به گزارش خبرگزاری ایمنا، حافظه جمعی ایرانیان با موسیقیهای خاطرهانگیز ملی میهنی مختلفی عجین شده است، موسیقیهایی که هریک در برهههایی از تاریخ پر فراز و نشیب این خاک، روح امید را به جان جمعی ایران تزریق کردند و در حد و اندازه خود، روحیه عمومی را شکل دادند. این روزها نیز، در میانه غبارهای پس از جنگ، یک صدای خاطرهانگیز دوباره برخاست؛ نوایی آشنا، اما با طنین تازهای از امید و ایستادگی. قطعه «ای ایران» با آن شعر میهنی و موسیقی حماسیاش دوباره جان گرفت؛ اینبار نه از حنجره محمد نوری که با نفس گرم محمود کریمی و در تلفیقی از فضای هیئت و حماسه.
پس از ۱۲ روز جنگ، ایران تازه از دل نبردی سهمگین با اسرائیل بیرون آمده بود. مردم هنوز درگیر روایتها و بازماندههای جنگ بودند که محمود کریمی، مداح شناختهشده، با ابتکاری تازه، قطعه ماندگار «ای ایران» را بازخوانی کرد؛ بازخوانیای که خیلی زود در شبکههای اجتماعی و محافل مذهبی و ملی، طنین انداخت و با استقبال گسترده روبهرو شد.
اما نقطه اوج این جریان، شب گذشته رقم خورد. در مراسم شام عاشورا، در حسینیه امام خمینی (ره)، رهبر معظم انقلاب در حالی که فضای مجلس رنگ و بوی سوگ حسینی داشت، با نگاهی به محمود کریمی فرمودند: «اگر خسته نمیشوی ای ایران را بخوان.» و این جمله، پرده را از یک بازگشت تاریخی کنار زد؛ بازگشتی از جنس خاطره و استقامت.
این قطعه در ابتدا چگونه خلق شد؟
شعر آهنگ «ایران» سرودهی تورج نگهبان و آهنگسازی آن توسط محمد سریر انجام شده است. این اثر برای اولینبار در آلبومی به نام «دلاویزترین» با صدای مرحوم محمد نوری در سالهای ۱۳۶۰ منتشر شد. شعر این آهنگ با بیانی پراحساس و لحنی حماسی، به ستایش فرهنگ، تاریخ و هویت ایران میپردازد و حس وطندوستی را در شنونده تقویت میکند.
تورج نگهبان با زبانی ساده و سرشار از عشق به ایران، این ترانه را سرود که یکی از زیباترین آثار او به شمار میرود. ملودی این اثر، ساختهی محمد سریر، فضایی حماسی و در عین حال احساسی خلق میکند و به محمد نوری امکان میدهد تا قدرت صدای بینظیر خود را به نمایش بگذارد.
آهنگ «ایران» یا «ای وطن»، یکی از شاهکارهای محمد نوری، از محبوبیت ویژهای برخوردار است. این اثر نخستینبار در دوران پس از انقلاب اسلامی و در حالی منتشر شد که ایران درگیر جنگ تحمیلی بود. به همین دلیل، این آهنگ با تقویت حس وطنپرستی و ایستادگی، تأثیر عمیقی بر مردم گذاشت.
نقش محمد نوری در اجرای اثر
مرحوم محمد نوری، خواننده خوشصدا و چهره شناختهشده موسیقی ایران با بیش از ۳۰۰ قطعه در کارنامه، یکم دیماه ۱۳۰۸ متولد شد. آثاری چون «جان مریم»، «وطنم ای شکوه پابرجا» و «ایران ایران سرای امید» از دیگر آثار ماندگار نوری است. او قطعهای ایران را خواند و با تأثیرگذاری بالا آن را جاودانه ساخت. نوری از خوانندگان مشهور تم میهنی است و اجرای این اثر تأثیری ماندگار بر حافظه جمعی ایرانیان گذاشته است.
وقتی در دهه ۶۰ خورشیدی محمد سریر ملودیای ساخت بر پایه شعر تورج نگهبان شاید تصور نمیکرد که دههها بعد، صدای آن قطعه در بزنگاههای میهن از مناسبتهای مختلف تا هیئت طنینانداز شود.
قطعه «ای ایران، ایران» نه سرود رسمی بود و نه سرود جنگی، اما ترکیب خلاقانهی ملودی زیبا، شعر ادبی و صدای صادق و پرصلابت محمد نوری، آن را به اثری بدل کرد که میتوانست هم در اوج درد و هم در لحظهی غرور شنیده شود.
راز ماندگاری این اثر در چند نکته نهفته است:
- شعر تورج نگهبان که هم وطندوستی را میسراید و هم انساندوستی را، بدون شعارزدگی.
- آهنگسازی ساده اما عمیق محمد سریر که نه درگیر نمایش تکنیک است، نه اسیر تکرار.
- صدای محمد نوری که بیهیاهو، اما پر از ایمان و وقار است؛ صدایی که انگار با قلبش میخواند، نه فقط حنجرهاش.
- قابلیت بازخوانی و تطبیق در زمانههای مختلف؛ از دهه ۶۰ تا اکنون، هر نسلی در این قطعه یک معنای تازه کشف میکند.
و حالا، در دل یک عاشورای پرمعنا، وقتی رهبر انقلاب از محمود کریمی میخواهد که «ای ایران، ایران» را بخواند، این قطعه از یک اثر موسیقایی فراتر میرود؛ به نماد وحدت ملی و پایداری تاریخی ایران تبدیل میشود.
این، راز ماندگاری است: آوازی که از دل مردم برخاسته، با قلب ایران گره خورده و با روح زمانه دوباره متولد میشود.
نظر شما