به گزارش خبرگزاری ایمنا، رسانههای آزاد، روزنامهها و مطبوعات در هر جامعهای از ارکان توسعه و دموکراسی بهشمار میآید، بر این اساس خبرگزاری ایمنا، مرور عناوین مطبوعات کشور را بهصورت روزانه در دستور کار خود دارد.
روزنامه ایران در صفحه نخست امروز خود با تیتر «نمایش قدرت دیپلماسی ایران پس از جنگ» نوشت: «تیانجین امروز و فردا میزبان یکی از شلوغترین گردهماییهای سیاسی دنیاست؛ این شهر بندری از امروز ۹ شهریور (۳۱ آگوست) و در چهارچوب اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای میزبانی بیش از ۳۰ رهبر و سازمان بینالمللی را عهده دار خواهد بود تا فراهم آورنده فرصتی برای گفتوگو درباره امنیت، اقتصاد و آینده نظم جهانی گفتوگو باشد. در میان این رهبران، نام مسعود پزشکیان، رئیسجمهوری ایران نیز به چشم میخورد؛ حضوری که شاید از بسیاری جهات بیش از سایرین زیر ذرهبین قرار گرفته باشد. اهمیت ماجرا در این است که در حالی که رئیسجمهوری چین طی دو روز میزبان تعداد قابل توجهی از رهبران از آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل تا ولادیمیر پوتین و نارندرا مودی خواهد بود، پزشکیان هم در برنامه فشرده دیدارهای رسمی و حاشیهای جایگاه خود را تثبیت خواهد کرد. دیدار رسمی پزشکیان با «شیء جینپینگ» در میان این ازدحام دیپلماتیک حامل پیامهای راهبردی برای تحلیلگران در تهران و خارج از کشور است و یادآور این واقعیت است که ایران بازیگری است که نمیتوان آن را نادیده گرفت و حضورش در عرصه بینالمللی از وزن و اعتبار خاصی برخوردار است.
اهمیت سفر پزشکیان در تدارک ویژه پکن برای رئیسجمهوری ایران آشکارشده است؛ برنامههایی که دیدار با رهبران حزب کمونیست و حضور در سلسله نشستهای دوجانبه را شامل میشود و این خود گویای توجه ویژه پکن به تقویت پیوند راهبردی با تهران و تأکیدی بر مرحله حساس و تعیینکننده روابط دو کشور در این مقطع زمانی است. شاید برجستهترین وجه این سفر برای ایران، حضور رئیسجمهوری در یک اجلاس بزرگ بینالمللی پس از جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل باشد. این رخداد در شرایطی روی میدهد که برخی رسانههای غربی و منطقهای میکوشند تصویری از تضعیف ایران را بازنمایی کنند. اما حضور فعال و مؤثر ایران در میان رهبران برجسته اوراسیا با بازتعریف قدرت کشور نشان از آن دارد که ایران همچنان دارای ظرفیت اثرگذاری در معادلات منطقهای و فرامنطقهای است. این اقدام هم تثبیت موقعیت دیپلماتیک و هم انعکاس دهنده ثبات نسبی سیاست خارجی ایران پس از بحران و هم تأکیدی بر استراتژی بلند مدت تهران در جهت حفظ جایگاه خود در ساختارهای بینالمللی است.
سازمان همکاری شانگهای که در دهه ۹۰ و با هدف حل مسائل و اختلافات مرکزی بین کشورهایی از جمله هند، چین، روسیه و پاکستان شکل گرفت طی دو دهه بعد به سازمانی بینالمللی تبدیل شد و از سال ۲۰۲۳ با عضویت دائم ایران نزدیک به ۴۳ درصد جمعیت جهان و بیش از ۲۳ درصد اقتصاد جهانی را پوشش میدهد و از این رو به یک بلوک سیاسی امنیتی تبدیل شده است که برخی آن را «بریکس آسیایی» مینامند.
