطقه سالها است که بوی تعفن را تا چندین کیلومتر اطراف پراکنده کرده و شیرابههای سمی حاصل از آن، به اعماق خاک و سفرههای آب زیرزمینی نفوذ کرده است.
این شیرابهها سپس به رودخانهها، تالابها و حتی مزارع کشاورزی راه پیدا و زنجیره غذایی مردم را آلوده میکند؛ مراکز دفن پر شده در مازندران و رودخانههای آلوده گلستان تنها نمونههای دیگری است که سلامت مردم و محیطزیست را تهدید میکنند.
قدیر حسنزاده، سرپرست اداره کل محیط زیست گلستان خرداد سال جاری با اشاره به معضل پسماندها میگوید: گلستان روزانه حدود هزار تن زباله تولید میکند که تنها ۶۰ درصد آن بازیافت میشود، این حجم عظیم پسماند، بهویژه در سایتهای آققلا و آزادشهر، مشکلات زیستمحیطی فراوانی ایجاد کرده است.
با وجود هشدارهای مکرر کارشناسان و وعدههای مسئولان، طرحهایی همچون زبالهسوز، بازیافت صنعتی و تفکیک از مبدأ یا تنها روی کاغذ مانده یا نیمهکاره اجرا شده، در این میان ضعف آموزشهای فرهنگی و نبود مشارکت عمومی، بر شدت مشکل افزوده است و چرخه تولید و رهاسازی زباله همچنان ادامه دارد.
مهدی یوسفیرستمی، استاندار مازندران در نشست مدیریت پسماند استان که بهار سال جاری با حضور وزیر کشور برگزار شد، تأکید میکند: پسماند، ابرچالش استان است و نیاز فوری به تأمین اعتبار دارد.
وی تصریح میکند: اگر حمایت و همراهی ملی صورت گیرد، مازندران میتواند مسیر اصلاح را طی کند.
این شرایط بحرانی، پسماند را به زخمی باز و عمیق در قلب شمال ایران تبدیل کرده است؛ زخمی که اگر برای درمان آن اقدامی فوری و ساختاری صورت نگیرد، نهتنها سلامت مردم بلکه آینده اکولوژیکی کشور و حتی امنیت غذایی ایران را در معرض خطر قرار خواهد داد.
اکنون، پرسش اساسی این است که چگونه میتوان میان توسعه گردشگری و حفاظت از محیطزیست تعادل برقرار کرد و شمال ایران را از این بحران دیرینه نجات داد؟
روزانه ۲۵۰۰ تن زباله در گیلان تولید میشود
شهرام توانا، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند گیلان به خبرنگار ایمنا میگوید: روزانه بین ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ تن زباله در استان تولید میشود که در هفت پهنه مصوب شامل آستارا، تالش، انزلی، رشت، لاهیجان، رودسر و رودبار مدیریت میشود؛ بزرگترین پهنه مربوط به رشت است که روزانه ۱۰۰۰ تن زباله از این شهر و ۱۱ شهر اطراف آن دریافت میکند و سایر پهنهها نیز بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ تن زباله در روز تحویل میگیرند و در مجموع حدود ۱۲۰۰ تن زباله دیگر مدیریت میشود.
وی میافزاید: علاوهبر پهنههای مصوب، سه پهنه پیشنهادی جدید شامل لنگرود، آستانه اشرفیه و رضوانشهر شکل گرفتهاند، این تغییرات بهدلیل محدودیت ظرفیت پهنههای اصلی است؛ بهطور مثال پهنه رودسر تنها توان پذیرش ۲۵۰ تن زباله در روز را داشت که اکنون به دو بخش تقسیم شده و بخشی از آن به لنگرود اختصاص پیدا کرده و شرایط مشابهی برای تالش و لاهیجان نیز رخ داده است و پهنههای رضوانشهر و آستانه اشرفیه ایجاد شدهاند.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند گیلان با تأکید بر لزوم اصلاح پهنه مرکزی رشت، تصریح میکند: در سنوات گذشته اقدامات مؤثری در این بخش انجام نشد و سایت سراوان به بزرگترین معضل استان تبدیل شد، برنامهریزیها با جدیت پیگیری میشود تا در صورت فراهم شدن شرایط و مکان جدید، دفن زباله در سراوان به پایان برسد؛ استاندار گیلان و معاون عمرانی استانداری با جدیت موضوع را دنبال میکنند.
