به گزارش خبرگزاری ایمنا از کردستان، گویند که «شیخ عثمان نقشبندی» یکی از مشایخ نامآوازه استان کردستان حدود ۶۰ سال پیش در سفری که به یکی از کشورهای همسایه داشته است، چند بوته از نشای توت فرنگی آنجا را با خود به داخل کشور آورده و در مزرعه خود در روستای دورود شهرستان سروآباد استان کردستان کشت میکند.
همین چند نشاء کم کم افزایش مییابد و بعد از دهها سال، کشت بیشتر مزارع استان کردستان را به خود اختصاص میدهد، به گونهای که طی دو دهه اخیر، کردستان را به بزرگترین تولیدکننده توت فرنگی در کشور تبدیل میکند.
توت فرنگی که به «طلای سرخ کردستان»، «ملکه میوههای کردستان» و «یاقوت سرخ کردستان» نیز شناخته میشود، میوهای شیرین و در اندازههای ریز و متوسط است که از اواسط اردیبهشت تا اواسط تیر هر سال، همچون عروسی سرخپوش در لابلای بوتههای سرسبز مزارع استان خودنمایی میکند.
در گذشته این میوه به شکل سنتی آن کشت و برداشت میشد که زحمات زیادی را به کشاورزان منطقه متحمل میکرد، اما امروزه روشهای نوینتر و نحوه کشت و تنوع ارقام آن تغییرات بسیار زیادی را داشته است، به گونهای که ارقام غیربومی توت فرنگی، امروزه بیشترین سطح زیر کشت استان را به خود اختصاص داده و گونه محلی را از رده خارج کرده است.
طی سالهای اخیر نیز میزان سطح زیر کشت توت فرنگی در استان کردستان کاهش چشمگیری داشته و کشاورزان استان دیگر مثل سابق از کشت این محصول استقبال نکرده و مزارع خود را به کشت میوههای دیگری اختصاص دادهاند.
مشقات کاشت توت فرنگی از زبان کشاورز سنندجی
«خالو رحمان» یکی از کشاورزان روستای شیان از توابع شهر سنندج است که در مورد روزگاری که به کشت توتفرنگی مشغول بود، به خبرنگار ایمنا میگوید: ۱۰ سال پیش یک هکتار از زمین کشاورزیم را به کشت توت فرنگی اختصاص داده بودم اما هر کاری میکردم صرفه اقتصادی خاصی برایم نداشت.
وی ادامه میدهد: مراحل کشت، آبیاری، برداشت، بستهبندی و فروش آن زحمات زیادی را داشت و پولی که از فروش آن به دستم میرسید را بیشتر صرف حقالزحمه کارگران میکردم و سود اصلی آن هم به جیب دلال میرفت.
این کشاورز سنندجی اضافه میکند: خود گونه بومی توت فرنگی کردستان هم ماندگاری کمی داشت و رفته رفته گونههای غیربومی جایگزین شدند که طعم و مزه شیرین قبلی را نداشتند و مردم هم از آنها استقبال کمی کردند.
خالو رحمان میگوید: در حال حاضر فقط یک قسمت کوچک از باغم را به توت فرنگی اختصاص دادهام که آن هم برای مصرف شخصی است و مابقی زمین را نهالکاری کردهام.
سرگذشت خالو رحمان، سرگذشت تعداد زیادی از کشاورزان توت فرنگیکار استان کردستان است که در دهههای گذشته به کشت توتفرنگی مشغول بودند اما اکنون نسبت به کشت آن بیرغبتی کرده و محصولات دیگری را در مزارع خود جایگزین کردهاند که همین مسئله باعث شده میزان توت فرنگی کردستان در کشور، از حدود ۸۰ درصد به ۶۰ درصد برسد.
البته از سوی دیگر، جای امیدواری نیز وجود دارد که کشت گلخانهای توت فرنگی در استان کردستان طی سالهای اخیر توسعه یافته و سال گذشته گلخانه هیدروپونیک توت فرنگی نیز در استان به بهرهبرداری رسید.
کردستان، اولین تولیدکننده توت فرنگی در کشور
زاهد حاجیمیرزایی، مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان کردستان با بیان اینکه ۴۵۰۰ هکتار سطح زیر کشت توت فرنگی در استان کردستان است به خبرنگار ایمنا، اظهار میکند: ۶۲ درصد توت فرنگی کشور در استان کردستان تولید میشود و این استان رتبه نخست کشور را در بحث تولید و سطح زیر کشت به خود اختصاص داده است.