در عین حال نشست امسال در حالی برگزار میشود که جهان با چالشهایی کمسابقه روبهرو است: جنگ در اوکراین، تداوم نسلکشی اسرائیل در غزه و اشغال کرانه باختری، تنشهای امنیتی در دریای چین جنوبی و جنگ تجاری آمریکا با چین و هند. به همین دلیل، بسیاری از ناظران معتقدند تیانجین به صحنهای برای نمایش «چندجانبهگرایی جدید» بدل خواهد شد؛ جایی که قدرتهای غیرغربی تلاش میکنند روایت تازهای از نظم بینالمللی ارائه کنند.
در همین راستا برای ایران نیز این اجلاس تنها یک نشست تشریفاتی نیست. عبدالرضا رحمانی فضلی، سفیر ایران در چین روز گذشته با تأکید بر اهمیت حضور پزشکیان در تیانجین گفت: «این اجلاس، به دلیل اهمیت ویژهاش با حضور تمامی سران کشورهای عضو، اعضای ناظر و نمایندگان سازمانهای منطقهای و بینالمللی برگزار میشود. ایران پیشتر نیز در تمامی سطوح، از وزرای دفاع و خارجه گرفته تا مقامات قضائی و انرژی، در این سازمان فعال بوده است. امسال صدها نشست مقدماتی در چین برگزار شد و اجلاس نهایی جایی است که تصمیمهای کلیدی گرفته میشود؛ جایی که رئیسجمهوری ایران حضور خواهد داشت». برنامه رئیسجمهوری ایران تنها به اجلاس شانگهای محدود نمیشود. پس از پایان نشست، پزشکیان به همراه پوتین، لوکاشنکو و دیگر متحدان چین در مراسم هشتادمین سالگرد پیروزی پکن بر ژاپن در جنگ جهانی دوم شرکت خواهد کرد. این مراسم با رژهای بزرگ و نمایش فناوریهای پیشرفته نظامی همراه است؛ نمایشی که بسیاری آن را نمادی از همبستگی تاریخی و استراتژیک کشورها در برابر تهدیدهای گذشته و حال میدانند.»
روزنامه کیهان در صفحه نخست امروز خود با تیتر «لبنان و ابرهایی که کنار میروند» نوشت: «حزبالله لبنان در یک دوره کوتاه از شرایطی که فشار بر روی آن در وضع حداکثری بوده به شرایطی که فشار بر روی آن در وضع متوسطی قرار گرفته منتقل گردیده است. این به تنهایی از قدرت و اقتدار حزبالله خبر میدهد. عربستان سعودی، رژیم اسرائیل، آمریکا و فرانسه با گمانهزنی باطل درباره موقعیت کنونی حزبالله بر مقاومت لبنان فشار وارد کردند تا خلع سلاح که در واقع کلید رمز حذف لبنان از معادلات منطقه از یکسو و کلید رمز حذف شیعه از معادلات منطقهای از سوی دیگر بود را بپذیرد.
دشمنان حزبالله همه ملاحظات از جمله ملاحظه وابسته بودن مشروعیت دولت در لبنان به حضور همه طوایف اصلی را نادیده گرفتند و در واقع ملاحظه به هم خوردن سیستم اداره دولتی که از قضا در اختیار خودشان بود، کنار گذاشتند و واقعاً بسیار جدی بودند. اما وقتی به آنچه در لبنان طی این دو ماه مطرح شده روندی نگاه میاندازیم درمییابیم که تأکید به اجرای این موضوع جای خود را به اعتراف به دشوار و خیلی دشوار بودن پیگیری این هدف داده است. این موضوع ناشی از خطای محاسباتی دشمن در نقطه آغاز این طرح میباشد. هدف اصلی بحث خلع سلاح حزبالله در لبنان را چه حذف لبنان از معادلات و چه حذف شیعه از مبادلات بدانیم، حداقل نقطه شروع آن خطا بوده است.
