کلید موفقیت آینده‌پژوهی در دست مهارت‌های نرم

ساسان صفریان، کارشناس مدیریت و آینده‌پژوهی انرژی، در گفت‌وگو با با خبرنگار ایمنا به اهمیت مهارت‌های نرم (Soft Skills) به‌عنوان رکن اساسی در رشته آینده‌پژوهی تأکید و اظهار کرد: آینده‌پژوهی برخلاف بسیاری از حوزه‌های تحقیقاتی که تمرکزشان بر پیش‌بینی دقیق و تحلیل داده‌های گذشته است، با شرایط پرابهام ونبودقطعیت شدید سروکار دارد و در این فضا، توانایی‌های رفتاری و ذهنی پژوهشگر از هر ابزار تحلیلی دیگری اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

وی با اشاره به اینکه «در فضای پیچیده و متغیر آینده، دانش نظری تنها نیمی از مسیر موفقیت را می‌پیماید» افزود: چهار دسته مهارت نرم را مهم‌ترین مؤلفه‌های این حوزه هستند که عبارت

1. تفکر سیستمی: درک تعاملات میان اجزای یک پدیده و تحلیل اثرات متقابل آنها در مقیاس کلان
2. خلاقیت و نوآوری: قابلیت ارائه ایده‌های تازه و طراحی سناریوهای متنوع برای مواجهه با آینده‌های ممکن
3. حل مسئله و تصمیم‌سازی مشارکتی: همکاری مؤثر در تیم‌های چندرشته‌ای و استفاده از روش‌های دموکراتیک جهت اخذ تصمیم
4. هوش هیجانی و مدیریت روابط: مهارت‌هایی همچون همدلی، گوش دادن فعال و کنترل تعارض که همکاری در فضای گروهی را تسهیل می‌کنند

این پژوهشگر حوزه آینده‌پژوهی با انتقاد از روند آموزشی فعلی در دانشگاه‌ها گفت: بسیاری از مؤسسات آموزش عالی هنوز متوجه ضرورت تدوین دوره‌های عملی و کارگاهی برای آموزش مهارت‌های نرم نشده‌اند، در کلاس‌های سنتی دانشجویان بیشتر درگیر دروس نظری و آزمون‌های کتبی هستند و فرصتی برای تمرین مذاکره، ارائه شفاهی، نقش‌آفرینی یا رویارویی با سناریوهای بحرانی پیدا نمی‌کنند.

صفریان برای رفع این خلأ آموزشی چند پیشنهاد کلیدی ارائه داد:

• ادغام دوره‌های مهارت‌های نرم در سرفصل رشته‌های علوم انسانی، مدیریت و مهندسی، به‌صورت اجباری یا اختیاری با ارائه گواهی معتبر
• استفاده از شبیه‌سازی‌ها، بازی‌های نقش‌آفرینی و تمرین‌های تیم‌محور برای ارتقای توانایی تصمیم‌گیری در شرایط بحران
• راه‌اندازی باشگاه‌های مطالعات بین‌رشته‌ای با محوریت آینده‌پژوهی و تشکیل گروه‌های دانشجویی برای اجرای پروژه‌های مشترک
• به‌کارگیری سیستم ارزیابی ۳۶۰ درجه که در آن استادان، هم‌تیمی‌ها و ذی‌نفعان بیرونی بازخورد مستمر ارائه کنند
• برگزاری کارگاه‌ها و وبینارهای آزاد با حضور اساتید بین‌المللی و کارشناسان حوزه آینده‌پژوهی

وی تأکید کرد: در دنیای پرشتاب و نامطمئن کنونی، بدون توسعه مهارت‌های نرم، حتی پیشرفته‌ترین ابزارهای تحلیلی و داده‌محور نیز نمی‌توانند به تصمیم‌سازی‌های اثربخش و تدوین استراتژی‌های مؤثر منجر شوند. به گفته او، آموختن و تقویت مهارت‌های نرم باید به‌عنوان یک ضرورت فراتر از مرزهای آکادمیک و مدرک‌محور دیده شود تا نسل جدید پژوهشگران و مدیران بتوانند با اعتماد به نفس و کارآمدی به چالش‌های پیش‌رو پاسخ دهند.