وی اضافه میکند: پیشبینی ما امسال حداقل تولید ۷۰ هزار تُن توت فرنگی در سطح استان کردستان است که اگر سرمای بهاره و از بین رفتن بخشی از محصول نبود، میتوانستیم تا ۷۵ هزار تُن را نیز تولید کنیم.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان کردستان عنوان میکند: هماکنون ۱۳ هزار خانوار و حدود ۱۷ هزار بهرهبردار در استان کردستان به کشت توت فرنگی مشغول هستند که شهرستان سنندج با ۶۲ درصد، مریوان با ۲۴ درصد و کامیاران با ۱۲ درصد در ردههای اول تا سوم بیشترین میزان تولید توت فرنگی در استان قرار دارند.
حاجیمیرزایی ادامه میدهد: بالغ بر ۹ تا ۱۱ رقم توتفرنگی در استان کردستان کشت میشود که ۸۰ درصد آن مربوط به گونه پاروس بوده و باقیمانده نیز شامل گونههای کوئین الیزا. مونتری، سابرینا، البیون، سان آندریاس، سلوا و رقم محلی کردستان است.
دلایل کاهش تولید رقم محلی توت فرنگی کردستان
وی در مورد دلیل کاهش تولید رقم بومی محلی توت فرنگی استان کردستان خاطرنشان میکند: ماندگاری پایین و تولید در هکتار کمتر نسبت به سایر گونهها از دلایل کاهش کشت رقم محلی توت فرنگی کردستان بوده است، بهگونهای که طی سالهای اخیر کشاورزان استان به گونههای جایگزین که ماندگاری و عملکرد بیشتری دارند، روی آوردهاند.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان کردستان تصریح میکند: برنامه تحولی توت فرنگی را در دست اقدام داریم که در این راستا تلاش خواهیم کرد رقمهایی در استان کردستان جایگزین گونههای فعلی شود که طعم، عطر و مزه آنها همچون رقم محلی بوده، اما ماندگاری بیشتری داشته باشند.
زاهد حاجی میرزایی ادامه میدهد: در این راستا تفاهم نامهای با مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان منعقد شده که ژنوتیپهای امیدبخش توسط محققان استان تولید و در مرحله سازگار کردن با شرایط اقلیمی استان کردستان است؛ تاکنون کشت مزرعهای آن انجام شده و کشت گلخانهای نیز در دستور کار قرار دارد تا بعداً به جامعه توت فرنگی کاران استان معرفی شود.
ایجاد باغ مادری توت فرنگی در کردستان
وی اضافه میکند: همچنین سازمان جهاد کشاورزی در اقدامی دیگر با سرمایهگذاری بخش خصوصی، باغ مادری توت فرنگی را در دستور کار قرار دارد که در آن فقط تولید نشاء با خلوص بالا، مطمئن و عاری از هرگونه بیماری و مشکل انجام میشود و با تکثیر و عرضه این نشاء به جامعه توت فرنگی کاران، باعث حفظ جایگاه استان در بحث تولید توت فرنگی خواهد شد.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی کردستان میافزاید: سازمان جهاد کشاورزی همچنین ۱۹ دستگاه پرکولینگ (یخچال سردکن) را در مناطقی که توت فرنگیخیز است به صورت رایگان در اختیار عموم مردم قرار داده است.
حاجیمیرزایی تاکید میکند: چون هر سال توت فرنگی تحت تأثیر عوامل طبیعی قرار میگیرد و قسمتی از این محصول دچار ضرر و آسیب میشود، توصیه ما به توت فرنگیکاران استان این است که نسبت به تولید و کشت توت فرنگی زیر تونلهای پلاستیکی اقدام کنند تا هم ریسک تولید را پایین بیاورند و هم از مزیت نوبرانه بودن محصول جهت بهرهمندی و درآمد بیشتر استفاده کنند.
وی تصریح میکند: هنوز در مناطقی از استان، رقم محلی توت فرنگی کردستان به صورت لکهای کشت میشود و در بانک ژنتیکی مرکز تحقیقات کشاورزی استان نیز موجود است.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی کردستان میگوید: یکی از ایرادات کنونی این است که در حال حاضر تشکل قوی در حوزه توت فرنگی در استان وجود ندارد تا چالشهای این حوزه را پیگیری کند و سرمایهگذاران به این بخش ورود پیدا کنند.