اظهارات جدید تام باراک مبنی بر اینکه اسرائیل تعیین خواهد کرد که چه چیزی توافق میشود و چه چیزی نمیشود، بیانگر آن است که وی از پیشبرد طرحی که به نام او به ثبت رسیده ناامید شده است. اسرائیلیها طبعاً با انجام اقدامات نظامی نمیتوانند چیزی را به حزبالله تحمیل کنند که باراک با رایزنیها و وعده و وعیدها قادر به انجام آن نبوده است. فشار نظامی رژیم اسرائیل به لبنان به میزان استحکام موضع حزبالله و میزان پذیرش ملی آن میافزاید و این همان است که گفتهاند؛
از قضا سرکنگبین صفرا فزود / روغن بادام خشکی مینمود. هر چه جلوتر برویم موضوع خلع سلاح حزبالله پیچیدهتر و از آن طرف امکان اجرایی آن از دسترس دورتر میشود. قرار بود ارتش تا روز هشتم شهریور برنامه خود را برای خلع سلاح حزبالله ارائه کند اما براساس آنچه شنیده میشود، فرمانده ارتش به جای یک جدول خلع سلاح، یک تعدادی شروط و لوازم را مطرح کرده که عقبنشینی اسرائیل از هفت نقطهای از جنوب که در اشغال آن قرار دارد از جمله آنهاست. در واقع فرمانده ارتش بهصورت فنی و با زبانی دیپلماتیک گفته است در شرایطی که تهدیدات و حتی اقدامات اسرائیل علیه لبنان ادامه دارد و ارتش قادر به مقابله با آن نیست، به خلع سلاح حزبالله اعتقادی ندارد و حتی مخالف آن است.
فرمانده ارتش میداند که خلع سلاح حزبالله باعث توسعه درگیریها و تجاوزات اسرائیل به لبنان میشود، تا جایی که حتی پایگاههای محدود ارتش از این حملات در امان نخواهند بود، آن وقت ارتش نمیتواند پاسخ مردم و مقامات لبنان را بدهد. ارتش سلاح حزبالله را یک شمشیر بالای سر اسرائیل میداند که وجود آن بهطور نسبی برای لبنان و ارتش آن امنیت میآورد. ارتش میداند که موازنه امنیتی که در حد فاصل ۱۳۸۵/ ۲۰۰۶ تا ۱۴۰۲/ ۲۰۲۳ و در طول ۱۷ سال میان رژیم و لبنان برقرار بود، تنها به واسطه سلاح حزبالله بوده است. همین حالا هم اگر لبنان به نسبت سوریه وضع بهتری دارد به واسطه وجود سلاح حزبالله است وگرنه قوای نظامی سوریه حتی پس از سقوط اسد قویتر از ارتش لبنان است.
البته ما مسائل منطقه را در قاب و قالب طایفه و مذهب نمیبینیم و رسالت خود را یک رسالت طایفهای تعریف نکردهایم. انقلاب اسلامی برای تجدید حیات اسلام پا به عرصه وجود گذاشته و عملاً هم به تجدید حیات اسلام رسیده است.
حضرت امام خمینی قدس سره و حضرت امام خامنهای دامت برکاته هیچگاه ندای مذهبی در مخالفت یا رقابت با مذاهب دیگر اسلامی سر ندادهاند بلکه نداها همواره معطوف به تجدید حیات اسلام و مقابله با دشمنان اسلام بوده است. در این صحنه هم تلاش دشمن برای حذف شیعه از معادلات منطقه، در واقع تلاش برای حذف عنصری است که تجدید حیات اسلام و مسلمانان را کلید زده است و از اینرو هم مقابله استکبار با شیعه در واقع مقابله با اسلام است و هم تلاش مجاهدانه برای حفظ قدرت شیعه در واقع کلید رمز حفظ قدرت اسلام میباشد. از قضا این احساس مشترک در جهان اسلام وجود دارد که امروز حذف ایران از معادلات، حذف اسلام از معادلات است و حفظ ایران در معادلات، حفظ اسلام در معادلات است. کمااینکه امروز احساس عمومی در جامعه مسلمان، مسیحی و دروز لبنان این است که حذف سلاح حزبالله، حذف لبنان از معادلات و حفظ سلاح حزبالله، حفظ لبنان در معادلات منطقهای میباشد.»
