به گزارش خبرگزاری ایمنا از کرمان، نسیمی آرام از دل کویر میوزد، بادی که نه با خشونت، بلکه با نغمهای لطیف از گذشته عبور میکند و ردپای صدها سال تاریخ را بر خاک گرم جنوب ایران میپاشد.
آفتاب داغ ظهرگاهی بر بامهای کاهگلی و دیوارهای نخزده خانهها میتابد و در کوچهپسکوچههایی که گویی هنوز در خواب هزار سالهاند، صدای منظم و دلنشین کوبش پود بر تار، آهنگی مینوازد که تنها گوش اهل دل میشنود، آری اینجا، سیرجان است، نه تنها شهری بر نقشه که روایتی زنده از پیوند خاک و دست، سنت و هویت، زن و زندگی را میتوان به تماشا بنشینی.
در سیرجان، هنر گلیمبافی نه در حجرههای بزرگ که در دل خانهها جریان دارد، کمتر اتاقی است که در آن یک دار قالی نباشد و زنی که دستانش چون حافظهای زنده، طرحهایی را میبافد که روزگاری مادرش و پیش از او، زنان نسلهای دور بر همان دارها زدهاند.
در حاشیه این شهر کویری، حتی کودکان نیز زبان گلیم را میفهمند، آنها طرحهای لوزیشکل را نه فقط بهعنوان تزئین، بلکه چون نمادهایی از خورشید، کوه، بز و باران میشناسند، در سیرجان، گلیم نه فقط یک فرش که یک فرهنگ است.
این شهر که میان کوههای خمیده و کویر داغ تنفس میکند، حالا نامش در فهرست جهانی صنایعدستی میدرخشد، «سیرجان، شهر جهانی گلیم» لقبی نیست که از سر لطف یا تشریفات به آن داده شده باشد، عنوانی است که با هزاران گره با دستهایی پینهبسته، با قصههایی شفاهی و با زحماتی شبانهروزی، بر تارک تاریخ نقش بسته است.
سیرجان چگونه جهانی شد؟
ثبت سیرجان بهعنوان شهر جهانی گلیم در سال ۱۳۹۸ توسط شورای جهانی صنایعدستی، نقطه عطفی در تاریخ این منطقه بود، اتفاقی که موجب شد این هنر دیرین از چارچوب محلی خارج و در نقشه صنایعدستی جهانی جایگاهی پیدا کند.
گلیم سیرجان بهویژه نوع «شیرکیپیچ» به دلیل بافت پشتدار، نقوش نمادین و تکنیک منحصربهفرد، نهفقط در ایران که در کشورهای اروپایی، آسیایی و حتی بازارهای آمریکای شمالی نیز مشتری پیدا کرده است، این هنر اصیل که ریشه در زندگی عشایری منطقه دارد، حالا نهفقط یک محصول فرهنگی، بلکه به صنعتی پویا و زاینده تبدیل شده است، سیرجان با ایجاد بازارچههای دائمی، حضور در نمایشگاههای جهانی و ورود به عرصه صادرات، گلیم را از خانههای گلی به ویترینهای لوکس رسانده است.
گلیم، زبان دوم ماست
یکی از بانوان گلیمباف سیرجانی که بیش از ۲۵ سال در این حرفه فعال است با لبخندی که بر لبانش نشسته است، میگوید: «گلیمبافی را از مادرم یاد گرفتم، اینجا گلیم همچون زبان دوم ماست، پشت هر نقشی که میبافیم، یک خاطره، یک قصه یا حتی یک دعا وجود دارد، جهانی شدن گلیم یعنی دیده شدن دستهای ما، دیده شدن زندگی ما.»
او ادامه میدهد: «سختی زیاد است، قیمت نخ بالا میرود، مشتری کم میشود، اما الان با بازارچهها و حمایتها، حتی سفارش خارجی هم داشتهایم، برای بسیاری از زنها در روستاها، گلیم یعنی معیشت، یعنی امید.»
مرتضی نیکرو، سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان کرمان نیز در گفتوگو با خبرنگار ایمنا تأکید میکند: «گلیم شیرکیپیچ سیرجان بهواسطه تکنیک خاص، نقوش سنتی و انسجام فرهنگی، یکی از پیچیدهترین و اصیلترین صنایعدستی ایران است، ما بیش از ۳۰۰۰ بافنده فعال داریم که اغلب بانوان روستایی هستند، این هنر نهفقط یک کار فرهنگی، بلکه صنعت بومی در حال رشد است.
شهرک تخصصی گلیم راهاندازی شود
بر اساس گفتههای مسئولان محلی، ثبت جهانی گلیم سیرجان مسئولیتهای متعددی برای حفظ اصالت، توسعه بازار و کیفیتبخشی به تولیدات ایجاد کرده است؛ راهاندازی فروشگاههای اینترنتی برای صادرات مستقیم، برندسازی حرفهای برای نفوذ در بازارهای خارجی، حضور در نمایشگاههای بینالمللی صنایعدستی، طرح احداث موزه تخصصی گلیم سیرجان، آموزش رایگان برای جوانان بافنده، اعطای تسهیلات حمایتی برای تولیدکنندگان از جمله اقداماتی بوده که در مسیر جهانی شدن انجام شده است.
اما در کنار این موفقیتها، چالشهایی از جمله افزایش قیمت مواد اولیه، نبود برند واحد برای صادرات، کپیبرداری از طرحهای اصیل و کمبود آموزشهای تخصصی از جمله چالشهای پیشروست، به همین خاطر از سوی مسئولان محلی طرح ایجاد شهرک تخصصی گلیم به عنوان یکی از راهکارهای پیشنهادی برای عبور از این موانع ارائه شده است.
به گزارش ایمنا، سیرجان امروز، فقط یک نقطه روی نقشه نیست، شهری است که توانسته با ابزار هنر، اقتصاد محلی را زنده نگه دارد و زنان خانهدار را به کارآفرینان فرهنگی تبدیل کند، گلیم سیرجان، تنها یک بافته نیست، یک روایت زنده است از سبک زندگی، باورها و تاریخ مردم کویر و اکنون، آینده این شهر جهانی نه فقط در ادامه صادرات گلیم، بلکه در نگهداشتن این شعله فرهنگی است، شعلهای که اگرچه از دل خاک و کویر برخاسته، اما روشنیاش جهانی است، سیرجان باید همچنان با نقش و نگار زنانش، از تاریخ عبور کند و با تار و پود هویت ایرانی، جهانیان را به تحسین وا دارد.
نظر شما