به گزارش خبرگزاری ایمنا، در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، جامعه در حال گذار از الگوی بیماریهای واگیر به بیماریهای غیرواگیر است و با افزایش جمعیت سالمند، اولویتهای بهداشت عمومی نیز تغییر میکند، بیماریهایی نظیر سرطان، دیابت و بیماریهای قلبی عروقی بهعنوان چالشهای اصلی سلامت ظاهر میشوند و ساختارهای درمانی موجود، پاسخگوی این جابهجایی نخواهد بود.
بدن انسان در طول عمر با عوامل محیطی، رفتاری و ژنتیکی متعددی روبهرو میشود که این انباشت تدریجی آسیبها، در دوران سالمندی بروز مییابد، سلولهای پیر توانایی کمتری در ترمیم آسیبهای DNA دارد که همین ضعف ساختاری، احتمال جهشهای سرطانی را افزایش و این مسئله نشان میدهد که سالمندی، نهفقط از نظر تقویمی، بلکه از دید زیستی نیز بستری مستعد برای بروز سرطان است.
افزایش سن اغلب با کاهش درآمد و ناتوانی حرکتی همراه است و همین امر موجب میشود بسیاری از سالمندان بهویژه در مناطق محروم به خدمات تشخیصی و درمانی مؤثر سرطان دسترسی نداشته باشند و این شکاف، باعث میشود سرطان در مراحل پیشرفتهتر شناسایی شود که درمان آن بسیار پیچیدهتر و پرهزینهتر است.
هر فرد سالمند مبتلا به سرطان، به مراقبتهای بلندمدت و چندجانبه نیاز دارد که میتواند شامل شیمی درمانی و جراحی، خدمات روانپزشکی، تغذیه و حمایت اجتماعی باشد و وقتی جمعیت سالخورده رشد میکند، فشار مضاعفی بر منابع انسانی، مالی و فنی نظام سلامت وارد میشود که در نبود برنامهریزی دقیق، ممکن است به فروپاشی خدمات منجر شود.
افزایش موارد ابتلاء به سرطان در پی روند پیری جمعیت در جوامع
پوریا عادلی، عضو هیئت مدیره انجمن علمی رادیوانکولوژی ایران در گفتوگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه افزایش امید به زندگی و کاهش نرخ باروری موجب شده تا ساختار سنی جمعیت در بسیاری از کشورها به سمت سالمندی پیش برود، اظهار کرد: این تغییرات نهتنها در سیاستگذاری اجتماعی و اقتصادی تأثیرگذار است، بلکه سیستم سلامت را نیز با چالشهایی تازه روبهرو میکند و یکی از مهمترین پیامدهای این روند، افزایش موارد ابتلاء به بیماریهایی همچون سرطان است که ارتباط مستقیم با سن دارد.
وی با بیان اینکه سرطان را میتوان یکی از بیماریهای شاخص دوران سالمندی دانست، افزود: دادههای جهانی نشان میدهند که احتمال ابتلاء به سرطان با افزایش سن بهطور چشمگیری بیشتر میشود و با توجه به رشد جمعیت سالمند، سرطانهایی همچون سرطان سینه، پروستات، معده و روده بزرگ روندی صعودی یافته است که این موضوع نیازمند بازنگری در سیاستهای سلامت برای پاسخگویی به نیازهای جمعیت سالخورده است.
عضو هیئت مدیره انجمن علمی رادیوانکولوژی ایران با بیان اینکه در کنار عامل سن، تغییرات سبک زندگی مانند مصرف غذاهای ناسالم، کمتحرکی، چاقی و افزایش شهرنشینی، بستر مناسبی برای گسترش سرطان فراهم کرده است، تصریح کرد: آلودگیهای زیستمحیطی مانند آلودگی هوا و آب بهویژه در مناطق صنعتی، از عوامل مؤثر در بروز بعضی انواع سرطان بهشمار میرود که این عوامل در کنار هم، وضعیت جوامع را از نظر اپیدمیولوژیک پیچیدهتر میکند.
ضرورت توجه به ساختار غربالگری فراگیر و منظم برای سالمندان
عادلی با اشاره به اینکه یکی از خلاءهای جدی در مسیر مقابله با سرطان، نبود ساختار غربالگری فراگیر و منظم برای سالمندان است، ادامه داد: در برخی کشورها و جوامع، نظام غربالگری سلامت دچار پراکندگی و کمپوشانی است و دسترسی نداشتن یکسان سالمندان به خدمات پیشگیرانه، موجب تشخیص دیرهنگام بیماریها از جمله سرطان و افزایش بار درمانی میشود.
وی با اشاره به این برای مهار این بحران، رویکردی چندجانبه ضروری است، گفت: تقویت غربالگری سرطان برای افراد در معرض خطر، آموزش مستمر کادر درمان برای تشخیص زودهنگام و تدوین مقررات سختگیرانه برای کنترل عوامل سرطانزا از جمله راهکارهایی است که میتواند به کاهش موارد ابتلاء کمک کند، همچنین ارتقای فرهنگ سلامت و سبک زندگی سالم در سالمندان باید در اولویت باشد.
عضو هیئت مدیره انجمن علمی رادیوانکولوژی ایران با بیان اینکه پدیده سالمندی، چالشی جهانی و در عین حال فرصتمحور است، اضافه کرد: در صورتی که با برنامهریزی دقیق و آیندهنگرانه عمل کنیم، میتوان از بروز بسیاری از بحرانها جلوگیری کرد و افزایش موارد سرطان در جوامع سالمند، زنگ هشداری برای نظامهای سلامت است تا با سرمایهگذاری در حوزه پیشگیری، غربالگری و ارتقای آگاهی عمومی، تابآوری خود را در برابر تحولات جمعیتی ارتقا دهند.
سرطان در دوران سالمندی، تنها یک مشکل پزشکی نیست، بلکه تأثیرات روانی، اقتصادی و اجتماعی گستردهای نیز دارد؛ خانوادههایی که مسئولیت مراقبت از والدین سالخورده مبتلا به سرطان را بهعهده میگیرند، خود دچار فرسودگی روانی، کاهش درآمد و اختلال در روابط کاری و اجتماعی میشوند و این چرخهای است که کل بافت اجتماعی را متأثر میسازد.
یکی از راهکارهای مؤثر برای پاسخگویی به تقاضای رو به افزایش سالمندان مبتلا به سرطان، استفاده هوشمند از فناوریهای نوین است؛ ابزارهایی مانند هوش مصنوعی در تشخیص زودهنگام، پزشکی از راه دور برای پیگیری وضعیت بیماران و سامانههای مدیریت اطلاعات سلامت میتواند کارایی نظام سلامت را ارتقا و بخشی از شکافهای موجود را پوشش دهد.
تدوین سیاستهای ملی که سالمندی را نه بهعنوان بحران، بلکه بهمثابه فرصت برای بازآفرینی ساختارهای سلامت، اقتصاد و آموزش در نظر بگیرند، بسیار حیاتی است و سرمایهگذاری در ارتقای سواد سلامت، توسعه خدمات پیشگیرانه و یکپارچهسازی مراقبتهای سالمندان با خدمات درمانی سرطان، کلید رویارویی موفق با این روند جمعیتی اجتنابناپذیر خواهد بود.
نظر شما