روزنامه جوان در صفحه نخست امروز خود با تیتر «حمایت قاطع از ایران در بزرگترین صف بندی علیه غرب» نوشت: «بزرگترین نشست سازمان همکاری شانگهای از زمان تأسیس در سال ۲۰۰۱، در تیانجین چین با حضور بیش از ۲۰ رهبر جهانی برگزار شد؛ اجلاسی که در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، امنیتی و ژئوپلیتیک به یکی از مهمترین گردهماییهای جغرافیای شرق در دو دهه اخیر بدل شد. در بیانیه پایانی این نشست موسوم به «بیانیه تیانجین»، با محکوم شدن حملات آمریکا و اسرائیل به ایران، صفبندی بیسابقهای مقابل غرب رقم خورد و از سوی دیگر حضور پررنگ هند در بحبوحه تنشهای بیسابقه با واشینگتن، این اجلاس را به صحنه بازی پیچیده قدرتهای شرقی بدل کرد.
استقبال بیسابقه چینیها از ناندرا مودی، نخست زیر هند در اجلاس دو روزه سازمان شانگهای، آن را به یک نقطه عطف در عمر دو دههای این سازمان بینالمللی تبدل کرد. هند از سال ۲۰۱۷ به عنوان عضو دائم سازمان همکاری شانگهای پذیرفته شد، ولی به دلیل رقابت با چین و گرایش به آمریکا، رفتاری عمدتاً محتاطانه در قبال شانگهای داشت، اما حالا با بحران تعرفهای که امریکای ترامپ مقابل دهلی نو به وجود آورده، هند گرمترین حضور خود را در شانگهای به نمایش گذاشت تا نمایندگان چیزی حدود ۳/ ۴ میلیارد نفر از جمعیت جهان (۴۳ درصد جمعیت کل دنیا) در آن حاضر باشند. رهبران چین و روسیه از فرصت این نشست برای برجستهکردن ایده نظم جهانی چندقطبی استفاده کردند.
شیء جینپینگ با ارائه ابتکار «حکمرانی جهانی» تأکید کرد که شانگهای باید الگوی جدیدی از روابط بینالملل مبتنی بر عدالت و بیطرفی باشد و صریحاً در برابر هژمونیطلبی آمریکا ایستاد. او از تأسیس بانک توسعه شانگهای و حتی ایجاد مرکزی برای همکاری در حوزه هوش مصنوعی و امنیت سایبری سخن گفت. پوتین نیز با حمایت از این ابتکار، تصریح کرد که سازمان شانگهای میتواند پیشگام شکلگیری یک نظام عادلانهتر جهانی باشد. تصویر دست در دست دادن پوتین، شیء و مودی – که بهسرعت در رسانههای جهانی بازتاب یافت – نشانهای آشکار از همگرایی رهبران آسیایی در برابر محور غرب بود.
رئیسجمهور کشورمان به اتفاق دیگر سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، در پایان بیست و پنجمین نشست سران در تیانجین چین، ۲۵ سند و بیانیه در حوزههای مختلف همکاری، از جمله موافقتنامه ایجاد مرکز جامع مقابله با چالشها و تهدیدات امنیتی سازمان همکاری شانگهای، موافقتنامه ایجاد مرکز مقابله با مواد مخدر، استراتژی ۱۰ ساله سازمان، همکاری در حوزه هوش مصنوعی، مواد مخدر، صنعت سبز، همکاری علمی و فناوری، تجارت چندجانبه، توسعه پایدار انرژی و… امضا کردند که برآیند و نتیجه نزدیک شدن دیدگاه اعضا در موضوعات مختلف به حساب میآید.
همچنین کشورهای عضو با محکومیت قاطع حملات نظامی رژیم صهیونیستی و ایالات متحده آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران در ژوئن ۲۰۲۵، تصریح کردند: چنین اقدامات تجاوزکارانهای علیه تأسیسات غیرنظامی، از جمله زیرساختهای هستهای انرژی که به کشته شدن غیرنظامیان منجر شد، نقض آشکار اصول و موازین حقوق بینالملل و منشور سازمان ملل متحد و تعرض به حاکمیت جمهوری اسلامی ایران به شمار میرود. این اقدامات به امنیت منطقهای و بینالمللی آسیب وارد کرده و پیامدهای جدی برای صلح و ثبات جهانی در پی دارد.»