توانا اضافه میکند: همزمان با این اقدامات، توسعه زبالهسوز، احداث تصفیهخانه، ارتقای کارخانه کمپوست و افزایش ظرفیت پذیرش کود آلی در دستور کار قرار دارد، البته این اقدامات آسان نیست، اما با حمایتهای همهجانبه در سطح استان و همراهی مدیریت ارشد استان در حال اجرا است.
ساماندهی پسماند گیلان نیازمند چهار همت اعتبار است
وی ادامه میدهد: تأکید استاندار گیلان بر این بوده که ابتدا مطالعات کارشناسی انجام شود، بر اساس نتایج بهدستآمده، برای ساماندهی کامل وضعیت پسماند استان حدود چهار همت (۴۰۰۰ هزار میلیارد تومان) اعتبار نیاز است که در قالب ۱۱ پروژه هزینه خواهد شد و امیدواریم این منابع طی سه سال آینده تزریق شود تا بتوانیم بخش قابل توجهی از مشکلات پسماند استان را کنترل و رفع کنیم..
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند گیلان با اشاره به افزایش حجم زباله در ایام گردشگری، میگوید: در برخی روزها حجم تولید زباله در استان به ۵۰۰۰ تن میرسد که دو برابر حالت عادی است، از اینرو هدف اصلی تثبیت وضعیت موجود و ایجاد شرایط مناسب برای پذیرش گردشگران است.
توانا درباره اقدامات سه سال گذشته توضیح میدهد: همه شهرهای گیلان دارای اپلیکیشن مدیریت پسماند هستند و پسماند خشک بهصورت هوشمند جمعآوری و مدیریت میشود و در ۳۱ شهر بهطور کامل فعال شده است و سایر شهرها نیز تا پایان سال فعال میشوند، همچنین دستورالعمل واحدی برای همه شهرهای استان تدوین شده که شامل آموزش و هماهنگی اجرایی است.
وی میافزاید: در بخش روستایی نیز با حمایت استاندار و مدیرکل دفتر روستایی، دو روستای سالکده و لسکوکلایه از توابع بخش کیاشهر شهرستان ِآستانه اشرفیه چرخه کامل مدیریت پسماند را اجرا کرده و به پسماند صفر رسیدهاند، همچنین اعتبارات مناسبی برای دو دهستان در فومن و آستانه اشرفیه اختصاص پیدا کرده است. در این بخش گروههای مردمنهاد نیز در آموزش مشارکت میکنند.
مدیریت پسماند در گیلان هر فصل پایش میشود
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند گیلان خاطرنشان میکند: مدیریت پسماند در استان هر فصل یک بار پایش میشود و همه شهرها موظف هستند گزارش عملکرد خود را بر اساس فرمهای ابلاغشده ارائه دهند تا اقدامات قابل رصد باشد.
توانا با اشاره به اعتبارات سال مالی جاری میگوید: در سال ۱۴۰۳ حدود ۱۲۵ میلیارد تومان بودجه برای حوزههای مختلف پسماند استان جذب شد، این بودجه به احداث تصفیهخانه در لاهیجان و رشت، بهسازی تصفیهخانه بندر انزلی و بهسازی محل دفن آستارا، اورهال تأسیسات رشت و در صورت تعیین محل دفن، به پروژه رودبار اختصاص پیدا کرده است.
وی ادامه میدهد: امیدواریم پروژهها تا پایان سال مالی (سیویکم شهریور) به سرانجام برسد تا مراحل بعدی ساماندهی پسماند دنبال شود.
به گزارش ایمنا، بحران پسماند در استانهای شمالی ایران، بیش از آنکه یک مشکل زیستمحیطی ساده باشد، به یک تهدید جدی برای سلامت شهروندان، کشاورزی و امنیت غذایی تبدیل شده است.
انباشت طولانیمدت زبالهها، نفوذ شیرابههای سمی به خاک و آب و اجرا نشدن کامل طرحهای مدیریت پسماند، نشان میدهد که بدون برنامهریزی جامع و مشارکت گسترده مردم و مسئولان، این بحران تشدید خواهد شد.
راهکارهای مؤثر نیازمند توجه همزمان به آموزش شهروندان، توسعه زیرساختهای بازیافت، دفع اصولی زباله و اجرای قوانین و مقررات مرتبط است.
تنها از طریق همافزایی نهادهای دولتی، شهرداریها، سازمانهای مردمنهاد و مردم میتوان این زخم محیط زیستی را التیام بخشید و شمال ایران را به سرزمینی پاک و پایدار برای نسلهای آینده تبدیل کرد.
گزارش از محمدرضا رشیدی خبرنگار ایمنا
نظر شما