به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، قرنها و حتی هزاران سال است که انسانها زباله تولید میکنند؛ زبالههایی که بسیاری از آنها اکنون بخشی از تپههای شهری یا حتی کفپوش خیابانها شدهاند. مدیریت زباله همواره یکی از چالشهای جدی بهداشت شهری بوده و امروزه نیز با توجه به دغدغههای پایداری و زیستمحیطی، اهمیت بیشتری پیدا کرده است. مدیریت زباله نیز همچنان یک بحران فوری است، اما رویکردهای نوینی همچون استراتژیهای «زبالهصفر» بهعنوان راهحلهایی امیدبخش مطرح شدهاند.
هدف راهبردهای زبالهصفر، پیشگیری از تولید زباله و بهحداقل رساندن آن است. در این استراتژی به جای چرخه مصرف و دفع، جایگزینهای پایدار ترویج میشوند و تمرکز بر اقتصاد چرخشی است که در آن پایان عمر یک کالا از طریق تعمیر، کمپوست یا موارد دیگر، به ابتدای چرخه مواد خام بازمیگردد. سه اصل کلیدی این استراتژی عبارتند از کاهش و استفاده مجدد، طراحی محصولات برای چرخشپذیری و ترویج تفکیک زباله.
تبدیل زباله به فرصت در شهرها
شهرها نقشی محوری در تولید زباله دارند و اغلب نادیده گرفته میشود یا آثار آن پنهان میماند. بر اساس بعضی از برآوردها، اثرات زیستمحیطی هر کیلوگرم زباله غذایی دفنشده معادل سوزاندن یک لیتر بنزین است، با این حال اغلب مردم به زبالههای خانگی خود بهعنوان عوامل اصلی تأثیرات زیستمحیطی فکر نمیکنند.
طبق آمار بانک جهانی، سالانه ۲.۰۱ میلیارد تن زباله شهری در سراسر جهان تولید میشود. اگر این مقدار بهطور مساوی بین جمعیت جهان تقسیم شود، سهم هر نفر حدود یک کیلوگرم در روز خواهد بود، اما این رقم در کشورهای پرمصرف تا ۴.۵۴ کیلوگرم نیز میرسد. مشکل تنها حجم بالای زباله نیست، بلکه نحوه مدیریت آن نیز اهمیت دارد. در حال حاضر ۳۳ درصد زبالهها در محلهای دفن ناایمن دفع و تنها ۱۹ درصد آنها بازیافت یا کمپوست میشود. پیشبینی میشود که تا سال ۲۰۵۰، تولید جهانی زباله به ۳.۴ میلیارد تن برسد.
شهرها نقش کلیدی در حل این بحران دارند و راهحلها باید از سطح شهرداریها آغاز شود. قوانین جدید همچون «قانون زباله و اقتصاد چرخشی اتحادیه اروپا» که در آوریل ۲۰۲۵ تصویب شد، به شهرداریها این امکان را میدهد تا اقدامات موثرتری اتخاذ کنند. این قانون سیستم «پرداخت در ازای تولید زباله» را معرفی کرده است؛ به این معنا که میزان و نحوه دفع و بازیافت زباله در تعیین مالیات شهری لحاظ میشود و شهروندانی تشویق میشوند که زباله کمتری تولید و بهدرستی آن را تفکیک میکنند.
این قانون موجب راهاندازی برنامههای جمعآوری کمپوست در بسیاری از شهرهای اروپایی شده است. فراتر از مقررات، بعضی شهرها اقدامات پیشروانهای برای افزایش بهرهوری زیستمحیطی و کاهش ردپای اکولوژیکی خود انجام میدهند. سوزاندن زباله که در دهههای اخیر رایج بوده، راهحلی پرهزینه و آلاینده است و انگیزه بازیافت را کاهش میدهد. بهترین رویکرد، تمرکز بر کاهش تولید زباله، تفکیک صحیح و بازیافت است. شهرهایی همچون تالین (استونی) با حرکت بهسمت مدلهای اقتصاد چرخشی، زباله را به منبعی برای تولید انرژی پاک تبدیل کردهاند.
بین تئوری و عمل فاصله وجود دارد. مشارکت جامعه و استمرار تلاشها از توصیههای اصلی محسوب میشود. اتحادیه زبالهصفر چهار گام کلیدی را برای شهرها و روستاها مشخص کرده است که شامل تعهد رسمی، اجرای برنامه، دریافت گواهینامه شهر یا روستای زبالهصفر و پایش و بهبود مستمر شامل تعهد به پیشرفت سالانه و ممیزی خارجی هر سه سال یکبار میشود. مزایای اجرای این راهبردها شامل افزایش اعتماد عمومی، تضمین تطابق با مقررات، بهبود کارایی هزینهای مدیریت زباله شهری، تقویت حفاظت محیط زیست و سلامت عمومی و پیشبرد اهداف آبوهوایی است.
شهرهای پیشرو جهان در مدیریت زباله
ساردینیا در ایتالیا که در سال ۲۰۰۳ تنها ۳.۸ درصد زبالههای خود را جداسازی میکرد، با اجرای سیاستهای عمومی، جمعآوری منزل به منزل و مشوقهای مالیاتی، پیشرفت چشمگیری داشته است. شهر کیل در آلمان با بیش از ۱۰۰ اقدام مختلف از جمله کمکهزینه برای پوشک قابل استفاده مجدد، ممنوعیت اقلام یکبار مصرف در نهادهای عمومی و بازیافت برای تصفیه آب، هدف کاهش ۱۵ درصدی زباله سرانه تا سال ۲۰۳۵ را دنبال میکند.
شهر کامیکاتسو در ژاپن، زبالهها را در ۴۵ دسته تفکیک میکند و شهر اوساکی به نرخ بازیافت ۸۰ درصد دست پیدا کرده است. هرنانی در اسپانیا نیز با رد سوزاندن زباله و تکیه بر جمعآوری انتخابی منزل به منزل و ارائه اقلام قابل استفاده مجدد به شهروندان، به الگویی در این حوزه تبدیل شده است.
شهرها و شهرداریها با بهکارگیری استراتژیهای نوآورانه و مشارکت فعال جامعه میتوانند نقش تعیینکنندهای در کاهش تولید زباله و حرکت به سوی آیندهای پایدار ایفا کنند. موفقیت نمونههایی همچون ساردینیا، کیل و کامیکاتسو نشان میدهد که تحقق هدف «زبالهصفر شدن» نهتنها ممکن است، بلکه مزایای گستردهای نیز به همراه دارد.
نظر شما