روزنامه وطن امروز در صفحه نخست امروز خود با تیتر «طرحی نو در اندازیم» نوشت: «بیستوپنجمین نشست سران سازمان همکاری شانگهای (SCO) در شهر بندری تیانجین چین با حضور بیش از ۲۰ رهبر از کشورهای عضو و میهمان برگزار شد. در میان شرکتکنندگان برجسته، مسعود پزشکیان رئیسجمهور ایران، ولادیمیر پوتین رئیسجمهور روسیه و نارندرا مودی نخستوزیر هند دیده میشدند. این اجلاس که پنجمینبار چین میزبان آن بود، بزرگترین و جامعترین نشست در تاریخ سازمان همکاری شانگهای به شمار میرود و در زمانی حساس برگزار شد؛ زمانی که جهان با تشدید مناقشات منطقهای و جهانی، از جمله جنگ اوکراین، جنگ غزه و تنشهای هند و پاکستان روبهرو است.
شیء جینپینگ، رئیسجمهور چین در سخنرانی افتتاحیه خود ابتکار «حکمرانی جهانی» را معرفی کرد؛ ابتکاری که بر پایه عدالت بینالمللی، بیطرفی و ترویج جهان چندقطبی طراحی شده است. وی ضمن تأکید بر اصل عدم تقابل، اعلام کرد کشورهای عضو SCO نباید کشورهای سوم را هدف قرار دهند و باید در مسیر همکاری و چندجانبهگرایی حرکت کنند.
شیء همچنین وعده داد ۲ میلیارد یوآن کمک بلاعوض و ۱۰ میلیارد یوآن وام برای پروژهها و توسعه کشورهای عضو اختصاص یابد و از ایجاد مرکز همکاری در حوزه هوش مصنوعی و مشارکت در پایگاه فضایی بینالمللی در کره ماه خبر داد. کارشناسان بر این باورند این اقدامات بخشی از تلاش چین برای به چالش کشیدن نظم جهانی تحت رهبری آمریکا و ایجاد نظم اقتصادی و امنیتی مستقل در اوراسیاست.
یکی از محورهای اصلی اجلاس، تحکیم مناسبات روسیه، هند و چین بود. در دیدارهای دوجانبه، ولادیمیر پوتین و نارندرا مودی به مدت ۵۰ دقیقه در خودروی رئیسجمهور روسیه به گفتوگو پرداختند؛ این اقدام نماد اتحاد راهبردی این کشورها در برابر فشارهای غرب بویژه آمریکاست.
این مذاکرات در شرایطی انجام شد که آمریکا تعرفههای سنگینی (۵۰ درصد) علیه هند اعمال کرده و دهلینو به دنبال تقویت اتکای خود به چین و روسیه در حوزههای اقتصادی، امنیتی و فناوری است. پوتین ضمن استقبال از حمایت چین و هند از مذاکرات صلح اوکراین، بر ایجاد یک سیستم امنیتی جدید در اوراسیا تأکید کرد که میتواند به عنوان جایگزینی برای اتحادهای غربی عمل کند. تحلیلگران بر این باورند نزدیکی دهلی به پکن و مسکو، با توجه به تنش با واشنگتن، نقطه عطفی در تغییر توازن قدرت جهان محسوب میشود و نشاندهنده تغییر سیاست خارجی هند به سمت چندجانبهگرایی مستقل است.
ایران به عنوان یکی از اعضای فعال سازمان همکاری شانگهای، در این اجلاس از حمایت گسترده کشورهای عضو در برابر تحریمها و تهدیدات نظامی آمریکا و رژیم صهیونیستی برخوردار شد. اعضا حملات نظامی اخیر به تأسیسات هستهای ایران را محکوم و بر امنیت منطقهای و ضرورت گفتوگوی چندجانبه برای حل مسائل منطقهای تأکید کردند.