میز صادراتی توت فرنگی در کردستان راهانداری میشود
حاجیمیرزایی تاکید میکند: ما اکنون بیشتر بر روی صادرات، عرضه و بستهبندی با کیفیت توت فرنگی استان تمرکز کردهایم و چند نفر از باغداران خود استان نیز این امر را متقبل شدهاند و سرمایه گذاری با اتاق بازرگانی استان کردستان در دستور کار است که استارت کار را زدهایم و بهزودی میز صادراتی توت فرنگی در استان راهاندازی خواهد شد.
وی کشت گلخانهای را نیز یکی دیگر از سیاستهای اولویتدار سازمان جهاد کشاورزی برشمرد و خاطرنشان کرد: کشت گلخانهای توت فرنگی در حدود هشت هکتار در کل استان وجود دارد که بیشتر مربوط به شهرستانهای دهگلان، سنندج و دیواندره است.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی کردستان اضافه میکند: با توجه به اینکه کشت گلخانهای موجب کاهش ریسک تولید میشود، جز سیاستهای اولویتدار ما است، هرچند ایجاد یک گلخانه سرمایهبر است، اما ۸۰ درصد از هزینه ایجاد یک گلخانه، به صورت تسهیلات در اختیار متقاضی قرار میگبرد و فقط ۲۰ درصد آورده شخصی است که هیچ محدودیتی نیز در سطح آن وجود ندارد.
مصرف حدود ۹۰ درصد از توتفرنگی کردستان به صورت تازهخوری
امید سلیمی، مدیر صنایع تبدیلی و تکمیلی جهاد کشاورزی کردستان نیز به خبرنگار ایمنا میگوید: حدود ۱۰ الی ۱۵ درصد از محصول توت فرنگی کردستان جهت فرآوری استفاده شده و ۸۰ الی ۹۰ درصد مابقی نیز بهصورت تازهخوری و عرضه در بازار مصرف میشود.
وی میافزاید: نبود صنایع تبدیلی در استان کردستان از جمله دلایل اصلی فرآوری بسیار پایین این محصول است اما برنامههایی را در راستای بستهبندی با کیفیت و عرضه آن به بازارهای داخلی و خارجی در دستور کار داریم.
مدیر صنایع تبدیلی و تکمیلی جهاد کشاورزی کردستان خاطرنشان میکند: توتفرنگی استان کردستان در سالهای گذشته در سبدهای چوبی و با وزن بالا به بازار عرضه میشد که باعث آسیب به محصول میشد اما در حال حاضر به صورت کاسهای و در کارتنهای استاندارد عرضه میشود و مشکلات قبلی را تا حدود زیادی رفع کرده است.
دوره کوتاه توت فرنگی، از دلایل کمرغبتی سرمایهگذاران برای ایجاد واحدهای فرآوری
سلیمی عنوان میکند: توتفرنگی چون دوره تولید کوتاهی در حدود ۴۵ الی ۶۰ روز را در سال دارد، سرمایهگذاران کمتر رغبت میکنند در این زمینه برای ایجاد واحدهای فرآوری و صنایع تبدیلی سرمایهگداری کنند، پس باید یک واحد تولیدی در کنار سایر محصولات خود، به فراوری این محصول نیز اقدام کند تا برای او صرفه اقتصادی در پی داشته باشد.
وی با بیان اینکه "توت فرنگی کردستان" محصولی شاخص و شناخته شده در داخل و خارج از کشور است، خاطرنشان میکند: این آمادگی در استان کردستان وجود دارد که زمین شهرکهای صنعتی در اختیار سرمایهگذاران این حوزه قرار داده شود و افراد متقاضی نیز که دارای زمین شخصی هستند در راستای تغییر کاربری، اعطای مجوز و تسهیلات با آنها همکاری شود.
به گزارش ایمنا، محصول توت فرنگی بخش زیادی از اقتصاد بخش کشاورزی استان کردستان را به خود اختصاص داده است که بهرهگیری بیشتر از این ظرفیت، نیازمند برنامههای توسعهای بیشتری بوده تا سود بالاتری را عاید کشاورزان استان کرده و آنها را دوباره مجاب به کشت بیشتری از این محصول کند.
گزارش از ویدا باغبانی
نظر شما