علاوه بر ایران، دیگر اعضای سازمان نیز مواضع مشابهی اتخاذ کردند و با تأکید بر احترام به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی کشورها، خواستار توقف فوری اقدامات نظامی و تحرکات تهدیدآمیز شدند. این حمایت جمعی، نشاندهنده انسجام اعضای سازمان و تلاش آنها برای مقابله با فشارها و تهدیدات خارجی است.
در این نشست بیش از ۲۰ سند و بیانیه همکاری در حوزههای امنیتی، اقتصادی، فناوری، محیط زیست و فرهنگی امضا شد.
بیستوپنجمین اجلاس SCO بیش از آنکه صرفاً یک نشست دیپلماتیک معمولی باشد، نمایشگر تلاش چین، روسیه و هند برای شکلدهی نظم جهانی چندجانبه و مستقل از آمریکا بود. ابتکار «حکمرانی جهانی» محور این تلاش است و از طریق تحکیم همکاریهای اقتصادی، امنیتی و فناورانه و تقویت مناسبات راهبردی میان روسیه، هند و چین، مسیر تقویت جایگاه اعضا در دهه آینده هموار شده است.
این اجلاس همچنین فرصتی برای ایران بود تا با بهرهگیری از حمایت کشورهای عضو، جایگاه خود را در اقتصاد اوراسیا و عرصه بینالمللی تقویت و راهکارهایی برای کاهش اثرات تحریمها پیدا کند. همکاریهای منطقهای، توسعه حملونقل ریلی و لجستیک، تجارت دیجیتال و فناوری اطلاعات و پروژههای انرژی پایدار، همگی نشاندهنده تلاش سازمان برای ایجاد شبکهای مستقل و مؤثر در برابر نظم جهانی تکقطبی غرب هستند.
نکته برجسته اجلاس تیانجین، ارسال این پیام آشکار به جهان غرب بود: نظم جهانی تحت سلطه آمریکا بی چالش باقی نخواهد ماند و قدرتهای بزرگ اوراسیا با محوریت چین، روسیه و هند، در حال شکلدهی چارچوبی جدید، چندجانبه و مستقل هستند. حضور ایران و دیگر اعضا در این چارچوب، تقویت جایگاه منطقهای و بینالمللی آنها را ممکن میکند و نشان میدهد اوراسیا میتواند محور یک نظم جهانی جایگزین باشد.»
روزنامه شرق در صفحه نخست امروز خود با تیتر «ائتلاف در مدار شرق» نوشت: «سفر چهارروزه مسعود پزشکیان، رئیسجمهور ایران، به چین برای شرکت در بیستوپنجمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای و نشست شانگهایپلاس در تیانجین (۹ تا ۱۲ شهریور ۱۴۰۴)، در برههای حساس از منظر دیپلماتیک و ژئوپلیتیکی انجام شد. این سفر در بستر دو چالش کلیدی سیاست خارجی ایران صورت گرفت؛ نخست، تهدید فعالسازی مکانیسم ماشه و احتمال بازگشت قطعنامههای شورای امنیت و دیگر هم ناظر به پیامدهای جنگ ۱۲ روزه که معادلات امنیتی منطقه را پیچیدهتر کرده است. کمااینکه هر دو موضوع (تجاوز اسرائیل و اسنپبک)، جز محورهای سخنرانی پزشکیان و از موضوعات در دستور کار اجلاس شانگهای بود. بنابراین این شرایط، سفر رئیسجمهور به چین را از یک رویداد تشریفاتی به صحنهای برای نمایش دیپلماسی فعال و چندجانبه ایران تبدیل کرد.
از سوی دیگر پزشکیان با سخنرانیهای خود در هر دو اجلاس شانگهای و شانگهایپلاس، پیشنهاد ابتکار «حسابها و تصفیههای ویژه سازمان همکاری شانگهای» را مطرح کرد که بر کاهش وابستگی به دلار، ایجاد زیرساختهای دیجیتال مشترک و تأسیس صندوق سوآپ ارزی متمرکز است. طرح این ابتکار نشاندهنده رویکردی عملگرایانه برای تقویت تابآوری اقتصادی کشورهای عضو در برابر تحریمهای یکجانبه غرب بود. بیانیه پایانی اجلاس نیز با محکومیت تجاوزات آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه ایران در ژوئن ۲۰۲۵ و جنایات در غزه، همسویی سازمان با مواضع عدالتخواهانه تهران را تأیید کرد. این حمایت جمعی، در شرایطی که ایران تحت فشارهای پرونده هستهای قرار دارد، دستاورد دیپلماتیک مهمی محسوب میشود.
دیدارهای پزشکیان با دیگر مقامات حاضر و تأکید بر همکاریهای اسلامی، همراه با امضای بیش از ۲۰ سند همکاری، میتواند فضای تنفسی در دیپلماسی ایران ایجاد کند، آن هم در شرایطی که طی هفتههای گذشته شاهد یک فشار جدی بر تهران به واسطه پرونده هستهای بودیم. در این بین، بهرهگیری از ظرفیتهای ژئوپلیتیکی ایران، نظیر بندر چابهار و اعلام آمادگی برای پیوستن به طرح کمربند-راه میتواند چشماندازی برای گسترش همکاریهای زیرساختی ترسیم کند. حضور پزشکیان در مراسم هشتادمین سالگرد پایان جنگ جهانی دوم در پکن نیز پیامی از تعهد ایران به صلح جهانی بود. در مجموع، این سفر نهتنها مقاومتی در برابر فشارهای غرب نشان داد، بلکه با ارائه تصویر تازهای از دیپلماسی صلحطلبانه و همکاریمحور، نقش ایران را در نظم نوین جهانی تقویت کرد.
اولین سفر مسعود پزشکیان به چین بنا به دعوت رسمی شیء جینپینگ، رئیسجمهور این کشور، روز یکشنبه انجام شد. جمهوری اسلامی ایران که طی دو سال گذشته عضویت کامل خود در سازمان همکاری شانگهای را تثبیت کرده بود، اکنون فرصت یافت تا در سطح عالی سیاسی و دیپلماتیک حضور خود را در این سازمان بروز دهد. استقبال رسمی از رئیسجمهور ایران در تیانجین و سپس امضای چند سند همکاری میان ایران و سایر اعضا، نشاندهنده عزم مشترک برای تقویت همکاریهای منطقهای بود. در همین راستا، مسعود پزشکیان، رئیسجمهور ایران، در پایان بیستوپنجمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در تیانجین چین، بیش از ۲۰ سند و بیانیه در حوزههای مختلف همکاری را به همراه دیگر سران کشورهای عضو امضا کرد.
این اسناد که روز دوشنبه ۱۰ شهریور ۱۴۰۴ به امضا رسید، شامل توافقنامههایی در زمینههای اقتصادی، امنیتی، فرهنگی و زیرساختی بود که نشاندهنده تعهد کشورهای عضو به گسترش همکاریهای چندجانبه است. امضای این اسناد گامی مهم در راستای تقویت جایگاه سازمان همکاری شانگهای بهعنوان یک نهاد بینالمللی برای مقابله با یکجانبهگرایی و پیشبرد اهداف توسعهای و صلحطلبانه تلقی میشود. رئیسجمهور ایران پیش از سفر، این اجلاس را فرصتی تاریخی برای تقویت چندجانبهگرایی و توسعه همکاریهای اقتصادی و فرهنگی توصیف کرده بود. حضور وی در این اجلاس و امضای اسناد، نشاندهنده نقش فعال ایران در تصمیمگیریهای کلیدی سازمان است. این اسناد بهویژه بر تقویت همکاریهای مالی، کاهش وابستگی به نظامهای مالی غربی و توسعه زیرساختهای منطقهای تمرکز داشتند.»
روزنامه دنیای اقتصاد در صفحه نخست امروز خود با تیتر «صفبندی شرق در شانگهای» نوشت: «در نشست دو روزه سران سازمان همکاری شانگهای (SCO) در تیانجین چین شیء جینپینگ، رهبر چین با انتقاد از «اقدامات قلدرمآبانه»، آشکارا ایالات متحده را هدف قرار داد و چشمانداز کشورش را به عنوان جایگزینی برای نظم جهانی تحت رهبری آمریکا معرفی کرد. این اجلاس که بزرگترین رویداد دیپلماتیک سال چین است، با حضور رهبرانی چون ولادیمیر پوتین (روسیه)، نارندرا مودی (هند) و رجب طیب اردوغان (ترکیه)، به صحنه نمایش اتحاد رو به رشد پکن و مسکو برای بازتعریف توازن قدرت جهانی تبدیل شد.
به گزارش نیویورکتایمز، شیء جینپینگ در سخنرانی افتتاحیه خود، ضمن اعلام کمک ۲۸۰ میلیون دلاری و وام ۱.۴ میلیارد دلاری به اعضای سازمان، از «ابتکار حاکمیت جهانی» جدید خود رونمایی کرد. این طرح که مکمل ابتکارات پیشین او در حوزه امنیت و توسعه است، بر یک جهان چندقطبی برابر و منظم و جهانیسازی اقتصادی فراگیر تاکید دارد و خواستار افزایش نمایندگی کشورهای در حال توسعه و مقابله با «هژمونیطلبی» و «ذهنیت جنگ سرد» شد. او بدون نام بردن از آمریکا، تاکید کرد: «قوانین داخلی چند کشور نباید به دیگران تحمیل شود.»
ولادیمیر پوتین نیز با حمایت از مواضع شیء، سازمان همکاری شانگهای را بنیانی برای یک «سیستم امنیتی جدید در اوراسیا» خواند که جایگزین مدلهای «اروپامحور و یورو-آتلانتیک» خواهد شد. او بحران اوکراین را نتیجه «کودتای مورد حمایت غرب» دانست و ضمن استقبال از تلاشهای چین و هند برای صلح اعلام کرد که جزئیات دیدار اخیرش با دونالد ترامپ در آلاسکا را با اعضا در میان خواهد گذاشت. نمایش رابطه صمیمانه و شخصی میان شیء و پوتین در ضیافت شام، یکی از برجستهترین تصاویر این اجلاس بود و نشان از عمق استراتژیک روابط دو کشور داشت.
حمایت اقتصادی و دیپلماتیک چین از روسیه در دوران جنگ اوکراین، از جمله خرید نفت ارزان و تأمین کالاهای با کاربرد دوگانه، یکی از محورهای اصلی این نشست بود. از سوی دیگر، اعمال تعرفههای سنگین ۵۰ درصدی آمریکا بر هند، روابط واشنگتن و دهلینو را تیره کرده و به نزدیکی محتاطانه هند و چین شتاب بخشیده است. بر همین اساس، سفر نارندرا مودی به چین پس از هفت سال، نقطه عطف مهمی بود. او در دیدار با شیء بر «مشارکت توسعهای» به جای رقابت تاکید کرد. مودی همچنین در دیداری خصوصی و طولانی با پوتین، ضمن تاکید بر لزوم یافتن «راهحل صلح پایدار» برای اوکراین، حمایت خود را از تلاشهای اخیر صلح اعلام کرد.
ناظران معتقدند پوتین از این فرصت برای نمایش عدم انزوای روسیه و تاکید بر حمایت شرکای قدرتمندی چون چین و هند استفاده کرد.رویترز نیز در گزارشی نوشت، در این نشست، چین رسماً خواستار تأسیس بانک توسعه جدید سازمان همکاری شانگهای شد؛ گامی کلیدی برای ایجاد یک سیستم پرداخت جایگزین و دور زدن سلطه دلار آمریکا. رجب طیباردوغان، رئیسجمهور ترکیه نیز دیروز دوشنبه به همتای روس خود گفت که آنکارا در تلاش است تا راه حلی عادلانه و پایدار برای پایان دادن به جنگ در اوکراین بیابد و مذاکرات بین طرفین در استانبول به تلاشهای صلح کمک میکند.»
نظر شما